Όπου κι αν βρίσκονται οι Έλληνες, στις πόλεις και τα χωριά, στα βουνά, τους κάμπους και τα νησιά μας, όπως επίσης στις χώρες της
διασποράς, υποδέχονται το Άγιο Πάσχα, αυτή τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης και του ελληνισμού.
Πάσχα των Ελλήνων. Πάσχα της αγάπης, της συναδέλφωσης, της χαράς και της προσμονής.
Πάσχα του οικουμενικού ελληνισμού. Πάσχα της ανάστασης των ελπίδων για ένα καλύτερο αύριο, για ένα πιο φωτεινό μέλλον του έθνους των Ελλήνων, όπου κι αν αυτό
βρίσκεται. Μέσα στα γεωγραφικά όρια της χώρας ή στη διασπορά, όπου ζει και μεγαλουργεί η άλλη Ελλάδα της ομογένειας.
.OEλληνισμός ήταν αυτός, που όχι μόνο δέχθηκε από τους πρώτους την
αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλά επίσης έγινε διαπρύσιος κήρυκας και
προσέφερε αυτή την αλήθεια ως δώρο και θεμέλιο πολιτισμού, μαζί με τη γραφή και την επιστήμη στην οικουμένη.
Σήμερα Πάσχα και Λαμπρή, σήμερα αλλάζει ο κόσμος. Σήμερα αρχόντοι και φτωχοί βάζουνε τα καλά τους και πάνε στην Ανάσταση και στο Χριστός Ανέστη", όπως λέει και το γνωστό δημοτικό μας τραγούδι. Αυτή η μεγάλη και τόσο επίσημη στιγμή του ανθρωπίνου γένους, η στιγμή της Ανάστασης του νεκρωμένου από τα πάθη και την κατάπτωση κόσμου, αυτή η συγκλονιστική στιγμή της απολύτρωσης και της εκπλήρωσης της θεϊκής υπόσχεσης, στάθηκε για όλους τους μεγάλους δημιουργούς του κόσμου μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Σε αυτό το μεγαλείο του Πάσχα της Άνοιξης και της χαράς, της ανάστασης των
ελπίδων του ελληνισμού, είναι αφιερωμένη η σκέψη μας. Το Άγιο Πάσχα έφτασε και τα έθιμα βγαλμένα από τα βάθη του χρόνου και πλουτισμένα με στοιχεία αλησμόνητων πατρίδων αναβιώνουν στην ελληνική επαρχία τη στιγμή που στις μεγάλες πόλεις ξεθωριάζουν. Από την Κυριακή των Βαΐων και κάθε βράδυ σ΄ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας οι πιστοί συρρέουν στις εκκλησίες για να παρακολουθήσουν με κατάνυξη τα Θεία Πάθη.![]()
Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα οι απόδημοι Έλληνες, μαζί με τους υπόλοιπους χριστιανούς, τιμούν ευλαβικά και πανηγυρίζουν για τη μεγαλύτερη και την πλουσιότερη σε λαογραφικές εκδηλώσεις γιορτή της χριστιανοσύνης, η οποία τόσο πολύ έχει δεθεί με τον ελληνισμό.Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι πιο λαμπρές εκδηλώσεις για το Πάσχα, από οπουδήποτε αλλού, τελούνται στην
Ελλάδα. Ίσως γιατί σε τούτο τον τόπο, η Ανάσταση είναι συνυφασμένη περισσότερο με την έννοια της Ελευθερίας και τη φλόγα της γνώσης.Κι όπως πολύ σωστά υπενθυμίζει ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ο ελληνισμός ήταν αυτός, που όχι μόνο δέχθηκε από τους πρώτους την αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλά επίσης έγινε διαπρύσιος κήρυκας και προσέφερε αυτή την αλήθεια ως δώρο και θεμέλιο πολιτισμού, μαζί με τη γραφή και την επιστήμη στην οικουμένη, ιδιαίτερα στους σλαβικούς λαούς. Συνταιριάζοντας ακριβώς το νόημα Πάσχα με την έννοια της Ελευθερίας, ο λαός αλλά και οι ποιητές μας, ύμνησαν την λαμπρότητα της γιορτής. Δίνοντας σε στίχους πλαστικούς, όλη την ομορφιά μέσα στην οποία συντελείται το θαύμα της Ανάστασης.
αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλά επίσης έγινε διαπρύσιος κήρυκας και
προσέφερε αυτή την αλήθεια ως δώρο και θεμέλιο πολιτισμού, μαζί με τη γραφή και την επιστήμη στην οικουμένη.
Σήμερα Πάσχα και Λαμπρή, σήμερα αλλάζει ο κόσμος. Σήμερα αρχόντοι και φτωχοί βάζουνε τα καλά τους και πάνε στην Ανάσταση και στο Χριστός Ανέστη", όπως λέει και το γνωστό δημοτικό μας τραγούδι. Αυτή η μεγάλη και τόσο επίσημη στιγμή του ανθρωπίνου γένους, η στιγμή της Ανάστασης του νεκρωμένου από τα πάθη και την κατάπτωση κόσμου, αυτή η συγκλονιστική στιγμή της απολύτρωσης και της εκπλήρωσης της θεϊκής υπόσχεσης, στάθηκε για όλους τους μεγάλους δημιουργούς του κόσμου μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Σε αυτό το μεγαλείο του Πάσχα της Άνοιξης και της χαράς, της ανάστασης των
ελπίδων του ελληνισμού, είναι αφιερωμένη η σκέψη μας. Το Άγιο Πάσχα έφτασε και τα έθιμα βγαλμένα από τα βάθη του χρόνου και πλουτισμένα με στοιχεία αλησμόνητων πατρίδων αναβιώνουν στην ελληνική επαρχία τη στιγμή που στις μεγάλες πόλεις ξεθωριάζουν. Από την Κυριακή των Βαΐων και κάθε βράδυ σ΄ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας οι πιστοί συρρέουν στις εκκλησίες για να παρακολουθήσουν με κατάνυξη τα Θεία Πάθη.
Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα οι απόδημοι Έλληνες, μαζί με τους υπόλοιπους χριστιανούς, τιμούν ευλαβικά και πανηγυρίζουν για τη μεγαλύτερη και την πλουσιότερη σε λαογραφικές εκδηλώσεις γιορτή της χριστιανοσύνης, η οποία τόσο πολύ έχει δεθεί με τον ελληνισμό.Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι πιο λαμπρές εκδηλώσεις για το Πάσχα, από οπουδήποτε αλλού, τελούνται στηνΕλλάδα. Ίσως γιατί σε τούτο τον τόπο, η Ανάσταση είναι συνυφασμένη περισσότερο με την έννοια της Ελευθερίας και τη φλόγα της γνώσης.Κι όπως πολύ σωστά υπενθυμίζει ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ο ελληνισμός ήταν αυτός, που όχι μόνο δέχθηκε από τους πρώτους την αλήθεια του Ευαγγελίου, αλλά επίσης έγινε διαπρύσιος κήρυκας και προσέφερε αυτή την αλήθεια ως δώρο και θεμέλιο πολιτισμού, μαζί με τη γραφή και την επιστήμη στην οικουμένη, ιδιαίτερα στους σλαβικούς λαούς. Συνταιριάζοντας ακριβώς το νόημα Πάσχα με την έννοια της Ελευθερίας, ο λαός αλλά και οι ποιητές μας, ύμνησαν την λαμπρότητα της γιορτής. Δίνοντας σε στίχους πλαστικούς, όλη την ομορφιά μέσα στην οποία συντελείται το θαύμα της Ανάστασης.
.Το βράδυ της ίδιας ημέρας ο ιερέας βροντοφωνάζει το "Χριστός Ανέστη!"μέσα σε θορυβώδεις εκδηλώσεις (από εδώ και η παροιμιακή φράση "Έγινε ανάστα ο Θεός"), οι οποίες αποτελούν πηγαίο ξέσπασμα, ύστερα από την εθιμικά υποχρεωτική ψυχική πίεση και το τελετουργικό πένθος των πιστών κατά τη
Μεγάλη Εβδομάδα. Οι λαογράφοι και εθνολόγοι συσχετίζουν το στοιχείο των θορύβων με τη διαδεδομένη στους λαούς δοξασία ότι τα βλαβερά και εχθρικά πνεύματα διώχνονται με εκφοβιστικούς κρότους. Πάντως, είναι βέβαιο ότι η δεισιδαιμονική αυτή αφετηρία έχει πια λησμονηθεί από τους σύγχρονους εορταστές, που απλά διατηρούν το έθιμο, έχοντας προσδώσει σε αυτό έναν ψυχαγωγικό χαρακτήρα..![]()
. Οι θόρυβοι απουσιάζουν από τη λεγόμενη "δεύτερη"Ανάσταση, που γίνεται το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα και είναι μια καθαρά ειρηνική εκδήλωση. Στη διάρκεια της δεύτερης αυτής Ανάστασης, όσοι είχαν φιλονικήσει και συγκρουστεί μέσα στη χρονιά, συνηθίζουν να συμφιλιώνονται, ανταλλάσσοντας φιλιά. Αλλά και όλοι οι ενορίτες φιλιούνται μεταξύ τους, μετά την απόλυση της ακολουθίας της δεύτερης ανάστασης, που για αυτό το λόγο αποκαλείται και "Αγάπη". Ο ενθουσιασμός για την Ανάσταση δεν εκφράζεται μόνο με το τσούγκρισμα των αυγών και το εορταστικό φαγοπότι, αλλά περιγράφεται και στα δημώδη τραγούδια, που διασώθηκαν από τη λήθη του χρόνου περνώντας από στόμα σε στόμα. "Τώρα Μεγάλη Πασχαλιά, τώρα καλός μας χρόνος τώρα η γης στολίζεται μ'εννιά λογιώ λουλούδια με πράσινα με κόκκινα, με αξιά και με γαλάζια Σήμερα Χριστός Ανέστη και στους ουρανούς ευρεθη". Ο εθιμικός κύκλος του Πάσχα συνήθως κλείνει την Κυριακή του Θωμά, που ονομ άζεται και "Αντίπασχα". Παλιότερα, όταν το αδράχτι ήταν ακόμη το κύριο
αντικείμενο εργασίας για την Ελληνίδα νοικοκυρά, η Δευτέρα που ακολουθούσε την Κυριακή του Θωμά αποκαλείτο "αδραχτανάσταση"και σηματοδοτούσε την επανέναρξη των συνηθισμένων εργασιών. Μοναδικό στην υφήλιο παραμένει στην πορεία του χρόνου το ελληνικό Πάσχα, καθώς η αναβίωση μακραίωνων παραδόσεων και εθίμων, αλλά και η αμείωτη
πίστη πολλών Ελλήνων, έχουν διαφυλάξει το ιδιαίτερο χρώμα του. Από άκρη σε άκρη της γης, στη μητροπολιτική Ελλάδα, αλλά και στις ομογενειακές κοινότητες των πέντε ηπείρων, το Πάσχα των Ελλήνων εξακολουθεί να διατηρεί τα μοναδικά χαρακτηριστικά του. Παρά τους καταιγιστικούς ρυθμούς της καθημερινότητας του Νεοέλληνα, που θα μπορούσαν να έχουν νεκρώσει την πίστη και το συναίσθημα, ευτυχώς δεν έχουν ακόμη εκλείψει οι αντιστασιακοί της παράδοσης, οι οποίοι διαφυλάττουν σαν κόρη οφθαλμού ήθη και έθιμα, αφήνοντας πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές Ελλήνων.
Από τη Σοφία Καρυπίδου
Μεγάλη Εβδομάδα. Οι λαογράφοι και εθνολόγοι συσχετίζουν το στοιχείο των θορύβων με τη διαδεδομένη στους λαούς δοξασία ότι τα βλαβερά και εχθρικά πνεύματα διώχνονται με εκφοβιστικούς κρότους. Πάντως, είναι βέβαιο ότι η δεισιδαιμονική αυτή αφετηρία έχει πια λησμονηθεί από τους σύγχρονους εορταστές, που απλά διατηρούν το έθιμο, έχοντας προσδώσει σε αυτό έναν ψυχαγωγικό χαρακτήρα..
. Οι θόρυβοι απουσιάζουν από τη λεγόμενη "δεύτερη"Ανάσταση, που γίνεται το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα και είναι μια καθαρά ειρηνική εκδήλωση. Στη διάρκεια της δεύτερης αυτής Ανάστασης, όσοι είχαν φιλονικήσει και συγκρουστεί μέσα στη χρονιά, συνηθίζουν να συμφιλιώνονται, ανταλλάσσοντας φιλιά. Αλλά και όλοι οι ενορίτες φιλιούνται μεταξύ τους, μετά την απόλυση της ακολουθίας της δεύτερης ανάστασης, που για αυτό το λόγο αποκαλείται και "Αγάπη". Ο ενθουσιασμός για την Ανάσταση δεν εκφράζεται μόνο με το τσούγκρισμα των αυγών και το εορταστικό φαγοπότι, αλλά περιγράφεται και στα δημώδη τραγούδια, που διασώθηκαν από τη λήθη του χρόνου περνώντας από στόμα σε στόμα. "Τώρα Μεγάλη Πασχαλιά, τώρα καλός μας χρόνος τώρα η γης στολίζεται μ'εννιά λογιώ λουλούδια με πράσινα με κόκκινα, με αξιά και με γαλάζια Σήμερα Χριστός Ανέστη και στους ουρανούς ευρεθη". Ο εθιμικός κύκλος του Πάσχα συνήθως κλείνει την Κυριακή του Θωμά, που ονομ άζεται και "Αντίπασχα". Παλιότερα, όταν το αδράχτι ήταν ακόμη το κύριοαντικείμενο εργασίας για την Ελληνίδα νοικοκυρά, η Δευτέρα που ακολουθούσε την Κυριακή του Θωμά αποκαλείτο "αδραχτανάσταση"και σηματοδοτούσε την επανέναρξη των συνηθισμένων εργασιών. Μοναδικό στην υφήλιο παραμένει στην πορεία του χρόνου το ελληνικό Πάσχα, καθώς η αναβίωση μακραίωνων παραδόσεων και εθίμων, αλλά και η αμείωτη
πίστη πολλών Ελλήνων, έχουν διαφυλάξει το ιδιαίτερο χρώμα του. Από άκρη σε άκρη της γης, στη μητροπολιτική Ελλάδα, αλλά και στις ομογενειακές κοινότητες των πέντε ηπείρων, το Πάσχα των Ελλήνων εξακολουθεί να διατηρεί τα μοναδικά χαρακτηριστικά του. Παρά τους καταιγιστικούς ρυθμούς της καθημερινότητας του Νεοέλληνα, που θα μπορούσαν να έχουν νεκρώσει την πίστη και το συναίσθημα, ευτυχώς δεν έχουν ακόμη εκλείψει οι αντιστασιακοί της παράδοσης, οι οποίοι διαφυλάττουν σαν κόρη οφθαλμού ήθη και έθιμα, αφήνοντας πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές Ελλήνων.
Από τη Σοφία Καρυπίδου
.