Από το Μεσαίωνα μέχρι την Αναγέννηση κι από τα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς μέχρι τις μέρες μας, είναι γνωστό πως στο Μυλοπόταμο άνθισε σε πολλές μορφές η λαϊκή τέχνη και έδωσε έργα ασύγκριτα.
Στην επαρχία μας έζησαν άνθρωποι με πλούσια καλλιτεχνικά χαρίσματα, που τους έδιδαν την ικανότητα να παίρνουν από τη φύση την ακατέργαστη ύλη και να τη μεταβάλλουν σε πολύτιμα έργα τέχνης.
Στην Αλφά και γύρω από την Αλφά, έζησαν τεχνίτες άξιοι που καλλιέργησαν την πολύτιμη τέχνη, να βγάζουν από το Αλφιανό νταμάρι την πέτρα και να τη μετατρέπουν σε καλλιτεχνικά αγκωνάρια με σκαλιστές παραστάσεις και χωρίς, κι ακόμα σε πελέκια τετραγωνισμένα, πολύτιμα υλικά την εποχή εκείνη για τις οικοδομές όλες.
Στις Μαργαρίτες άνθισε και υπάρχει μέχρι και τις μέρες μας η πηλοπλαστική, η λεπτή εκείνη τέχνη που ανακατεύει το χώμα και το νερό και δίδει πολύτιμα αντικείμενα, σκεύη χρήσιμα στην καθημερινή ζωή και ακόμα είδη διακοσμητικά για το εσωτερικό του σπιτιού και τις αυλές.
Είναι γνωστό πως τα κεραμικά σκεύη που κατασκευαζόντουσαν από τα πανάρχαια χρόνια στις Μαργαρίτες, αποτελούσαν είδη απαραίτητα στο κάθε σπίτι και μέχρι και τις μέρες μας καμιά οικογένεια δεν τα αγνοούσε γιατί τα είχε και τα χρησιμοποιούσε καθημερινά στις πιο βασικές της ανάγκες (τσικάλια πήλινα για το μαγείρεμα, σταμνιά για τη μεταφορά του νερού, πιθάρια για την αποθήκευση του λαδιού κ.λ.π.).
Στο Μυλοπόταμο όμως και κύρια στις Μαργαρίτες και τα γύρω χωριά αναπτύχθηκε και κάποια άλλη τέχνη που κοντά στην υφαντική, «έζησε» σχεδόν απαρατήρητη και πρόσφερε τις υπηρεσίες της σεμνά και καρτερικά, χωρίς αλήθεια να απαιτεί ξεχωριστή μεταχείριση, ούτε ιδιαίτερες προβολές. Πρόκειται για την τέχνη εκείνη που σοφίστηκε και κατασκεύασε και στόλισε τον αργαλειό (το τελάρο) της ανυφάντρας.
Ίσως η πληθούρα των κυπαρισσιών που υπάρχει σ'αυτά τα μέρη, να ήτανε μια πρώτη αιτία για να γίνει ο Μυλοποταμίτης και ένας άριστος τεχνίτης στην κατασκευή του αργαλειού. Και ο κάθε νοικοκύρης όταν αγόραζε ένα τέτοιο αργαλειό, έβαζε την ίδια ώρα στο σπίτι του και ένα θαυμάσιο έργο λαϊκής τέχνης, ένα αληθινό στολίδι.
Ακόμα - κι αυτό νομίζω δεν το αγνοεί κανείς - στην Επαρχία μας άνθισε κάποτε και έφθασε στα ύψη του τέλειου και η υφαντική.
Χρόνια παλαιότερα η κάθε κοπέλα, κοντά στ'άλλα νοικοκυράτα του σπιτιού, έπρεπε να μάθει και την υφαντική τέχνη. Ήτανε ανάγκη να μάθει να υφαίνει στον αργαλειό της είδη πρώτη ανάγκης για το σπιτικό της και έφθασε έτσι στο σημείο να δημιουργεί έργα τέχνης τόσο λεπτά τόσο τέλεια, που καμιά βιομηχανία ή βιοτεχνία δε μπορούσε να της προσφέρει.
Και η υφαντική έζησε, προόδεψε και σήμερα ακόμα που τα πάντα έχουν υποταχθεί στη δύναμη της βιομηχανοποίησης, στην Επαρχία μας δεν έχει σβήσει ακόμα η ωραία αυτή λαϊκή τέχνη.
Κοντά όμως στις περιπτώσεις που ανέφερα παραπάνω, στο Μυλοπόταμο καλλιεργήθηκε τις διάφορες εποχές, σε ευρύτατη κλίμακα και η τέχνη της ζωγραφικής και ιδιαίτερα η αγιογραφία. Από τα χρόνια του Μεσαίωνα μέχρι τις μέρες μας στα διάφορα χωριά μας μα κύρια στα μοναστήρια της Επαρχίας μας, καλλιεργήθηκε και άνθισε μια τέχνη, που δεν πέρασε, γιατί δεν ήτανε δυνατό να περάσει, απαρατήρητη.
Ήτανε μια βυζαντινή ζωγραφική που όμως τη συνόδευε παράλληλα εκείνη η Κρητική τεχνοτροπία που κοσμούσε τη σκληρότητα της βυζαντινής εικόνας με όλες εκείνες τις ομορφιές που ο Δημιουργός είχε βάλει πλήθος στη γη της Κρήτης και ο Κρητικός ζωγράφος είχε καθημερινά μπροστά του.
Τοιχογραφίες και εικόνες ζωγραφισμένες πάνω στο ξύλο, κοσμούνε μέχρι και σήμερα τα μοναστήρια και τις εκκλησίες της Επαρχίας μας, έργα θαυμάσια κάποιων εποχών, άξια να συγκριθούνε με έργα των πιο καταξιωμένων ζωγράφων.
Και η τέχνη της ζωγραφικής στην Επαρχία μας μπορεί να πέρασε δυσκολίες και δοκιμασίες όμως δεν έσβησε, έζησε και ζει μέχρι και σήμερα και δίδει το παρών της την κάθε στιγμή και αντιγράφει τον ωραίο κόσμο του Μυλοποταμίτη πάνω σε τοίχους ψυχρούς και ξύλα άψυχα.
Και εδώ ομολογώ με όλη την ειλικρίνεια μου, πως συγκινήθηκα αληθινά προχθές που πληροφορήθηκα, πως ένας νεαρός διάκος συνεπαρχιώτης μας ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΟΥΣΑΚΗΣ από τον Άγιο Μαμά, έχει γίνει σήμερα ένας τέλειος αγιογράφος.
Τα πρώτα νάματα πήρε, λέει, από τον ακουσμένο ζωγράφο και θείο του ΜΥΡΩΝΑ ΓΎΓΟΥΡΤΑΚΗ, στη συνέχεια τελειοποίησε την τέχνη του σε ειδική σχολή και σήμερα είναι ένας χαρισματικός ζωγράφος που με την ψυχή του πλημμυρισμένη από τα χρώματα που στολίζουν τον κρητικό κόσμο, έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για να διαπρέψει στην ωραία τέχνη και να φτάσει όπου άλλοι δεν κατάφεραν να φτάσουν.
Η εφημερίδα μας, και ο υπογράφων ιδιαίτερα, του εύχονται ολόψυχα να βρει το δρόμο και να φτάσει μέχρι την κορυφή της τελειότητας. Να γίνει, με άλλα λόγια, μοναδικός στην ωραία τέχνη που αγάπησε.
Όσο για τη λαϊκή τέχνη, ευχόμαστε να βρει σε όλες τις μορφές της, όλες τις προϋποθέσεις εκείνες που της είναι απαραίτητες για να επιζήσει και να διαπρέψει στην Επαρχία μας.
Μια μεγάλη πείρα έχει αποδείξει πως όπου και να φτάσει ο άνθρωπος, όπου και να βρεθεί, έχει ανάγκη των πολιτιστικών θησαυρών της ιδιαίτερης πατρίδας του και πολύ συχνά κάποιες ομορφιές, κάποιοι ήχοι ασυνήθιστοι ξυπνούνε στον εσωτερικό κόσμο και δυναμώνουνε την επιθυμία και τη λαχτάρα να ζήσει και να ξαναδεί τα χρώματα του κόσμου εκείνου που τον εγέννησε και να ξαναπατήσει στα χώματα αυτά που έκανε τα πρώτα δειλά βήματα της ζωής του.
Κώστας Γ. Κατσιράκης
ΠΗΓΗ: http://milopotamos.com/