Η Σούγια είναι μικρό παραθαλάσσιο χωριό στην νότια Κρήτη, 70 χιλιόμετρα νότια από τα Χανιά.
Η Σούγια είναι χτισμένη στην έξοδο του φαραγγιού της Αγίας Ειρήνης, δυτικά από την κοίτη του χείμαρρου Αγιερηνιώτη, και ξεχωρίζει για την μεγάλη, όμορφη παραλία της που ποτέ δεν γεμίζει με κόσμο και για την χαλαρή, ανέμελη ατμόσφαιρα.
Η Σούγια έγινε γνωστή από τους νεαρούς στην ηλικία ή την ψυχή, που περνούσαν τις διακοπές τους στη σκηνή τους κάτω από τα αρμυρίκια της παραλίας.
Ειδικά πριν από 20 χρόνια ή κατάσταση ήταν τελείως χίπικη στη Σούγια, αλλά σήμερα έχει αρχίσει να αλλάζει.
Οι σκηνές εμφανίζονται ακόμα κάθε καλοκαίρι και η παραλία στο ανατολικό της μέρος εξακολουθεί να προσελκύει τους γυμνιστές, αλλά λιγότερο από ότι παλιότερα.
Για να πάτε στη Σούγια από τα Χανιά θα ακολουθήσετε το δρόμο προς Αλικιανό. Ο δρόμος είναι στενός και έχει πολλές στροφές, οπότε για τα 70 χιλιόμετρα της διαδρομής θα χρειαστείτε περίπου 1,5 ώρα.
Ωστόσο η διαδρομή θα σας αποζημιώσει καθώς ο δρόμος περνάει από τον κάμπο με τις πορτοκαλιές στον Αλικιανό, ανεβαίνει στα βουνά, περνάει από το χωριό Αγία Ειρήνη, απ’ όπου αρχίζει το ομώνυμο καταπράσινο φαράγγι που φτάνει σχεδόν μέχρι τη Σούγια, και στη συνέχεια μέσα από γραφικά χωριά και πλαγιές γεμάτες ελιές και βελανιδιές κατηφορίζει μέχρι τη Σούγια και τη νότια ακτή του Νομού Χανίων
Στην αρχαιότητα η Σούγια ήταν η πόλη των γουρουνιών, όπως μαρτυρά το αρχαίο της όνομα: Σύϊα, από το συς = γουρούνι. Στα βουνά που περιβάλλουν τη Σούγια υπάρχουν πολλές βελανιδιές, που στην αρχαιότητα θα ήταν περισσότερες, και τα βελανίδια είναι το αγαπημένο φαγητό των γουρουνιών, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι η εκτροφή γουρουνιών ήταν διαδεδομένη στο μέρος αυτό.
Η αρχαία Σούγια άκμασε τη Ρωμαική και τη Βυζαντινή περίοδο, και ήταν το λιμάνι της δωρικής πόλης Ελυρος, που στην αρχαιότητα είχε αρκετή άνθιση για να κόβει δικά της νομίσματα, αλλά καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς Αραβες τον 9ο μ.Χ αιώνα.
Η Ελυρος βρισκόταν κοντά στο χωριό Ροδοβάνι και τα ερείπια της αρχαίας πόλης μπορείτε να επισκεφτείτε στον λόφο Κεφάλα.
Από την αρχαία Σούγια ελάχιστα ερείπια απομένουν σήμερα στην ανατολική πλευρά του χείμαρρου Αγιερηνιώτη που περνάει μέσα από το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης και εκβάλλει στη Σούγια Αυτό που αξίζει σίγουρα να επισκεφτείτε είναι η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα στο δυτικό όριο του χωριού με τα θαυμάσια ψηφιδωτά στο πάτωμα της. Οι παραστάσεις στα μωσαικά απεικονίζουν με ζωντάνια και μοναδική τέχνη εικόνες από τη φύση (λουλούδια, παγώνια, άγρια ζώα) και ανήκουν σε παλιότερη εκκλησία από τον 6ο αιώνα, που στα ερείπια της χτίστηκε ο σημερινός ναός. Για να μπείτε στον ναό θα πρέπει να πάρετε το κλειδί από το περίπτερο στην παραλία
Από τη Σούγια ξεκινά μονοπάτι που σε 2 ώρες περίπου θα σας οδηγήσει στην αρχαία πόλη Λισσό, το δεύτερο λιμάνι της Ελύρου. Αν δεν είστε οπαδοί της πεζοπορίας, στη Λισσό μπορείτε να έρθετε με βάρκα από τη Σούγια. Η Λισσός ήταν γνωστή για το περίφημο Ασκληπιείο της και τα ιαματικά νερά της.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ