Ο Εμμανουήλ Κελαϊδής γεννήθηκε το Δεκέμβριο του 1900 στην ιστορική κωμόπολη Απτέρα του νομού Χανίων, καταγόμενος από την ιστορική οικογένεια των Κελαϊδήδων, οπλαρχηγών των κρητικών επαναστάσεων και αγωνιστών των Μακεδονικών πολέμων. Επεράτωσε τις εγκυκλίους σπουδές του στο Γυμνάσιο Βάμου Αποκορώνου της Κρήτης, το έτος 1918 και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, προκειμένου να σταδιοδρομήσει κατόπιν ως δικηγόρος.
Αλλά τον επόμενο μόλις χρόνο διέκοψε τις σπουδές του, λόγω στρατεύσεώς του ως κληρωτός. Υπηρέτησε στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και ύστερα από ένα εξάμηνο, μετατέθηκε στη Μικρά Ασία, υπό τη σημαία του 7ου Συντάγματος Κρητών. Ελαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Μετώπου της γραμμής Δορυλαίου−Κοτυαίου−Ακροϊνό, κατά τον Ιούλιο του 1921. Οι πανάρχαιες αυτές πόλεις της ελληνικής Φρυγίας, έχουν μετονομαστεί από τους Τούρκους σε Εσκί Σεχίρ το Δορυλαίον, σε Κιουτάχια το Κοτυαίον και σε Αφιόν Καραχισάρ το Ακροϊνόν. Για τη συμμετοχή του στο πεδίο των μαχών, τιμήθηκε με το αριστείον ανδρείας και στη συνέχεια εισήχθη επ'ανδραγαθία στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε τον Ιούλιο του 1922 ως δόκιμος αξιωματικός Πεζικού. Μετά την αποχώρηση του ελληνικού Στρατού από τη Μικρά Ασία, υπηρέτησε στη Μακεδονία και τη Θράκη και περί τα τέλη Οκτωβρίου 1924 μετετάγη στο νεοσύστατο τότε Σώμα της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Εκπαιδεύτηκε ως χειριστής αεροπόρος, στη Σχολή Αεροπορίας του Σέδες, πλησίον της Θεσσαλονίκης και το Νοέμβριο του 1925 ονομάστηκε ανθυπολοχαγός Αεροπορίας. Παρέμεινε στη Σχολή Αεροπορίας ως εκπαιδευτής των νέων αεροπόρων, για μια ολόκληρη πενταετία και εκπαίδευσε στον αέρα τα περισσότερα από τα παλαιά στελέχη του Όπλου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Κελαϊδής υπήρξε ο μόνος εκπαιδευτής αέρος ο οποίος υπηρέτησε στη θέση αυτή για πέντε ολόκληρα χρόνια. Γιατί τα καθήκοντα του εκπαιδευτή, ήταν ιδιαίτερα επίπονα και εξαιρετικά επικίνδυνα, με τις μικρές επιδόσεις και την περιορισμένη ασφάλεια που παρείχαν τα εκπαιδευτικά αεροπλάνα της εποχής εκείνης.
Το Μάιο του 1930, μετέβη στη Μεγάλη Βρετανία και φοίτησε στην περίφημη για την εποχή της «Κεντρική Σχολή Πτήσεων», στην οποία εκπαιδεύονταν οι επιτελικοί αξιωματικοί της αγγλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Μεθοδικός, ψύχραιμος, αλλά και τολμηρός, ο Κελαϊδής σύντομα αναδείχθηκε μεταξύ των εκπαιδευομένων ως άριστος αεροπόρος, έτσι ώστε να αποσπάσει επάξια τον αυθόρμητο θαυμασμό και τους ειλικρινείς επαίνους των Βρετανών εκπαιδευτών του. Τις εξαιρετικές επιδόσεις στον αέρα του Εμμανουήλ Κελαϊδή, αναγνώρισε ο Βρετανός διοικητής του Κέντρου με συγχαρητήρια επιστολή του προς την ελληνική πρεσβεία του Λονδίνου. Στη συνέχεια, όταν ο Κελαϊδής επανήλθε στην Ελλάδα, ο τότε υπουργός Αεροπορίας Α. Ζάννας, του απένειμε την τιμητική διάκριση της «εύφημου μνείας» του γεγονότος τούτου. Τοποθετήθηκε, κατόπιν, διοικητής του «Κέντρου Εκπαιδεύσεων Χειριστών Διώξεως» το οποίο συγκροτήθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά στη χώρα μας. Είναι το πρώτο εκπαιδευτικό κέντρο στη χώρα μας, στο οποίο διδάχτηκε για πρώτη φορά, η πτήση δι'οργάνων, δηλαδή η τεχνική της τυφλής πτώσεως. Όταν δηλαδή ο χειριστής του αεροπλάνου, βρίσκεται είτε εντός πυκνών νεφών είτε εν καιρώ νυκτός και επομένως, στερούμενος εξωτερικών οπτικών στοιχείων, κατευθύνεται στον προορισμό του, μόνο με τη βοήθεια των τεχνικών οργάνων του αεροσκάφους, δηλαδή της πυξίδας, του υψομέτρου του ταχυμέτρου κ.λπ. Αλλά, ήδη, από την άνοιξη του 1937, τα σκοτεινά νέφη του επερχόμενου πολέμου, άρχισαν να επισκιάζουν απειλητικά τον αίθριο μέχρι τότε ουρανό της ανέμελης Ευρώπης. Μιας Ευρώπης, ξέγνοιαστης και ρομαντικής που ήθελε πάντα να ζει και να διασκεδάζει στη μακαριότητα της ωραίας ειρηνικής εποχής, της περίφημης εκείνης «Μπελ Επόκ». Την ίδια, όμως, εποχή η χιτλερική Γερμανία άρχισε μεθοδικά να ακονίζει τις πολεμικές της λόγχες, έτοιμη σχεδόν για την καινούργια ανθρωποσφαγή που προετοίμαζε από χρόνια τώρα. Τότε η μεν Γερμανία ήταν υπερήφανη για τα τελειότερα άρματα μάχης που κατασκεύαζε, η δε Γαλλία για τα καλύτερα κρασιά που παρήγαγε... Κάποτε, όμως, η Ευρώπη ξύπνησε αργοπορημένη από το θανάσιμο λήθαργο της ψυχρής της αδιαφορίας και ατένισε με απερίγραπτο δέος, το θανάσιμο φάσμα του επερχόμενου πολέμου...
Με την πείρα του προηγούμενου πολέμου, ήταν βέβαιο ότι σε μια νέα πολεμική σύρραξη, η Αεροπορία θα έπαιζε τον κυριότερο ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων. Και αυτή ήταν η αναμφισβήτητη διαπίστωση όλων των κυβερνήσεων των ευρωπαϊκών χωρών. Η χώρα μας, με αξιοθαύμαστη αποφασιστικότητα, κατόρθωσε εγκαίρως να εκσυγχρονίσει την μέχρι τότε καχεκτική και πρωτόγονη Πολεμική μας Αεροπορία, με όσα πενιχρά μέσα μπορούσε στοιχειωδώς να διαθέσει ο τότε ελλειμματικός κρατικός Προϋπολογισμός... Αγοράστηκαν τα πρώτα σύγχρονα Μπλεν−Χάιμ, τα ευεργετικά Χένσελ και τα εξελιγμένα Γκλαντιέιτορς. Οργανώθηκαν οι πρώτες τρεις Μοίρες διώξεως ενώ παράλληλα κατασκευάστηκαν νέα πολεμικά αεροδρόμια, στην τοποθεσία «Βασιλική» πλησίον της Καλαμπάκας, στη θέση «Κατσίκα» των Ιωαννίνων, στον Αμπελώνα βορείως της Λάρισας, στο Αργός Ορεστικόν κ.λπ. Έτσι, όταν η θύελλα του πολέμου ξέσπασε και στη χώρα μας, σαν λαός κατορθώσαμε να αμυνθούμε με υπερηφάνεια μπροστά στην καταθλιπτική υλική υπεροχή των δύο πανίσχυρων τότε ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών, της φασιστικής Ιταλίας και της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας. Η Διοίκηση των Μοιρών Διώξεως ανετέθη στον Εμμαν. Κελαϊδή ο οποίος και διετήρησε αυτή την ηγετική θέση σε όλη τη διάρκεια του ελληνοϊ−ταλικού πολέμου... Τα κατορθώματα και τους ηρωισμούς της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1940, καταγράφει με αξιοπρόσεκτη ιστορική ακρίβεια και αξιέπαινη αντικειμενικότητα, ο βετεράνος αεροπόρος και ευδόκιμος συγγραφέας Ηλίας Καρταλαμάκης, στο περισπούδαστο έργο του «Η Αεροπορία στον πόλεμο του '40». Εκεί αφιερώνεται ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την προσωπικότητα και τη δράση του Εμμ. Κελαϊδή… Μετά τη Μάχη της Κρήτης —στα τέλη Μαΐου του 1941— οι Ενοπλες Δυνάμεις της χώρας συνέχισαν τον πόλεμο κατά του κοινού εχθρού, στο πλευρό των Συμμάχων, στη Μέση Ανατολή. Ο Κελαϊδής ανέλαβε καθήκοντα ως διοικητής, της ελληνικής αεροπορικής Βάσης της Γάζας, μιας μεγάλης κωμόπολης στην άκρη της ομώνυμης λωρίδας, εκεί όπου σήμερα αντιπαρατάσσονται Ισραηλινοί και Παλιστίνιοι. Αργότερα, η εθνική κυβέρνηση του ανέθεσε καθήκοντα εκπροσώπου στην Κρήτη, όπου πλέον η Εθνική Αντίσταση είχε λάβει παλλαϊκό χαρακτήρα. Από τον Ιανουάριο του 1944, με την ανωτέρω επίσημη ιδιότητα του, υπήρξε ο συντονιστής της δράσης των ανταρτικών δυνάμεων κατά των Γερμανών κατακτητών, μέχρι την απελευθέρωση της Κρήτης. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Κρήτη και την τελική παράδοση τους, πέτυχε να τηρηθεί με απόλυτη επιτυχία η τάξη σε ολόκληρη τη Μεγαλόνησο και να αποφευχθεί έτσι ο εμφύλιος αλληλοσπαραγμός, ο οποίος ατυχώς είχε αρχίσει στην ηπειρωτική Ελλάδα. Με την εκδήλωση της κομμουνιστικής ανταρσίας —την άνοιξη του 1946— στον Εμμανουήλ Κελαϊδή ανετέθηκαν τα καθήκοντα του διοικητή της «Ανωτέρας Διοικήσεως Αεροπορίας» η οποία είχε την ευθύνη της δραστηριότητας των αεροπορικών δυνάμεων της χώρας προς καταστολή της νέας απειλής. Άξια ιδιαίτερης αναφοράς, είναι η συμβολή της Αεροπορίας στις τελικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις —το θέρος του 1949— στο Γράμμο και το Βίτσι.
Η Πολεμική μας Αεροπορία, διαθέτουσα μια δύναμη από 40 περίπου αεροπλάνα καθέτου εφορμήσεως, τύπου «Χελλ−Ντάιβερς» αμερικανικής κατασκευής, κατόρθωσε να αποκόψει τις δυνάμεις των συμμοριτών από τις πηγές του ανεφοδιασμού τους από τη γειτονική Αλβανία. Έτι αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν οριστικά στη γειτονική χώρα και στην τότε Γιουγκοσλαβία, ώστε να τεθεί τελικώς τέρμα στη μακροχρόνια αιματοχυσία του ελληνικού λαού. Τον Απρίλιο του 1950, ο Εμμανουήλ Κελαϊδής ανέλαβε την αρχηγία της Αεροπορίας, ενώ, προηγουμένως, είχε διατελέσει υφυπουργός Αεροπορίας στην κυβέρνηση του Ιωάννη Θεοτόκη. Μεγίστη υπήρξε η εθνική προσφορά του Εμμ. Κελαϊδή στην προσπάθεια της χώρας για την μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Πέτυχε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να αντικαταστήσει το παλιό υλικό των ελικοφόρων αεροπλάνων, με σύγχρονα αεριωθούμενα αεροσκάφη, ενώ παράλληλα περάτωσε τη μετεκπαίδευση του προσωπικού στις σύγχρονες απαιτήσεις της αεροπορικής τεχνικής. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι η ελληνική Πολεμική Αεροπορία κατόρθωσε να συναγωνιστεί επιτυχώς και να διακριθεί μεταξύ όλων των άλλων αεροπορικών δυνάμεων των υπολοίπων χωρών του NATO. Το πρώτο ελληνικό ακροβατικό σμήνος των Αεριωθουμένων, το γνωστό «ΑΚΡΟ−ΤΗΜ» ήταν σκέψη και οργάνωση του Εμμ. Κελαϊδή. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, των πενήντα ετών, εντούτοις εκπαιδεύθηκε και πετούσε και με αεριωθιούμενα αεροσκάφη, δίνοντας έτσι το παράδειγμα στους νεότερους του, ότι «στον αέρα —όπως έλεγε— μετράει η δύναμη της ψυχής και όχι η αδυναμία του σώματος...». Αποχώρησε το Δεκέμβριο του 1954, λόγω ορίου ηλικίας, φέροντας το βαθμό του αντιπτεράρχου και του επίτιμου αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας. Έχει τιμηθεί με τον Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα και με πλειάδα ελληνικών και ξένων παρασήμων και τιμητικών διακρίσεων. Μετά την αποστρατεία του, διορίσθηκε γενικός διευθυντής του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, θέση την οποία διατήρησε επαξίως μέχρι την άνοιξη του 1964. Ο Εμμ. Κελαϊδής πέθανε στην Αθήνα την 26η Ιανουαρίου 1989.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΧΑΡ. ΠΑΠΑΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΛΛΑΔΑ − 20ος ΑΙΩΝΑΣ
Η ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗhttp://anemourion.blogspot.gr/