Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης κι άλλα η Σαρακοστή.
Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.
Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
Από Μαρτιού πουκάμισο κι από Αυγούστου κάπα.
Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι (παλτό).
Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη. (Καλύτερα κρύο παρά ζέστη)
Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές. (Καλύτερα να κάνει ο Μάρτης βροχές, κρύο και να είμαστε στη γωνιά, παρά ήλιο και να είμαστε στις αυλές.)
Κάποια τσουρλού, κάποια (μ)πουρδού, το Μάρτη νυχτογνέθει.
Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή;
Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη χιονερέ.
Μάρτη έβρεχε; Θεριστής χαιρότανε.
Μάρτη φύλαγε τ’ άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι.
Μάρτη, Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη δροσερέ.
Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει!
Μάρτης είναι νάζια (χάδια) κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Τα παλιόβοϊδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει.
Μάσε ξύλα για το Μάρτη, μην κάψεις τα παλούκια.
Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
Μήδε ο Μάρτης Καλοκαίρι, μήδ’ ο Αύγουστος Χειμώνας.
Ο Μάρτης βρέχει κι ο θεριστής χαίρεται.
Ο Μάρτης και η μάνα του…
Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε!
Ο Μάρτης πενταδείλινος και ματαπεινασμένος.
Ο …. πο ’χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.
Όλο το Μάρτη φύλαε, ως τις δέκα τ’ Απρίλη.
Όλοι οι μήνες τρώνε κρέας κι ο Μάρτης κόκαλα.
Όπως το Μάρτη τα βουνά ασπρίζουν απ’ τα χιόνια, έτσι να ασπρίσουν τα μαλλιά της νύφης απ’ τα χρόνια.
Πριτς, Μάρτη μου, τα ’βγαλα τ’ αρνοκάτσικά μου! [Ήπειρος]
Τα λόγια σου είναι στέρια, σαν του Μαρτιού τα χιόνια.
Τα λόγια του μοιάζουνε, σαν του Μάρτη τα χιόνια.
Την του Μάρτη ψόφησε ο γάιδαρος (απ’ το κρύο) κι ως το μεσημέρι βρώμισε. (απ’ τη ζέστη)
Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
Το Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε μήνες δε ξεβάφει.
Φύλα ξύλα για τον Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.
.jpg)
Ο τρίτος μήνας του πολιτικού έτους, με διάρκεια 31 ημέρες. Αρχικά ήταν ο πρώτος μήνας του δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου, λόγω της εαρινής ισημερίας. Πήρε το όνομά του από τον θεό Άρη (Mars, Martius στα Λατινικά), που θεωρούταν ο γενάρχης των Ρωμαίων. Με τη μεταρρύθμιση του 153 π.Χ, όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, ο Μάρτιος έλαβε την τρίτη θέση στο δωδεκάμηνο, πλέον, ρωμαϊκό ημερολόγιο.
.jpg)
Τον Μάρτιο γιορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη τα:
- Ματρονάλια (Matronalia), προς τιμή της θεάς Ήρας την 1η του μηνός. Οι παντρεμένες γυναίκες της Ρώμης (Matronae) πρόσφεραν στη θεά αγελάδες και χήνες, τα ιερά ζώα της Ήρας, ενώ δέχονταν δώρα από του συζύγους τους.
- Αγωνάλια (Agonalia), προς τιμή τoυ θεού Άρη, από τους φύλακες του ναού του Αγωναλείς (Agonales). H γιορτή, που περιλάμβανε χορούς και τραγούδια, διαρκούσε ως τις 27 Μαρτίου.
- Λιμπεράλια (Liberalia), προς τιμή του θεού Λίμπερ (Διονύσου) στις 25 Μαρτίου. Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στους νέους που συμπλήρωναν το 16ο έτος της ηλικίας τους. Την ημέρα αυτή παραλάμβαναν την ανδρική τήβεννο και εισέρχονταν πανηγυρικά στην ανδρική ηλικία.
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Μάρτιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ελαφηβολιώνα. Το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:
- Διάσια, προς τιμή του Δία Μειλίχιου, στις όχθες του Ιλισσού. Ο Δίας Μειλίχιος, που δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Ολύμπιο θεό, ήταν προστάτης των παιδιών. Οι γονείς πρόσφεραν δώρα στα παιδιά τους, ενώ πρόσφεραν θυσία στον θεό ένα πρόβατο από τον Δήμο Έρχιας (σημερινά Σπάτα). Επακολουθούσε γλέντι και φαγοπότι μέχρι το βράδυ.
- Μεγάλα Διονύσια, προς τιμή του θεού Διονύσου. Γιορτή που καθιέρωσε ο τύραννος Πεισίστρατος το 6ο π.Χ. για να κερδίσει τον λαό της Αθήνας. Περιλάμβανε πομπές με ομοιώματα φαλλών, θυσίες και διαγωνιστικές θεατρικές παραστάσεις (διθυραμβικοί και δραματικοί αγώνες), τις δαπάνες των οποίων επωμίζονταν πλούσιοι Αθηναίοι, σύμφωνα με τον θεσμό της χορηγίας. Με τα Μεγάλα Διονύσια συνδέεται η γέννηση της τραγωδίας.
Ο Μάρτιος είναι άρρηκτα δεμένος με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή, τη μεγάλη νηστεία πριν από το Πάσχα. Σχετική και η παροιμία Δεν λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή ή Λείπει ο Μάρτης με τη Σαρακοστή; που λέγεται για άτομα που παρευρίσκονται ή αναμειγνύονται παντού.
Τον Μάρτιο είναι η επέτειος της Ελληνικής Εθνεγερσίας με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 την 25η του μηνός. Η επέτειος καθιερώθηκε το 1838 για να συμπέσει με τη μεγάλη εορτή της Χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.