Δίπλα στη βενετσιάνικη έπαυλη, στο κέντρο του χωριού, βρίσκετε ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της δημοτικής περιφέρειας ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ, Ο ναός της Παναγίας της Ροδέας με ερειπωμένο παρεκκλήσιο προσαρτημένο στο βορειοανατολικό του τμήμα. Το αρχικό κτίριο που χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή περίοδο, ανήκε πιθανόν στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο Τμήματα της τοιχοποιίας από τον αρχικό ναό διατηρούνται στη βόρεια, στην ανατολική και στην νότια πλευρά. Τα χαρακτηριστικά της τοιχοδομίας της βόρειας πλευράς και συγκεκριμένα οι εγχαράξεις που μιμούνται ισόδυμη τοιχοποιία, τα τυφλά αψιδώματα με μικρές κόγχες διακοσμητικού χαρακτήρα και η τεχνική της κρυμμένης πλίνθου στα τόξα συνδέουν την αρχιτεκτονική του ναού με την σχολή της Κωνσταντινούπολης, αποτελώντας παράλληλα τεκμήρια μιας ιδιαίτερα επιμελημένης κατασκευής του 11ου-12ου αιώνα.
Κατά την περίοδο της βενετοκρατίας ο σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο ναός μετατράπηκε σε μονόχωρο μεγάλων διαστάσεων, ενσωματώνοντας τμήματα των παλαιότερων αρχιτεκτονικών φάσεων. Εργασίες ανακαίνισης κατά τις οποίες κατασκευάστηκαν τα οξυκόρυφα τυφλά αψιδώματα της εσωτερικής πλευράς του βόρειου και νότιου τοίχου, πραγματοποιήθηκαν το 13ου αιώνα, προφανώς μετά από κάποια καταστροφή, ενώ στα μέσα της ίδιας εκατονταετίας ο ναός τοιχογραφήθηκε. 
Τρεις αιώνες αργότερα, το 16ο αιώνα, ο ναός της Παναγιας της Ροδεας ανακαινίσθηκε και πάλι. Το δυτικό τυφλό αψίδωμα στην εσωτερική όψη του νότιου τοίχου μετατράπηκε σε ημικυκλικό για τη διάνοιξη του υπερκείμενου παράθυρου και κατασκευάστηκαν η καμάρα , τα μεγάλα ορθογώνια παράθυρα στους μακρούς τοίχους , το θύρωμα στο νότιο τοίχο, τη εμφανής ισίδομη τοιχοποιία στην εσωτερική όψη του νότιου τοίχου που εδράζεται σε δύο παραστάδες, αναγράφεται το έτος 1553 ενώ στο κέντρο βρίσκεται οικόσημα της οικογένειας Καλλέργη <θυρεός με Τελαμώνας , λοξές ταινίες δηλαδή οι οποίες κατευθύνονται από αριστερά προς τα δεξιά> Οικόσημα της ίδιας οικογένειας είναι εντοιχισμένο στο αέτωμα της ανατολικής πλευράς, πάνω από κυκλικό φεγγίτη. Επιγραφική μαρτυρία διακρίνεται στο βόρειο εξωτερικό τοίχο πρόκειται για εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, διαμέτρου 0,32.0,32μ με εγχάρακτη επιγραφή και χρονολογία 1593.
Στο κατάστιχο των μοναστηριών και των εκκλησιών του Χάνδακα του 1635, ο ναός της Θεοτόκου περιλαμβάνεται στις εκκλησίες που δηλώνει ο Nicolo στο χωριό Κερά Ροδέα. Η οικογένεια Lombardo περιλαμβάνεται στην απογραφή του Trivan <1644>στους Βενετούς ευγενείς του Χάνδακα και στους Κρητικούς ευγενείς του Ρεθύμνου. Στην ίδια απογραφή οι Lombrando συγκαταλέγονται στις οικογένειες που κατείχαν την κρητική ευγένεία διότι είχαν εκπέσει από τη βενετική. Η σχέση της οικογένειας με τη ροδιά είναι γνωστή τουλάχιστον από το 1577,έτος κατά το οποίο ο Θεοδόσιος κυνηγός, Ηγούμενος του μοναστηριού του Αγ Ιωάννη του Φαραγγίτη στην περιφέρεια της Ροδιάς, καθιστά πληρεξούσια για την διεκπεραίωση υπόθεσης του μοναστηριού Lombardo κάτοικο Βενετίας. Σημαντικές πληροφορίες για την οικοδομική ιστορία του ναού κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, παρέχει το γνωστό έγγραφο του Ιεροδικείου Ηρακλείου του 1745 που αναφέρεται στην άδεια <επιδιόρθωσης>των ερειπωμένων εκκλησιών της επαρχίας Μαλεβιζιου μεταξύ των οποίων και ο ναός της Θεοτόκου.1644>
Στο ίδιο έγγραφο καθορίζονται τα τμήματα του ναού που θα ανακαινισθούν.
![]()
Τα τμήματα είναι :
• Η εξωτερική προς τη δημόσια οδό θύρα
• Τοίχος του ναού
• Τα παράθυρα με τα παραθυρόφυλλα
• Η θύρα της νοτιοανατολικής πλευράς
• Τα θυρόφυλλα
Τα τμήματα είναι : • Η εξωτερική προς τη δημόσια οδό θύρα
• Τοίχος του ναού
• Τα παράθυρα με τα παραθυρόφυλλα
• Η θύρα της νοτιοανατολικής πλευράς
• Τα θυρόφυλλα
• Τα δυο μικρά τόξα της εκκλησιάς
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ