Της Εύα Λαδιά
http://www.rethnea.gr/
Είχα την ευτυχία να συναντήσω σπουδαίους ανθρώπους στην πόλη αυτή. Με κάποιους από αυτούς δημιουργήθηκε σιγά σιγά και μια βαθειά φιλία. Ανάμεσά τους φίλος ακριβός και ο Νίκος Νιουράκης.
Η επικοινωνία μας ήταν κάτι το μοναδικό γιατί διέθετε σεβαστή περιουσία γνώσεων. Αλλά αυτό που με γοήτευε κυρίως σ'αυτόν, ήταν η αντίληψη μιας οικουμενικής εθνότητας που εκείνα τα χρόνια ήταν κάτι αδιανόητο. Νωπές ακόμα οι μνήμες από τις περιπέτειες του λαού μας υπερίσχυε το αίσθημα της πατριδολατρίας.
Ήταν δάσκαλος, αλλά οι μαθητές του είχαν το προνόμιο να απολαμβάνουν παραδόσεις πανεπιστημιακού επιπέδου. Κι έπειτα άρχισε να μας δίνει σημεία μεγάλου συγγραφικού ταλέντου που πρόσφερε στα Κρητικά Γράμματα εξαιρετικά ταξιδιωτικά βιβλία.
Παράλληλα κοσμούσε τις στήλες της εφημερίδας η βιβλιοκριτική του για κάθε έκδοση ντόπιου ή άλλου δημιουργού. Όσο για τη συμμετοχή του στην πολιτιστική ζωή ήταν έντονη και παραγωγική.
Περηφάνια κι αξιοπρέπεια
Ο Νίκος Νιουράκης γεννήθηκε το 1915 και ανατράφηκε στο Χαμαλεύρι Ο πατέρας του είχε γεννηθεί στο Σπήλι Αγίου Βασιλείου και η μητέρα του Πολύμνια Μαθιουδάκη στον Κισσό.
Όπως και ο ίδιος ομολογούσε απόλαυσε στην οικογένειά του τη θαλπωρή που επιθυμεί κάθε παιδί, αλλά βίωσε και τις διάφορες αξίες της ζωής. Κυρίως την περηφάνια και την αξιοπρέπεια.
Παρακολούθησε δυο τάξεις του Γυμνασίου Ρεθύμνου, τρεις τάξεις της Ιερατικής Σχολής Χρυσοπηγής Χανίων, δυο τάξεις του Ιεροδιδασκαλείου Κορίνθου και το δεύτερο έτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου, απ'όπου και αποφοίτησε το 1943.
Από το 1946 υπηρέτησε ως δάσκαλος στα σχολεία των Περιβολίων, Βάθης και Μαλαθύρου Χανίων, στα Κεραμωτά Μυλοποτάμου και στο χωριό του τα περισσότερα χρόνια. Δίδαξε και σε τρία σχολεία των Αθηνών.
Ψυχολογική βία από τη χούντα
Επιστρέφοντας στην Κρήτη δίδαξε για ένα διάστημα στο 1ο Δημοτικό Σχολείο. Αναγκάστηκε όμως να παραιτηθεί το 1973, μη αντέχοντας την ψυχολογική βία που ασκούσε πάνω του η χούντα των συνταγματαρχών.
Είχε μια ατίθαση ψυχή ο αξέχαστος συμπολίτης. Ο κόσμος να του χαριζόταν δεν πρόδιδε τις αρχές του. Κι αυτή την αντίληψη μεταλαμπάδευε στους μαθητές του. Ποτέ δεν υπήρξε ο δάσκαλος της απλής μετάδοσης γνώσεων. Ήταν μέχρι το τέλος της καριέρας του, ο καλός σπορέας που έριχνε στις παιδικές συνειδήσεις το σπόρο της ελεύθερης σκέψης πάντα με βάση το λόγο του Καζαντζάκη που λάτρευε.
Και η διδακτική του μέθοδος ήταν να ωθεί τους μαθητές του σε στράτες πιο πέρα από τα καθιερωμένα και τα μίζερα εκεί που ανθίζουν οι αξίες και δικαιώνεται η έννοια του ανθρώπου.
Ευτυχώς για τον ίδιο και τους αγώνες του δικαιώθηκε ηθικά και υλικά το 1982, βάσει Νομοθετικού Διατάγματος, αφού ελέγχθηκε η περίπτωσή του από ειδική επιτροπή του υπουργείου Παιδείας.
Αλησμόνητη εκείνη η χαρά στο πρόσωπό του μετά τη δικαίωση. Και ελπίδα. Κάπου είχε ταυτίσει τη δική του αποκατάσταση με την καλυτέρευση της μοίρας του ανθρώπου. Κι αυτή η διαπίστωση φόρτιζε ακόμα περισσότερο τα δημοκρατικά του φρονήματα.
Μια όμορφη οικογένεια
Από τις μεγάλες του αδυναμίες ήταν η κόρη του Μαρία που απέκτησε από το γάμο του με τη Φιλία Κοκολάκη μια εξαιρετική γυναίκα. Και δεν είχε άδικο. Η Μαρία, εκλεκτή συνάδελφος δημοσιογράφος και λογοτέχνης, κληρονόμησε πολλές από τις αρετές του πατέρα της. Όταν μάλιστα του χάρισε και δυο εγγόνια η ευτυχία του δεν είχε προηγούμενο. Και την άξιζε όσο λίγοι άνθρωποι.
Ο Νίκος Νιουράκης είχε μια ευαισθησία που σπάνια συναντάς στους άνδρες. Ίσως γιατί φοβούνται να την εκδηλώσουν. Εκείνος όμως είχε το θάρρος εκτός από την υπεράσπιση κάθε αδικημένου και τη συμπαράσταση κάθε κυνηγημένου ανθρώπου να λέει ελεύθερα τη γνώμη του. Αν και φοίτησε σε εκκλησιαστικά σχολεία είχε πάντα μια διαφορετική αντίληψη ως προς τα θέματα διαποίμανσης και προσφοράς στο συνάνθρωπο. Δεν ανεχόταν να καταπατούνται οι αρχές του Ευαγγελίου για χάρη κοσμικών απολαύσεων. Η ανθρώπινη δυστυχία ήταν πάντα ένα οδυνηρό ράπισμα για τις ψυχικές του αντοχές.
Συνεργάτης μεγάλων επιστημόνων
Και από τις μεγάλες του ευαισθησίες ήταν η προστασία του αρχαιολογικού μας πλούτου.
Αυτά που ανακάλυπτε στους περιπάτους στη φύση, ιδιαίτερα στο χωριό του, τον προβλημάτιζαν γιατί ήξερε πως κάποιοι θα έχουν επωφεληθεί στο μεταξύ μέχρι η πολιτεία να είναι σε θέση να ενδιαφερθεί.
Κι αφού δεν μπορούσε να κάνει κάτι τίποτα πιο ουσιαστικό, φρόντισε να είναι χρήσιμος στους επιστήμονες που μελετούσαν την περιοχή του. Κι ήταν όλοι διαπρεπείς.
Δεν θα ξεχάσω έναν επιφανή Γερμανό αρχαιολόγο που με τη μεσολάβηση του Νίκου, μου έδωσε σε συνέντευξή του το 1975, πολύτιμα στοιχεία για το Χαμαλεύρι και την ευρύτερη περιοχή για να τον δικαιώσει χρόνια αργότερα η αρχαιολογική σκαπάνη της Κ.Ε.'Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Στενή φιλία με τον Paul Faure
Αλλά εκείνος που εκτίμησε τις γνώσεις και την αγωνία του Νίκου, για την τύχη αυτού του πλούτου και μάλιστα λόγω κοινών ενδιαφερόντων συνδέθηκε μαζί του με στενή φιλία, ήταν ο Γάλλος επιστήμονας Paul Faure.
Αυτή την εκτίμηση που έτρεφε ο διάσημος αρχαιολόγος είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω όταν κάποτε ρώτησα τον Νίκο για μια επιγραφή κι εκείνος με μια φυσικότητα που με κατέπληξε πρότεινε να γράψω στον Paul Faure.
Γέλασα. Ήταν δυνατόν αυτή η παγκοσμίου εμβέλειας επιστημονική μορφή να ασχοληθεί με την απορία μιας νεαρής δημοσιογράφου;
Έγραψα όμως από περιέργεια και η συγκίνησή μου δεν περιγράφεται όταν πήρα απάντηση και μάλιστα υπήρχε και μια παράγραφος που τόνιζε να μη διστάσω και στο μέλλον να απευθυνθώ στον ίδιο, για κάθε μου απορία, επειδή οι φίλοι του Νίκου Νιουράκη είναι και δικοί του φίλοι.
Αργότερα μάλιστα μου έστειλε κι ένα βιβλίο του.
Η συνεργασία του με τον Paul Faure αναφέρεται σ'όλα τα έργα τους και ήταν ο μοναδικός στο νομό, που γνώριζε για να του συμπαρασταθεί.
Για την προσφορά του αυτή, η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε με έπαινο το 1990.
Επίσης, η Νομαρχία Ρεθύμνης του απένειμε τιμητική διάκριση το 1995 για τη συμβολή του στην τουριστική προβολή και ανάπτυξη της Κρήτης.
Πολίτης του κόσμου
Ο Νίκος Νιουράκης εκτός από φυσιολάτρης ήταν και φύση καλλιτεχνική. Γι'αυτό και εκτός από το ψαλτήρι υπηρέτησε από τους πρώτους τη Μικτή Χορωδία Ρεθύμνου, εκτιμώντας ιδιαίτερα το Μπάμπη Πραματευτάκη και τη μουσική του.
Ήθελε όμως να γνωρίσει τον κόσμο. Και ξεκίνησε μια σειρά από ταξίδια μεγάλα σε διάρκεια και σε προορισμούς, που δεν συγκινούν ιδιαίτερα τους απλούς τουρίστες.
Ο λόγος της επιλογής φάνηκε στις εντυπώσεις που έφερε στην εφημερίδα με την απλή μορφή μιας σύντομης διήγησης. Ο Νίκος Νιουράκης εμβάθυνε στον πολιτισμό και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων στις χώρες που επισκεπτόταν με παρέα συνήθως το Γιώργο Γιανναράκη. Έκλαιγε σχεδόν από συγκίνηση περιγράφοντάς μου το δέος που τον κατέλαβε πετώντας πάνω από τα Ιμαλάια.
Από την ποιότητα της γραφής και τη γοητεία που ασκούσε στον αναγνώστη του δώσαμε την ιδέα να εκδώσει τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις. Και το αποτέλεσμα μας δικαίωσε. Έγραψε τα βιβλία «Ταξίδι στη χώρα των Ίνκας», «Ταξιδεύοντας γύρω από τη γη», «Ταξιδεύοντας Σριλάνκα, Ινδία, Νεπάλ», «Ταξιδεύοντας Σοβιετική Ένωση» και «Ταξιδεύοντας Αιθιοπία».
Μέσα από τα βιβλία του αυτά γνωρίσαμε και τον πολίτη του κόσμου Νίκο Νιουράκη τον υπέρμαχο της ιδέας για την παγκοσμιοποίηση και τη συναδέλφωση των λαών σε μια εποχή που όλα αυτά ήταν άγνωστα και ο κήρυκας των ιδεών αυτών μπορούσε να χαρακτηριστεί στην καλύτερη περίπτωση ρομαντικός.
Ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Λογοτεχνών
Τα βιβλία αυτά απέκτησαν σύντομα θερμούς θαυμαστές Και μια μέρα έρχεται στο γραφείο μου ένας ακόμα σπουδαίος άνθρωπος , και μεγάλος ποιητής ο Κώστας Απανωμεριτάκης.
Μου απλώνει, όπως έκανε συνήθως, ένα περιποιημένο χαρτί με τέλεια καλλιγραφικά γράμματα ,γράφει την καθιερωμένη αφιέρωση « στη μικρή μου φίλη Εύα» και φεύγει Σκύβω διψασμένη για τον περίφημο στίχο του να απολαύσω μια ακόμα δημιουργία και διαβάζω…
«Στο φίλο μου Φιλέα Φόγκ παλιό μου γνώριμο από χρόνια…»
Ήταν αφιερωμένο στον Νίκο Νιουράκη και ήταν εξαιρετικά εύστοχη η παρομοίωση του κοινού μας φίλου με τον ήρωα του Ιουλίου Βέρν.
Η προώθηση του Ρεθεμνιώτικου βιβλίου ήταν πάντα μέσα στα ενδιαφέροντα όλης της συντροφιάς που κοσμούσε με την παρουσία του και ο Νίκος. Και μια μέρα ένας άλλος ακριβός φίλος ο Χρίστος Λιονής πρότεινε την ίδρυση του Συλλόγου Συγγραφέων Λογοτεχνών ιδέα που πρώτος με ενθουσιασμό ασπάστηκε ο Νίκος και υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη αλλά και πρόεδρος για ένα διάστημα.
Ήταν το 1981 και το καταστατικό είχε επιμεληθεί η Μαίρη Λιονή ασκούμενη ακόμα δικηγόρος.
Ο Νίκος Νιουράκης ζούσε με το όραμα της συναδέλφωσης των λαών. Χάρηκε μέχρι το τέλος της ζωής του τη στοργή της κόρης του και των εγγονών του.
Τιμή μετά θάνατον
Πέθανε το 1998 κι από τότε φάνηκε να έχει ξεχαστεί αν και τα βιβλία του συνεχίζουν να συγκινούν και μάλιστα παραμένουν διαχρονικά και επίκαιρα.
Ευτυχώς τον ανέσυρε από τη λήθη ο πολιτιστικός σύλλογος Σταυρωμένου, πρόσφατα, με μια εξαιρετική εκδήλωση. Είχε κεντρικό ομιλητή ένα χαρισματικό άνθρωπο το δάσκαλο Γιάννη Σκεπετζή που παρουσίασε με υποδειγματικό τρόπο τη ζωή και το έργο του Νίκου Νιουράκη αγαπημένου του δασκάλου. Το πληρέστατο ρεπορτάζ της Αννίτας Πιτσιδιανάκη την κάλυψε δημοσιογραφικά με ακρίβεια και λογοτεχνική χροιά.
Ο Νίκος Νιουράκης δεν ζει πια, αλλά πάντα θεωρούμε πως θα φανεί κάποια στιγμή στην πόρτα, λίγο πριν πάει σε μια υποχρέωση είτε συλλόγου είτε χορωδίας, και θα ξεκινήσει να μας μιλά για το όραμα μιας ευτυχισμένης κοινωνίας, που δεν έχει άστεγους και τα παιδιά δεν πεινούν αλλά παίζουν αγαπημένα στις αλάνες κτίζοντας τον υγιή κόσμο του αύριο που θα διαφεντεύεται από αγάπη και καλοσύνη. Θα μιλά ονειροπολώντας και θα μας χαμογελά με κείνο το γαλήνιο και αγγελικό του χαμόγελο το αξέχαστο.