Οι προετοιμασίες του Πάσχα άρχίζουν την Μεγάλη Πέμπτη, με το βάψιμο των αυγών και το ψήσιμο των πασχαλινών γλυκών ψωμιών.
Τα λαμπρόψωμα και οι λαμπροκουλούρες, ψωμιά εορταστικά, λιγότερο ή περισσότερο γλυκά, πλούσια σε αυγά και βούτυρο (τροφές απαγορευμένες στην διάρκεια της νηστείας) στολίστηκαν με ανοιξιάτικα λουλούδια, φύλλα, σταυρούς και φίδια ζύμης. Ένα αυγό, σύμβολο του αίματος του Χριστού αλλά κυρίως σύμβολο αναγέννησης- ο τάφος που σπάει για να βγει η καινούρια ζωή- στολίζει τα περισσότερα, αν και όχι όλα από αυτά.
ΠΟΛΥ ΕΥΚΟΛΟ ΤΣΟΥΡΕΚΙ
ΥΛΙΚΑ:
2 κ. αλεύρι
200 γρ. μαγιά
240 γρ. χλιαρό νερό
550 γρ. ζάχαρη
1 κ.γλ. αλάτι
1 κ.γλ. μαχλέπι, καβουρντισμένο και κοπανισμένο
ξύσμα λεμονιού
1 γλ. μαστίχα κοπανισμένη
10 αυγά χτυπημένα ελαφρά + 1
140 γρ. γάλα
100 γρ. χυμός πορτοκαλιού
500 γρ. βούτυρο
ή 250 γρ. βούτυρο + 250 γρ. παρθένο ελαιόλαδο
200 γρ. μαγιά
240 γρ. χλιαρό νερό
550 γρ. ζάχαρη
1 κ.γλ. αλάτι
1 κ.γλ. μαχλέπι, καβουρντισμένο και κοπανισμένο
ξύσμα λεμονιού
1 γλ. μαστίχα κοπανισμένη
10 αυγά χτυπημένα ελαφρά + 1
140 γρ. γάλα
100 γρ. χυμός πορτοκαλιού
500 γρ. βούτυρο
ή 250 γρ. βούτυρο + 250 γρ. παρθένο ελαιόλαδο
βαμμένα κόκκινα αυγά
ΕΚΤΕΛΕΣΗ:
Διαλύετε τη μαγιά στο νερό και προσθέτετε περίπου 1/2 φλ. αλεύρι. Ανακατεύετε καλά, σκεπάζετε με μια πετσέτα και την αφήνετε κάπου ζεστά για 20 λεπτά.
Προσθέτετε τα υλικά με τη σειρά που εμφανίζονται, ζυμώνετε ελαφρά και μεταφέρετε τη ζύμη σε μια αλευρωμένη επιφάνεια. Ζυμώνετε ξανά για 2-3 λεπτά.
Χωρίζετε τη ζύμη σε μπάλες ίδιου μεγέθους και με κάθε μια σχηματίζετε ένα “κορδόνι”. Παίρνετε τρία και ξεκινάτε να πλέκετε πλεξίδες. Αλείφετε τα τσουρέκια με χτυπημένο αυγό και τα τοποθετείτε σε ένα ταψί που έχετε στρώσει με αντικολλητικό χαρτί. Τώρα είναι η ώρα να βάλετε και το κόκκινο αυγό (αν θέλετε να έχουν κόκκινο αυγό). Ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 175 C για 30 λεπτά ή μέχρι να ροδοκοκκινίσουν (αλλά προσοχή, ελέγξετε πρώτα αν είναι ψημένα μέσα).
Προσθέτετε τα υλικά με τη σειρά που εμφανίζονται, ζυμώνετε ελαφρά και μεταφέρετε τη ζύμη σε μια αλευρωμένη επιφάνεια. Ζυμώνετε ξανά για 2-3 λεπτά.
Χωρίζετε τη ζύμη σε μπάλες ίδιου μεγέθους και με κάθε μια σχηματίζετε ένα “κορδόνι”. Παίρνετε τρία και ξεκινάτε να πλέκετε πλεξίδες. Αλείφετε τα τσουρέκια με χτυπημένο αυγό και τα τοποθετείτε σε ένα ταψί που έχετε στρώσει με αντικολλητικό χαρτί. Τώρα είναι η ώρα να βάλετε και το κόκκινο αυγό (αν θέλετε να έχουν κόκκινο αυγό). Ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 175 C για 30 λεπτά ή μέχρι να ροδοκοκκινίσουν (αλλά προσοχή, ελέγξετε πρώτα αν είναι ψημένα μέσα).
Ονόματα χαϊδευτικά, τρυφερά,
αυγοκουλούρα, αβκούλα, αβδοκούλλα,
κοκόνα, κουτσούνα,
καλαθάκι,
το ποδαράκι του Χριστού
δηλώνουν το σχήμα τους και τον τόπο καταγωγής τους
Υπάρχουν κι άλλα ψωμιά που έχουν το σχήμα του σαλιγκαριού ή του φιδιού,
κρητικοί κριγοί που αναπαριστούν το κεφάλι του κριαριού
ψωμιά σε σχήμα 8, σχηματική αναπαράσταση της ανθρώπινης μορφής
όλα φτιαγμένα με τα καλύτερης ποιότητας υλικά.
Ανάμεσά τους ένα από τα πιο γνωστά πανελληνίως: το τσουρέκι.
Καθώς 400 χρόνια Οθωμανικής κυριαρχίας άφησαν τα ίχνη τους τόσο στα φαγητά της νεώτερης Ελλάδας όσο και στα ονόματά τους, δεν είναι παράξενο που και το τσουρέκι έχει ακολουθήσει αυτή τη διαδρομή (τουρκ. çörek).
Με τα αρώματα της μαστίχας και του μαχλεπιού ή και των δυο, ανάλογα με την περιοχή παρασκευής του, κάποτε το έφτιαχναν μόνο το Πάσχα και σε πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις. Τώρα όμως εμφανίζεται σε φούρνους και ζαχαροπλαστεία όλο το χρόνο, χωρίς το κόκκινο αυγό φυσικά.
Παραδοσιακά, το Μεγάλο Σάββατο πηγαίνουν στην εκκλησία καλαθάκια με λαμπρόψωμα και αυγά για να ευλογηθούν. Τα περισσότερα από αυτά θα καταναλωθούν στο δείπνο της Ανάστασης και στο γεύμα της ημέρας του Πάσχα.
Τα βαφτιστήρια οφείλουν να προσφέρουν ένα ωραίο λαμπρόψωμο ή τσουρέκι στους νονούς τους. Πριν μερικές δεκαετίες και οι νεόνυμφες πρόσφεραν πλουμιστά πασχαλινά ψωμιά στα πεθερικά τους.
Η Δευτέρα του Πάσχα είναι συνδεδεμένη και με ταφικά έθιμα. Ειδικά παλιότερα, σε πολλές περιοχές πήγαιναν τσουρέκια, κουλούρια και κόκκινα αυγά στους τάφους. Μ’ αυτό τον τρόπο οι νεκροί μετείχαν στη χαρά των ζωντανών.