Του Αρχιμανδρίτη Φιλόθεου Σπανουδάκη Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Τοπλού Σητείας
Ο εθνικός μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης σε ένα ποίημα του λέγει « Αν αποσυνδέσεις την Ελλάδα , θα βρεις ότι αποτελείτε από μια ελιά ένα αμπέλι και ένα καράβι, που σημαίνει, Ότι με αυτά τα τρία μπορείς να την ξαναφτιάξεις.»
Η ελιά, ένα από το τρίπτυχο που συνθέτουν την Ελλάδα, είναι το δέντρο, που κάτω από τον ηλιόλουστο ελληνικό ουρανό, επί αιώνες τώρα, ακούραστα και υπομονετικά συνδέει το απόμακρο παρελθόν με το παρόν και το μέλλον, την αρχαία Ελλάδα του πνεύματος και της σοφίας, του ολυμπιακού δωδεκαθέου, με την χριστιανική Ελλάδα του σήμερον και της ορθοδοξίας.
Ο απλοϊκός λαός μας τραγουδά « ευλογημένο να ’ναι ελιά το χώμα που σε θρέφει και ευλογημένο το νερό που πίνεις απ’ τα νέφη και ευλογημένος τρεις φορές ’Κείνος που σε ’χει στείλει, για το λυχνάρι του φτωχού και τ’ άγιου το καντήλι.»
Η ελιά φαίνεται να έλκει την καταγωγή της από την Ανατολή, την Μεσοποταμία και τη Μικρά Ασία ,από όπου και μετεφέρθη στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ηρακλής είναι εκείνος ,ο οποίος ,μετά τους δώδεκα άθλους του , μετάφερε και φύτεψε την πρώτη αγριελιά στη αρχαία Ολυμπία, όπου και πρώτος εις αγώνας δρόμου στεφάνωσε το νικητή.
Στη συνέχεια, η θεά της σοφίας Αθηνά ,αφού κέρδισε στη διαμάχη με τον Ποσειδώνα, έδωσε όχι μόνο το όνομα της στην πόλη της Αθήνας, αλλά και την πρώτη ήμερη ελιά γεμάτη άνθη και καρπούς , μετά από χτύπημα του δόρατός της στον ιερό βράχο, ως αιώνιο σύμβολο σοφίας , δύναμης , αγωνιστηκότητος, ευημερίας, παράκλησης και πανανθρώπινο σύμβολο ειρήνης.
Η ελιά, είναι το ιερό δέντρο όλων των θρησκειών, από τους χρόνους της ειδωλολατρίας μέχρι τους χρόνους της εμφανίσεως των μονοθεϊστικών θρησκειών της μεσογείου και ιδιαιτέρως της χριστιανικής θρησκείας.
Η ελιά, είναι ο ολοζώντανος ύμνος της δημιουργίας του Θεού δια το αειθαλές των φύλλων της δηλώνει την αθανασία. Είναι το ιερό δέντρο που αγαπούν και διεκδικούν όλοι οι πολιτισμοί της μεσογείου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα Είναι το αιωνόβιο δέντρο που μας υπενθυμίζει την κιβωτό του Νώε, την σοφία της Αθηνάς και τον κήπο της Γεσθημανή ου οποίου τα αιωνόβια δέντρα που σώζονται από τους χρόνους του Χριστού, μαρτυρούν, ότι λίγο προ του πάθους του ο Κύριος τα ηγίασε και τα ευλόγησε με τις προσευχές του και τα πότισε με τους ποταμούς του ιδρώτα του προσώπου του.
Ο ποιητής με έμμετρο λόγο μας παρουσιάζει την αυτοβιογραφία της ελιάς:
«Όπου κι αν λάχω κατοικία δεν μ’ απολείπουν οι καρποί, ως τα βαθιά μου γηρατεία δεν βρίσκω στη δουλειά ντροπή, είμαι η ελιά η τιμημένη» «Εδώ στον ίσκιο μου από κάτω ήρθε ο χριστός ν’ αναπαυθή κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του λίγο προτού να σταυρωθή ,είμαι η ελιά η τιμημένη»
Ο Όμηρος εξυμνούσε «το λιπαρόν έλαιον» με το οποίο εχρίοντο μετά το λουτρό οι ήρωές του. Ο Πλάτων επήνεσε το έλαιον , ως «πόνων αρωγήν» δηλαδή ξεκούραση από τους πόνους και τους καμάτους .Ο Σόλων υποδεικνύει εις τον Ανάχαρσιν ( Λουκιανός) πως κατεγύμναζον οι Έλληνες τα σώματά των «χρίοντες ελαίω και καταμαλάσσοντες ίνα ευτονώτερα γίνωσι».Το χρυσοπράσινο απόσταγμα του καρπού της ελιάς, ανέκαθεν εθεωρήθει , ότι εκτός από τη φωτιστική και τροφική του ιδιότητα είχε και ρωστική ιδιότητα ,είχε λοιπόν ευρύτατη χρήση στα λουτρά, στα γυμναστήρια, στα στάδια, στις πληγές, εντριβές και γενικώς σε κάθε σωματική θεραπεία και ανάγκη.
Το λάδι, εχρησιμοποιείτο πάντοτε πλουσιοπάροχα από τους αρχαίους Έλληνες , είτε για λατρεία των θεών τους, είτε για τις ανάγκες των ανθρώπων. Με λάδι αλείφονταν τα αγάλματα και οι βωμοί των θεών , τα θύματα πριν από τη θυσία , οι άρρωστοι για θεραπευτικούς λόγους , οι πενθούντες εις ένδειξη πένθους. Το προσέφεραν υπό μορφή σπονδής στους θεούς και τους νεκρούς και έκαιγαν στους ναούς ιερά λυχνάρια. Και οι τρεις μεγάλες μεσογειακές θρησκείες, δηλαδή ο Χριστιανισμός, ο Ισλαμισμός και ο Ιουδαϊσμός κάνουν αναφορά για την ιερότητα του λαδιού , το οποίο και χρησιμοποιούν ευρύτατα στις ιεροτελεστίες τους.
Εις την Παλαιά Διαθήκη, η «κατάκαρπος ελαία» αποτελεί συνήθη εικόνα σε πολλά χωρία της Άγιας Γραφής και εκφράζει την αισιοδοξία για το μέλλον, την ευλογία και την χάρη της δωρεάς του θεού.
Κατά την Γένεσιν, ο Νώε μετά τον κατακλυσμό, άφησε ελευθέρα περιστεράν ήτις « και ανέστρεψεν προς αυτόν …το προς εσπέρας και είχε φύλλον ελαίας … εν τω στόματι αυτής και έγνω Νώε, ότι κεκόπακε το ύδωρ από της γης»(Γεν. η 11)
Δεν ήταν λοιπόν η επιστροφή της περιστεράς εκείνο που χαροποίησε τον Νώε, αλλά το «φύλλον της ελαίας».
Η παρουσία του εσήμαινε το τέλος του κακού, ήταν άγγελμα χαράς, αγαλλιάσεως, ειρήνης, καταλλαγής, σωτηρίας από του κατακλυσμού, αλλά και σύμβολο νίκης.
Εις την Έξοδον ,ο Θεός ζητά από τον Μωυσή να προετοιμάση λάδι για το «Άγιον Χρίσμα»
Και εκείνος προετοίμασε αφού ανέμειξε λάδι ελιάς, κανέλα, σμύρνα, ζάχαρη και φραγκοστάφυλο για να αλείψη το θυσιαστήριο. Εις το Λευιτικόν (Β,1) ο ίδιος ο Θεός προσδιορίζει τη μορφή των αναιμάκτων θυσιών « εάν δε ψυχή προσφέρει δώρο θυσίαν τω Κυρίω, σεμίδαλις (αλεύρι ) έσται το δώρον αυτού και επιχεεί επ’ αυτώ έλαιον…»
Εις τον (ΜΔ ,8 ) ψαλμόν , η χρήση με λάδι από το Θεό αποτελεί ξεχωριστή ευλογία και ανταπόδοση για την αρετή «ύψωσα εκλεκτόν εκ του λαού μου, εύρων Δαυίδ τον δούλου μου, εν ελαίω αγίω μου έχρισα αυτόν».
Ο προφήτης Ησαΐας συναρίθμησε το λάδι, ως θεραπευτικόν μέσο, με το χειρομάλαγμα και τους καταδέσμους ( Κ. Καλίνικος ). Ο προφήτης Ιεζεκιήλ παριστά τον Θεόν να λούζη με νερό, να αποπλύνη από το αίμα και να χρίη με λάδι τον Ισραήλ , όπως έκαναν οι γυναίκες των Εβραίων μόλις το έμβρυον ήρχετο εις το φως.
Εις το Λευιτικόν, ο ιερεύς, κατά τον καθαρισμό του λεπρού ,έριχνε λάδι από την αριστερά χείραν εβύθηζε εις το λάδι τον δεξιό δάκτυλον, έραινε με αυτό επτά φορές το θυσιαστήριον και έπειτα έχριε τον λοβό του δεξιού αυτιού, την άκρα της δεξιάς χειρός και το άκρο του δεξιού ποδός.
Εις τους (Να και Νβ ψαλμούς ) «η κατάκαρπος ελαία» αποτελεί προσφιλή εικόνα πλήρη αισιοδοξίας δια το μέλλον με την ευλογία και την χάρη του Θεού.
Εις την Χριστιανική θρησκεία το λάδι χρησιμοποιείται ως φωτιστικόν και αγιαστικόν μέσον, είναι ένα από τα βασικά προϊόντα θρέψης του ανθρώπινου οργανισμού, μαζί με τον σίτον και τον οίνον.
Ο εκκλησιαστικός συγγραφέας και ιστορικός Ευσέβιος μαρτυρεί. «ανθρώπω μεν ευγενεί ζώω και υπό Θεού τετιμημένω εξαίρετον και αφωρισμένην τροφήν , άρτον και οίνον και έλαιον ,άρτον μεν επί τω στηρίζεσθαι και δυναμούσθαι την καρδίαν ,οίνον δε επί τω κατευφραίνεσθαι την ψυχήν , έλαιον δε επί τω φαιδρύνεσθαι το σώμα και απαλύνεσθαι θεραπευόμενον εκ της επιπόνου σκληραγωγίας.
| Κυριακή των Βαϊων: Σταυροί από Βαγί και κλαδάκια από ανδισμένη ελιά στολίζουν τις εικόνες και μοιράζονται στους πιστούςΕις την ευλογία των άρτων δεόμεθα «Ευλόγησον Κύριε τον σίτον ,τον οίνον και το έλαιον και πλήθυνον αυτά εν τοις οίκοις των προσφερόντων σοι τα δώρα ταύτα.» |
Εις τον (ργ) ψαλμόν τον λεγόμενον προιμιακόν ο προφήτης Δαυίδ ευλογών τον Θεόν ψάλει «… οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου του ιλαρύναι πρόσωπον εν ελαίω και άρτος καρδίαν ανθρώπου στηρίζει.»
Έτσι λοιπόν αυτές οι τρεις βασικές τροφές δεν λείπουν ποτέ από τα τραπέζια πλουσίων και πτωχών. Στις προκαθορισμένες όμως περιόδους νηστείας ,καθώς και εις τας νηστεισίμους ημέρας της εβδομάδος η κατάλυσης οίνου και ελαίου είναι απαγορευμένη, απεναντίας συνιστάται η άλειψις του προσώπου και της κεφαλής με έλαιον, δια λόγους ταπεινοφροσύνης « σου δε νηστεύοντος άλλειψαί σου την κεφαλήν ελαίω και το πρόσωπόν σου νίψε όπως μη φανείς τοις ανθρώποις νυστεύων, αλλά τω πατρί σου τω εν τω κρυπτώ»
Εις το κατά Λουκάν ευαγγέλιον, εις την παραβολή του καλού Σαμαρείτου, εις τον περιπεσόντα εις τους ληστάς και κατατραυματισθέντα, αναγινώσκομεν , «…προσελθών κατέδησε τα τραύματα αυτού, επιχέων έλαιον και οίνον».
Από την Αποστολική εποχή εισάγεται και χρησιμοποιείται το λάδι στην θεία λατρεία θεωρώντας το πάντοτε ως σύμβολο « θείου ελέους» , της πνευματικής δύναμης και της άφθονης παροχής στους πιστούς της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και των δωρεών του Θεού. Εις τον ψαλμόν (ΡΚΖ ) ο προφήτης Δαυίδ συνθέτει μια θαυμασία εικόνα της οικογενειακής αγάπης , χαράς , δημιουργικότητος , ζωτικότητος και ειρήνης με την ευλογία του Θεού ,ευχόμενος εις τον « φοβούμενον » τον Κύριον, « μακάριος ει …οι υιοί σου ως νεόφυτα ελαιών κύκλω της τραπέζης σου». Η εικόνα αυτή έδωσε περιεχόμενον εις το ορθόδοξο μυστήριον του γάμου. « ύψωσον αυτούς ως τας κέδρους του λιβάνου, ως άμπελον ευκληματούσαν … και ίδωσιν υιούς των υιών αυτών , ως νεόφυτα ελαιών κύκλω της τραπέζης αυτών…».
Ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του, δια της λέξεως « αγριέλαιος », εννοεί τους εθνικούς και δια της λέξεως « καλλιέλαιος » τους χριστιανούς, τους οποίους, εν συνεπεία προς την παρομοίωση προτρέπει εις ταπεινοφροσύνη « μη κατακαυχώ των κλάδων ει δε καυχάσαι, ου συ την ρίζαν βαστάζεις, αλλ’ η ρίζα σε».
Ο εγκεντρισμός αυτός και η μεταβολή της «αγριελαίας» εις « καλλίκαρπον και καλλιέλαιον » επιτυγχάνεται δια του πρώτου εις την σειρά μυστηρίου του αγίου βαπτίσματος και αποτελεί την επίσημον του μυουμένου εις την εκκλησίαν εισαγωγή και συναρίθμηση, δια τούτο δικαίως η ιερά κολυμβήθρα «μητέρα της υιοθεσίας» αποκαλείται.
Δια της προτροπής και εντολής του Κυρίου προς τους μαθητάς του « πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη , βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος » έχομε την σύστασην όχι μόνο του πρώτου μυστηρίου της πίστεως μας, του αγίου βαπτίσματος ,αλλά και την αρχή της εισόδου μας εις την χριστιανική ζωή και κοινωνία.
Είναι λοιπόν το άγιο βάπτισμα αρχή και οδοποίησις της οικειώσεως μας προς τον Θεόν, εκ του προπατορικού αμαρτήματος και πάσης άλλης προ του βαπτίσματος αμαρτίας και πρόξενον της αιωνίου ζωής και επουρανίου κληρονομίας.
Εκ των υλικών στοιχείων του μυστηρίου, είναι το ύδωρ και το έλαιον. Του ύδατος, όλοι μας γνωρίζουμε την καθαρτική ιδιότητα από τους σωματικούς ρύπους, με το αυτό ύδωρ «ευδοκία Κυρίου » δια της καθόδου του Αγίου Πνεύματος γίνεται και των ψυχικών ρύπων, δηλαδή των αμαρτημάτων η κάθαρσις, αφού δια των ειδικών ευχών πρώτον αγιασθή, με χάρη και δύναμη θεία, δια της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος.
Το έλαιον, βασταζόμενον υπό του αναδόχου, αφού εμφυσήσει εις αυτό τρεις φορές ο ιερέας , ο οποίος ( εις τύπον Χριστού εμφυσά την κατά Χριστόν νέα ζωή εις τον βαπτιζόμενον ) ανανεώνοντας το πρώτο εμφύσημα του Θεού εις το πρόσωπο του Αδάμ κατά την δημιουργία, ευλογεί αυτό σταυροειδώς και ρύπτοντας πλέον το « μυστικόν ,ή επορκιστικόν, ή έλαιον αγαλλιάσεως » όπως λέγεται, εις την ιερά κολυμβήθρα, ψάλλει το Αλληλούια ,που στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει αίνον προς τον Θεόν και κάθοδον και επιδημίαν της θείας χάρητος.
Με το αυτό έλαιον επίσης χρίει ο ιερεύς σταυροειδώς τον βαπτιζόμενον εις το μέτωπον, προς αγιασμόν του νοός του , εις το στήθος και τα μετάφρενα δια να αγιασθή η καρδία και η ζωή του, εις τα ώτα δια να ενδυναμωθή εις την ακρόαση των θείων λόγων, εις το στόμα δια να ομολογή την αλήθεια, εις τας χείρας δια να εργάζεται την αρετή, εις τους πόδας δια να τρέχει εις τον ευθύ δρόμο της αρετής. Έπειτα αλείφεται ο βαπτιζόμενος εις όλο το σώμα με το ευλογηθέν έλαιον.
Κατά το Βαρβερινόν ευχολόγιον και την αρχαία πράξη της εκκλησίας ,ο διάκονος άλειφε όλο το σώμα του βαπτιζομένου με το επορκιστικόν έλαιον, ενώ σήμερον έχει καθιερωθεί να γίνεται τούτο από τον ανάδοχο. Η άλειψις αυτή του σώματος με έλαιον υποδηλώνει αφενός την εκκοπή του βαπτιζομένου, ως κλάδου, εκ της « αγριελαίας » και τον εγκεντρισμόν του εις την « καλλιέλαιον » αφετέρου δε ως αθλητής εισέρχεται εις το « στάδιον των αρετών » και επιχέεται επ’ αυτόν πλούσιον το έλεος του Θεού.
Εις το μυστήριον λοιπόν του βαπτίσματος, του χρίσματος και του ιερού ευχελαίου παρατηρούμε την ζωηρά και έντονον παρουσία του καρπού της ελαίας, αφενός δια την πλήρωση των αγίων μυστηρίων της πίστεώς μας και αφετέρου δια την τελείωση των μετεχόντων και ευρισκομένων υπό την σκέπη της χάριτος του Θεού.
Αξίζει να σημειώσουμε την περικοπή του αγίου ελαίου του βαπτίσματος «Αυτός ευλόγησον και τούτο το έλαιον τη δυνάμει και ενεργεία και επιφοιτήσει του Αγίου Σου Πνεύματος, ώστε γενέσθαι αυτό χρίσμα αφθαρσίας, όπλο δικαιοσύνης, ανακαινισμός ψυχής και σώματος, πάσης διαβολικής ενεργείας αποτρόπαιον, εις απαλλαγήν κακών, πάσι τοις χριομένοις αυτό εν πίστει, ή και μεταλαμβάνουσι εξ αυτού.»
Το Άγιο Μύρο, παρασκευάζεται από τριάντα έξι ευώδεις ουσίες, που ρίπτονται εντός ελαίου και οίνου και το μεν έλαιον σημαίνει το άμετρον έλεος του Θεού, τα δε αρώματα, τα ποικίλα και διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Το Άγιο Μύρο, παρασκευάζεται εις το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με τελετή που αρχίζει τη Μεγάλη Τετάρτη ,εις ανάμνησην της αλειψάσης τον Κύριον Μύρω, πόρνης γυναικός και τελειούται εις την Θ. Λειτουργίαν της Μεγάλης Πέμπτης, καθαγιαζόμενο υπό του Πατριάρχου, αφού σφραγίσει αυτό τρεις φορές, αναγιγνώσκων τας αγιαστικάς ευχάς και εν συνεχεία δεχθεί την κάθοδον και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος.
Το μυστήριον του Αγίου Μύρου, διέταξαν και παρέδωκαν εις τους διαδόχους των οι Άγιοι Απόστολοι, όπως μαρτυρεί ο σύγχρονος των Αποστόλων, άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης.
Από τας διαταγάς των Αγίων Αποστόλων, εντελλόμεθα και διδασκόμεθα συγχρόνως «χρήσεις δε πρώτον ελαίω αγίω, έπειτα βαπτίσεις ύδατι και τελευταίον σφραγίσεις μύρω» (Αποσ. Διατ. Ζ ,22 Μigne 1, 1012)
Δίδεται δε αυτό το μύρον, εις τον βαπτιζόμενον, ως «αντίτυπον ου εχρίσθη Χριστός» δια της καθόδου του Αγίου Πνεύματος μετά την ανάβαση εκ του ύδατος του Ιορδάνου.
| Οι ελιές στολίζουν τα ξωκλήσια της Κρήτης |
Το Άγιο Πνεύμα κατά την ημέρα της Πεντηκοστής κατέβει «εν είδει πυρίνων γλωσσών » επί τους Αποστόλους, οι οποίοι δια της επιθέσεως των χειρών εις τας κεφαλάς των βαπτιζομένων μετέδιδον τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Αργότερα οι Άγιοι Απόστολοι αντί της επιθέσεως των χειρών , διέταξαν να χρίεται ο βαπτισθείς με το Άγιον Μύρον, και δι’ αυτού να λαμβάνει τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Διαυτό:
Πρώτον, χρίεται ο βαπτιζόμενος (επιλέγων ο ιερεύς, σφραγίς δωρεάς πνεύματος αγίου αμήν) εις το μέτωπον, δια να απαλλαγή της καταισχύνης του προπατορικού αμαρτήματος ή άλλης αμαρτίας και με καθαρό και φωτεινό πρόσωπο να βλέπει την δόξα του Θεού.
Δεύτερον, χρίεται εις τα ώτα, δια να ενωτίζεται των λόγων των Αγίων Μυστηρίων .
Τρίτον, εις την όσφρηση, δια να οσφραίνεται την ευωδία της πίστεως και να αποτελεί ο ίδιος «ευωδία ευάρεστον και ευπρόσδεκτον τω Κυρίω» Τέταρτον, εις το στήθος, δια να ενδυθή τον θώρακα της πίστεως και δυνηθή να αντισταθή προς τας μεθοδείας του διαβόλου.
Είναι λοιπόν το χρίσμα, όπως μας βεβαιώνουν και πάλι οι Άγιοι Απόστολοι, «η βεβαίωσις της ομολογίας η «σφραγίς των συνθηκών» είναι το «χάραγμα» δια του οποίου ο πάντων ημών ποιμήν Κύριος Ιησούς, χαράσσει ( σαμώνει ) τα λογικά του πρόβατα.
Χρήσις του Αγίου Μύρου και συνεπώς ελαίου, εκτός του βαπτίσματος εγίνετο εις τους ορθοδόξους χριστιανούς, δια δευτέραν φορά μετά το βάπτισμα, προς τελείωση.
Στο ψαλτήριο του προφητάνακτος Δαυίδ αναγινώσκομεν «ύψωσα εκλεκτόν εκ του λαού μου, εύρον Δαυίδ τον δούλον μου, εν ελαίω αγίω μου έχρισα αυτόν».
Εις το δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού της ακολουθίας των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης αναφέρεται «… όθεν δεξάμενος την γνώσιν του πνεύματος, ιερεύς τε χρισθείς και βασιλεύς ελαίω, εστήριξας την εκκλησίαν του Θεού …».
Κατά τα εγκαίνια ιερού ναού, επίσης, χρίεται η Αγία Τράπεζα και ολόκληρος ο ναός, χρίονται το Άγιο Ποτήριον, ο Δίσκος, οι ιερές εικόνες, οι καμπάνες και διάφορα άλλα εκκλησιαστικά σκεύη.
Το έλαιον επίσης, χρησιμοποιείται ως μέσον φωτιστικό εις τους ναούς, από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και ιδιαιτέρως στις κατακόμβες. Εις τας κανδήλας των Αγίων, ως φωτιστικό, ως δώρο ικεσίας και προσφοράς και προς χρήση από το έλαιον αυτό, υγιών και ασθενών για ευλογία και θεραπεία. «μη εξόν έστω προσάγεσθαι τι έτερον προς το θυσιαστήριον ή έλαιον εις την λυχνίαν και θυμίαμα τω καιρώ της αγίας προσφοράς».
Ο ιερός Χρυσόστομος ομιλεί περί της λυχνίας που ευρίσκεται εις το ναόν « ως πολλώ τιμιωτέρας και ηδίονος ή η εν τω οίκω λάμπουσα » και εξηγώντας τον λόγο προσθέτει «και ίασιν όσοι, μετά πίστεως και ευκαίρως ελαίω χρισάμενοι, νοσήματα έλυσαν». (Χρυσ. Ομιλ.ΛΒ εις Ματθαίον)
Πρέπει δε το έλαιον που προσφέρεται εις την εκκλησία να είναι αγνό, παρθένο λάδι της ελιάς και σε καμία περίπτωση κατωτέρας ποιότητος ή σπορέλαιο.
Περιπτώσεις πολλές θεραπείας αρρώστων, δι’ αλήψεως ελαίου ,κατόπιν προσευχής, συναντόμεν εις πολλά συναξάρια και βίους αγίων. Η Αγία ημών Εκκλησία εκ των προαναφερθέντων περιπτώσεων , ευρυτάτη χρήση και πρωταρχική αγιαστική και θεραπευτική θέση του ελαίου, παρέχει εις το μυστήριο του Αγίου Ελαίου, ή Ευχελαίου, όπως συνηθέστερα αποκαλείται, προς ίασιν ψυχών και σωμάτων και προς περιφρούρηση πιστών, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται εις το πρώτο τροπάριον του κανόνος του Αρσενίου « ελαίω της ευσπλαχνίας Δέσποτα , ο ιλαρύνων αεί, ψυχάς ομού και σώματα βροτών και φρουρών εν ελαίω πιστούς Αυτός και νυν οικτείρησον , τους δι ελαίου προσοιόντας σοι». Το Ευχέλαιον, είναι το έβδομο εκ των μυστηρίων, των δοθέντων υπό του Ιησού Χριστού ,δια των Αγίων Αποστόλων, προς σωτηρία των ανθρώπων. Ευχέλαιον, ίσον Άγιον Έλαιον.
Δηλαδή ιερά τελετή και τύπος θείου ελέους, που δια καταλλήλων ευχών, έχει επικληθεί και κατέλθει η χάρις του Αγίου Πνεύματος , μεταβάλλοντας το κοινό έλαιον, εις άγιον, προς ίασιν σωματικών και ψυχικών νοσημάτων και θείου ελέους δωρεά.
Κατά προτροπήν του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, «ασθενεί τις εν υμίν , προσκαλεσάσθω τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας και προσευξάσθωσαν επ’ αυτόν, αλείψαντες αυτόν ελαίω, εν τω ονόματι του Κυρίου , και η ευχή της πίστεως σώσει τον κάμνοντα και εγερεί αυτόν ο Κύριος καν αμαρτίας εί πεποιηκώς αφεθήσεται αυτώ»
Εις το κατά Μάρκον ευαγγέλιον ( κεφ.ΣΤ) πληροφορούμεθα ότι, αποσταλέντες υπό του Κυρίου οι Απόστολοι ανά δύο, δια να κηρύξουν κατά πόλεις, ήλειφον πολλούς αρρώστους ελαίω και εθεράπευον.
Εις τας Αποστολικάς διαταγάς ,παρατίθεται μικρά ευχή με την οποία παρακαλείται Κύριος Σαβαώθ ο Θεός, ίνα δια Ιησού Χριστού αγιάσει το ύδωρ και το έλαιον και δώσει εις αυτό «δύναμιν υγείας εμποιητικήν, νόσων απελαστικήν, δαιμόνων φυγαδευτικήν, πάσης επιβουλής διωκτικήν.»( Αποστ.Διατ Η 29 Migne 1, 1125).
Mετά μισό περίπου αιώνα, εις το προσευχητάριον του Σεραπιώνος, υπάρχει ευχή , «εις έλαιον νοσούντων, ή εις άρτον, ή εις ύδωρ» συνθετοτέρα, « επικαλούμεθάσε, τον έχοντα πάσαν την εξουσίαν και δύναμιν, …και δεόμεθα, ώστε εκπέμψαι, δύναμιν ιατικήν από των ουρανών, του Μονογενούς, επί το έλαιον τούτο, ίνα γένηται τοις χριομένοις, ή μεταλαμβάνουσι των κτίσματων Σου τούτων, εις αποστολήν πάσης νόσου και πάσης μαλακίας, εις αλεξιφάρμακον παντός δαιμονίου, εις εκχωρισμόν παντός πνεύματος ακαθάρτου, εις αφορισμόν παντός πνεύματος πονηρού, εις εκδιωγμόν παντός πυρετού και ρίγους και πάσης ασθενείας, εις χάριν αγαθήν και άφεσης αμαρτημάτων …».
Ότι ο σκοπός του Ευχελαίου, εκτός των σωματικών νόσων, είναι και η άφεσις αμαρτημάτων, διδασκόμεθα από τον Ιάκωβον τον Αδελφόθεον, όπου το ΄Αγιον Έλαιον, εις την αρχαίαν Εκκλησίαν, απαντάται συνηνωμένον, με το μυστήριο της μετανοίας.
Εις την ακολουθία του Αγίου Ελαίου, του εν χρήσει ευχολογίου, ευρίσκομεν σχετικές ευχές.
«΄Αναρχε, αδιάδοχε, Άγιε αγίων, ο τον Μονογενήν Σου Υιόν εξαποστείλας, ιώμενον πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν των ψυχών και των σωμάτων ημών καταπέμψον το Άγιον Σου πνεύμα, και αγίασον το έλαιον τούτο …»
Άλλη ευχή, «Γένοιτο Κύριε, το έλαιον τούτο, έλαιον αγαλλιάσεως, έλαιον αγιασμού, ένδυμα βασιλικόν, θώραξ δυνάμεως , πάσης διαβολικής ενεργείας αποτρόπαιον, σφραγίς ανεπιβούλευτος, αγαλίαμα καρδίας ,ευφροσύνη αιώνιος, ίνα και εν τούτω οι χριόμενοι , τω της αναγεννήσεως ελαίω, φοβεροί ώσι τοις υπενάντιοις …»
Άλλη, «Πάτερ άγιε ίασαι τον δούλον σου (…) εκ της περιεχούσης αυτόν σωματικής και ψυχικής ασθενείας και ζωοποίησον αυτόν, δια της χάριτος του Χριστού σου».
Εξ’ όσων προηγουμένως ανεφέρθησαν, παρακολουθήσαμε την χρήσιν του ελαίου υπό της ορθοδόξου εκκλησίας, εις τους πιστούς της, προς ίασιν και αγιασμόν ψυχής και σώματος και ως όπλον εις το στάδιον κατά της πάλης του κακού και εφόδιον ζωής αιωνίου.
Απομένει να επισημάνουμε, ότι και κατά την ύστατη στιγμήν, της εξόδου εκ του παρόντος βίου, προς την πέραν του τάφου ζωήν, η αγία ημών εκκλησία και πάλιν προπέμποντας τους πιστούς της, τους ραντίζει και τους επιχέει με έλαιον ευσπλαχνίας και δώρον θείου ελέους ,το οποίον, δεν είναι πλέον όπλον και εφόδιον ενάρξεως πνευματικών αγώνων, αλλά σημείον του τέλους της αθλήσεως και σύμβολον καταλήξεως και τερματισμού της πάλης του κακού.
Τούτο το έλαιον όμως ,είναι ένα απλό λάδι της κανδύλας του νεκρού και δεν έχει καμία σχέση, ούτε με το επορκιστικόν έλαιον, το προ του βαπτίσματος, ούτε με το έλαιον του Αγίου Μύρου, που χρησιμοποιούμε μετά το βάπτισμα , αλλά ούτε και με το λάδι του Ευχελαίου. Η καλλιέργεια της ελιάς και η φροντίδα δια την παραγωγή αρίστης ποιότητας ελαιολάδου, πάντοτε απασχόλησε και απασχολεί την εκκλησία και ιδιαίτερα πολλές μοναστικές αδελφότητες.
Χαρακτηριστικό είναι το προσωνύμιο της Παναγίας, ως «ελαιοβρύτισσας», μετά το γενόμενο θαύμα, της πληρώσεως του κενού πίθου δι΄ ελαίου, εις το Άγιον Όρος.
Η ημετέρα Ιερά Μονή της Παναγίας της Ακρωτηριανής, συνεχίζουσα παράδοση αιώνων ελαιοκαλλιέργιας και παραγωγής αρίστης ποιότητας ελαιολάδου, αισθανομένη το υψηλό κοινωνικό της χρέος, προς τους κατοίκους της περιοχής, προέβη εσχάτως εις την δημιουργίαν, ομάδας βιοκαλλιεργητών ,εις την επαρχία Σητείας, πρωτοστατούσα εις τον πατροπαράδοτο τρόπο ελαιοκαλλιέργιας , παραγωγής , επεξεργασίας και τυποποίησης βιολογικού ελαιολάδου, εις ιδιοκτήτους εγκαταστάσεις της ομάδας , το οποίον, εκτός της καλύψεως των υλικών και πνευματικών αναγκών του τόπου ,επιτυχώς εξάγεται, εις αρκετές χώρες του εξωτερικού, προβάλλουσα διεθνώς την περιοχή μας και συμβάλλουσα εις την περαιτέρω επέκταση της βιολογικής καλλιέργειας ,με σκοπό, την ποιοτική αναβάθμιση του προϊόντος, την βιολογική προστασία του καταναλωτή , την βιοποικιλότητα του περιβάλλοντος και την οικονομική ενίσχυση του παραγωγού.
http://www.sedik.gr/el/