Γράφει: Ελένη Στεφανουδάκη
Το τότεσάς είναι μια μαγική λέξη που στο λεξιλόγιο του χωριού μου σημαίνει “τότε”, στο παρελθόν κυρίως που όμως, για τα παιδιά, σχεδόν πάντα πήγαινε σ’ αυτό που προσδοκούσαν να έρθει.
.jpg)
Τότε όμως… και ύστερα;
Υστερα ακολουθούν Σάββατο, παζάρι, μολύβια, τετράδια, κλωστές ή και το μέλλον.
Μ’ αυτές τις λέξεις είναι συνδεδεμένο το τότεσάς και το άκουσμά τους έκανε όλα τα παιδιά της εποχής μου, στο μικρό μας το χωριό, ευτυχισμένα.
Τα παιδιά τα ίδια τις επαναλάμβαναν συχνά και ήταν έτοιμες στα χείλη τους ανά πάσα στιγμή.
Μου έρχονται εικόνες πολύ ζωντανά στον νου, σκαρφαλωμένη στον μαντρότοιχο του σπιτιού της η Αργυρώ, μου έλεγε μια μέρα, που εγώ ήμουν στο δρομάκι που χώριζε το πατρικό της από το σπίτι της γιαγιάς μου της Πελαγίας. Τότεσάς που θα πάει ο πατέρα (σ) μου στσι Μοίρες κι εννοούσε κάποιο Σάββατο, θα μου πάρει φανέλα με λουλουδάκια, να ράψω φουστάνι στση μοδίστρας.
Τότεσάς που θα πάει η μάνα μου στσι Μοίρες, θα μου πάρει να ράψω κεντίδι, έλεγε μια άλλη φορά το Βαγγελιώ, η συμμαθήτριά μου. Τότεσάς που θα πάω στσι Μοίρες, θα πάω στου Αβράμη (το βιβλιοπωλείο) και θα πάρω απ’ ούλα τα χρώματα, έλεγε το Γιωργιό, μια τάξη πιο μπροστά, κάποια στιγμή στο μεγάλο διάλειμμα, στην αυλή του σχολείου μας.
Οταν πια πλησίαζαν οι μεγάλες γιορτές, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, όλα τα άλλα αφήνονταν στην άκρη και στα παιδικά μυαλά χοροπηδούσαν με ανυπομονησία μπλούζες, φούστες, παντελόνια, παπουτσάκια λουστρινένια και βελουδένια φορέματα.
Ενιωθα τη λαχτάρα της προσμονής των άλλων παιδιών, που ήταν και δική μου λαχτάρα κι όσο για τα ρούχα, δε νοιαζόμουν και πολύ, γιατί μια από τις μικρές μου θείες ήταν εκείνη που μου τα έφτιαχνε, που ήταν μοδίστρα, και δεν μπορούσε να μην είναι όμορφα. Ομως για τα παπούτσια δεν είχα την ίδια σιγουριά, γιατί καθώς η μάνα μου, στις παραμονές των μεγάλων εορτών, καταγινότανε με τα συγυρίσματα και τα γλυκά, τις αγορές από την κοντινή κωμόπολη τις αναλάμβανε ο πατέρας και αν και παιδί, καταλάβαινα, πως ή δεν είχε καλό γούστο ή δε διέθετε πολύ χρόνο ή λόγω χαρακτήρα, δεν ήθελε ούτε να παζαρεύει την τιμή ούτε να διαλέγει και μάλλον δεν είχε διανοηθεί ποτέ να αγοράσει παπούτσια από άλλο υποδηματοποιείο παρά μόνο από ένα και μοναδικό όπου ήταν μόνιμος και πιστός πελάτης.
Ετσι, αφού έπαιρνε το σχέδιο της πατούσας μου, με μολύβι, πάνω σ’ ένα χαρτί, έφευγε κι επέστρεφε αργότερα με όλες τις αναγκαίες αγορές και με τα καινούργια μου παπούτσια και τον άκουγα να μου λέει με τη βροντερή του φωνή να πάω να τα προβάρω, που τ’ αγόρασε από του Καταχανά και είναι πρώτο πράμα.
Ομως με πλήγωναν κι ας μου τα έπαιρνε και λίγο μεγαλύτερα από το κανονικό νούμερο, γιατί ήταν σκληρά και αποδεικνυότανε και τα πιο άχαρα σ’ όλο το σχολειό και όταν τα φορούσα, δε θυμούμαι, αν καμάρωνα ή ήθελα όσο γίνεται, να μη φαίνονται και να περνούν απαρατήρητα, ειδικά όταν τα συνέκρινα με τα παπούτσια των άλλων κοριτσιών που τα ’χανε διαλέξει οι μανάδες τους.
Πραγματικά ήταν όμορφα τα γιορτινά παπούτσια και ρούχα των παιδιών, που τα εγκαινιάζανε την ημέρα μεγάλης Χριστιανικής γιορτής στην εκκλησία και τη λειτουργία και που μετά τα φορούσαν και τις καθημερινές να τα σκίσουν μην τους μικράνουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν μέρα με τη μέρα.
Το θέμα αυτό της ένδυσης και της υπόδησης μας απασχολούσε τα χωριατόπαιδα στις γιορτές κυρίως. Υστερα το ξεχνούσαμε και με εξαίρεση κάποιες σποραδικές αγορές πού και πού από καταστήματα της γειτονικής κωμόπολης ή από το παζάρι του Σαββάτου που γινόταν εκεί, ό,τι χρειαζόμασταν, μικροί και μεγάλοι, το αγοράζαμε από τα παντοπωλεία του χωριού και η ζωή, καλώς εχόντων των πραγμάτων, κυλούσε ήσυχα και ειρηνικά, όπως τα νερά του ποταμού τις καλοκαιρινές μέρες.
*Αφιερωμένο ταπεινά σ’ όλα τα παιδιά και τους νέους του σήμερα με την ευχή για την εκπλήρωση των ονείρων τους που είναι για το καλό το δικό τους, αλλά και της ανθρωπότητας, το τίμημα να είναι όσο γίνεται πιο ανώδυνο και ποτέ, μα ποτέ, η ίδια τους η ζωή.
ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ