Αράδενα ή Αράδαινα μικρό αλλά γραφικό χωριό μετά την Ανώπολη.
Είναι κτισμένη στα ερείπια της αρχαίας πόλης Αραδήν η οποία είχε δικό της νόμισμα.
Το 183 π.X. η Αράδαινα είχε υπογράψει συνθήκη φιλίας με τον Ευμένη βασιλιά της Περγάμου Μικράς Ασίας.
Τους δε πρώτους αιώνες μετά Xριστό ήταν έδρα εκκλησιαστικής Επισκοπής.
Στην είσοδο του χωριού κατασκευάσθηκε το 1985 η γέφυρα της Αράδαινας όπως ακούγεται,με χρήματα της οικογένειας Βαρδινογιάννη. H μεταλλική γέφυρα ενώνει τις πλευρές ενός μεγάλου φαραγγιού .
Οι λίγες αλλά ηρωικές οικογένειες του χωριού έδιναν πάντα το παρόν στους αγώνες της λευτεριάς. Από δω ήταν οι καπετάνιοι του Δασκαλογιάννη οι Μπουνάτοι, ενώ στους τελευταίους αγώνες τη σκυτάλη θα πάρει η άξια οικογένεια των Τσόντων.
Στς Αράδαινας το φάραγγα οι Σφακιανοί σταθήκαν
Χίλιοι τρακόσοι τέσσερις, βραδ΄ένα μετρηθήκαν
Δώδεκα μέρες πολεμούν, ούλοι μικροί μεγάλοι
Τη νύκτα τους πατήσασιν από το Διαλισκάρι.
Δίδουν τς΄Αράδαινας φωτιά, κεντού τον Αι Γιάννη,
Στα Κρούσια όσοι γλυτώσανε με το Δασκαλογιάννη.
Ανώπολη κι Αράδαινα , κι εσείς Αι Γιαννιώτες
Που ναι τα παληκάρια σας, οι γι όμορφοι παιχνιώτες.
Ο Δασκαλογιάννης είχε μεταφέρει το αρχηγείο του στον Αστράτηγο,
οι Τούρκοι ανέβηκαν από την θάλασσα και τους κύκλωσαν, ο καπετάνιος των Ασφενδιωτών και υπαρχηγός της επανάστασης Στρατής Βούρβαχης έμεινε να καθυστερήσει τους εχθρούς για να μπορέσουν να αναδιπλωθούν οι υπόλοιποι.
<< Στο πλάι στην Αράδενα που είν ο μεγάλος πεύκος
έπεσε ο Μπουρμπαχοστρατής και ο Διγενής ο Πέτρος
Εικοσιέξε Σφακιανοί και εις Μαυροβουνιώτης.
![]()
Στο χείλος του φαραγγιού της Αράδενας στα Σφακιά είναι χτισμένος ο ομώνυμος εγκαταλελειμμένος οικισμός, όπου βρίσκεται ο ναός του Αρχάγγελου Μιχαήλ ή Αστράτηγου – όπως τον αποκαλούν οι Σφακιανοί. Ο ναός είναι σταυροειδής με εξάπλευρο τρούλο, με αρκετά στοιχεία της Ελλαδικής Σχολής και χτίστηκε πάνω στα ερείπια ναού του 6ου αιώνα. Τον 19ο αι. επεκτάθηκε με μονόχωρο καμαροσκέπαστο κτίσμα. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του, είναι ότι αντί για τέμπλο, ο ναός έχει πεσσούς.
![]()
![]()
Στο χείλος του φαραγγιού της Αράδενας στα Σφακιά είναι χτισμένος ο ομώνυμος εγκαταλελειμμένος οικισμός, όπου βρίσκεται ο ναός του Αρχάγγελου Μιχαήλ ή Αστράτηγου – όπως τον αποκαλούν οι Σφακιανοί. Ο ναός είναι σταυροειδής με εξάπλευρο τρούλο, με αρκετά στοιχεία της Ελλαδικής Σχολής και χτίστηκε πάνω στα ερείπια ναού του 6ου αιώνα. Τον 19ο αι. επεκτάθηκε με μονόχωρο καμαροσκέπαστο κτίσμα. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του, είναι ότι αντί για τέμπλο, ο ναός έχει πεσσούς.
Χαλάσματα από παλιά σπίτια που μαρτυρούν την τοπική αρχιτεκτονική αλλά και το σκληρό πρόσωπο της Κρήτης, αφού σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό εγκαταλείφθηκε στα μέσα του περασμένου αιώνα έπειτα από μια αιματηρή βεντέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες. Στις δύο εκκλησίες του χωριού αναφέρονται τα ονόματα των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της διαμάχης, η οποία λέγεται ότι είχε ως αφορμή ένα λέρι (κουδούνι ζώου).
Το Μάρτιο του 1824 τριακόσιοι Σφακιανοί παρατάχθηκαν στο φαράγγι της Αράδαινας
για να καθυστερήσουν την προέλαση των Οθωμανών και έτσι να προλάβουν τα γυναικόπαιδα να ασφαλισθούν στο φαράγγι της Σαμαριάς. Ο σκοπός των αγωνιστών πέτυχε αλλά λίγοι από αυτούς κατάφεραν να φύγουν σώοι από την άνιση μάχη με 25000 Οθωμανούς.
Εδώ στη μεγάλη επανάσταση του 1866-69 τον Ιούλιο του 1867 δόθηκε μια τρομερή μάχη με τους Τούρκους ,ανάμεσα στους νεκρούς καπετάνιους ήταν και ο M. Μπελεγρής, ενώ οι Τούρκοι έχασαν τον Ρεσίτ πασά διοικητήτου Κάστρου και το στρατηγό του πυροβολικού Διλαβέρ πασά.
Η λαϊκή μούσα έγραψε:
« Ντελή μου Χουσεΐν μου ίντα τονε γραπτό σου,
Στσ Αράδαινας το πέρασμα να βρεις το θάνατο σου »
Από την Αράδαινα είχε καταγωγή ο Ξανθουδίδης Στέφανος(Ξανθουδάκης), ο ιδρυτής του αρχαιολογικού μουσείου Ηρακλείου
Το 1948 ξεκίνησε μια αιματηρή βεντέτα ανάμεσα στις οικογένειες του χωριού που επιτάχυνε την εγκατάλειψη του.H φθίνουσα δημογραφική πορεία του χωριού έχει ως εξής: το 1821 κάτοικοι 226, το 1828 κάτοικοι 143,το 1881 κάτοικοι 124, το 1951 είχε 36, το 1961 είχε 44, το 1971 είχε 13 και το 1991 κανένας.
Οικογένειες που διέμεναν στο παρελθόν: Μπουνάτος, Τσοντάκης, Γιαννετάκης, Κουκουβίτης, Λαμπάκης, Ξηρούχης, Νικολουζάκης, Ψιλάτζης, Ξανθουδάκης και Καραδάκη.
Η Γέφυρα της Αράδαινας, ύψους 138 μέτρων, βρίσκετε στον νομό Χανίων της Κρήτης στον δήμο Σφακίων και αποτελεί την υψηλότερη γέφυρα για άλματα με ελαστικό σχοινί bungy jumping στην Ελλάδα και την δεύτερη στην Ευρώπη. Το 1999 η Liquid Bungy πραγματοποίησε στην γέφυρα της Αράδαινας τα πρώτα άλματα, τα οποία αποτέλεσαν και το Βαλκανικό ρεκόρ πτώσης, και από το έτος 2000 ξεκίνησε την οργάνωση αλμάτων για το κοινό από όλο τον κόσμο.
Η ζεύξη του φαραγγιού έγινε πριν από τριάντα περίπου χρόνια με μια σιδερένια γέφυρα ύψους 138 μέτρων δωρεά της οικογένειας Βαρδινογιάννη, που κατάγεται από τον Άγιο Ιωάννη Σφακιών. Από το 2000 έχουν αρχίσει πάνω από τη γέφυρα τα άλματα στο κενό των τολμηρών, που θέλουν να δοκιμάσουν τις αντοχές των.
