Το Μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται σε απόσταση 72 χιλιομέτρων από τα Χανιά προς το Ν.Δ. άκρο της Κρήτης. Είναι χτισμένο πάνω σε ένα βράχο και ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κισσάμου &Σελίνου. Η εκκλησία της μονής είναι αφιερωμένη στην Παναγία και στην Αγία Τριάδα και γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο.
Χτίστηκε επί Ενετοκρατίας στη θέση της μονής του Αγίου Νικολάου , πάνω σε βράχια με θέα το Λυβικό πέλαγος. Κατά την παράδοση, το όνομά του το πήρε από ένα χρυσό σκαλοπάτι, το τελευταίο από τα ενενήντα οχτώ που είχε όταν χτίστηκε.
Όμως, τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ο Πατριάρχης αναγκάστηκε να πουλήσει τα χωράφια της μονής καθώς και το χρυσό σκαλοπάτι, για να πληρώσει τους βαρύτατους φόρους που είχε βάλει ο σουλτάνος, με συνέπια την ερήμωση του μοναστηρίου. Δεν έχουμε μαρτυρίες για την αρχή του ιερού προσκυνήματος της Χρυσοσκαλίτισσας. Η παράδοση αναφέρει ότι η ιερότητα του χώρου αρχίζει με την εύρεση μιας εικόνας που απεικονίζει την κοίμηση της Θεοτόκου σε μια εσοχή του βράχου.
Πριν χτισθεί η μονή της Χρυσοσκαλίτισσας, υπήρχε άλλος ναός, της Κοίμησης της Θεοτόκου. Ήταν προσκολλημένος σε σπηλαιώδη βράχο, ενώ στη σκέπη του βράχου υπήρχε και άλλος συνεχόμενος ναός, της Αγίας Τριάδος. Πρώτος που κατοίκησε μετά την ερήμωση του μοναστηριού ήταν ένας μοναχός, ο Ιωαννίκιος από τα Κύθηρα, αλλά μετά το θάνατο του ακολούθησε νέα ερήμωση. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν και άλλοι μοναχοί που προσπάθησαν να ανακαινίσουν την μονή με συνδρομές, χρησιμοποιώντας τα ερείπια για να χτίσουν τα ερείπια για να χτίσουν νέα κτίρια. Η Εκκλησία που βλέπουμε σήμερα άρχισε να χτίζεται με προθυμία και ζήλο, την 9η Μαίου 1894 και περατώθηκε την 10η Αυγούστου του ίδιου έτους.
Το 1900, η Μονή διαλύθηκε μαζί με άλλες μονές της Κρήτης. Επανιδρύθηκε σαν γυναικεία το 1940. Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς, φιλοξενήθηκαν στη μονή αρκετοί στρατιώτες, αγωνιστές και ‘αλλοι που άνηκαν στην αγγλική κατασκοπεία. Το 1943 εγκαταστάθηκαν οι Γερμανοί κατακτητές στη Μονή, αφού έδιωξαν τους μοναχούς. Τότε πυροβολήθηκαν από αγγλικό αεροπλάνο. Σημάδια του πολυβολισμού φαίνονται σε χαμηλή εικόνα του τέμπλου. Η ζωή ξαναγύρισε μετά την 27η Ιανουαρίου 1944, ημέρα που έφυγαν οι Γερμανοί. Αυτή η ζωή συνεχίζεται αδιάκοπα από τους φιλόξενους και δραστήριους μοναχούς που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και κρατούν ζωντανό το ιερό αυτό προσκύνημα.
Όπως κάθε γνωστό μοναστήρι στην Κρήτη, η Χρυσοσκαλίτισσα έχει επιβιώσει μέσα από ολόκληρη την πολυτάραχη ιστορία της Κρήτης, συμπεριλαμβανομένων των πολυάριθμων πολέμων και κατακτήσεων. Όμως αυτό το όμορφο κτίσμα που χτίστηκε αιώνες πριν, δεσπόζει υπερήφανα πάνω από τη θάλασσα. Θα το διακρίνετε εύκολα από το δρόμο.
Η περιοχή της Χρυσοσκαλίτισσας κατοικείται από τα Μινωϊκά χρόνια. Εκείνη την εποχή, στην τοποθεσία υπήρχε ένας οικισμός ψαράδων. Σήμερα, ανάμεσα στο μοναστήρι και το Ελαφονήσι, υπάρχουν μερικά σπίτια. Επίσης υπάρχουν τουριστικά καταλύματα και μια ταβέρνα.
Κοντά στη βάση της μεγάλης σκάλας που οδηγεί στο μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας, θα βρείτε ένα κατάστημα που πουλάει εκκλησιαστικά χειροτεχνήματα, όπως μικρούς σταυρούς και εικόνες, τα οποία αποτελούν όμορφα αναμνηστικά ή δώρα.
Η μονή Χρυσοσκαλίτισσας αποτελεί ένα από τα σημαντικά μνημεία της Νοτιοδυτικής Κρήτης. Είναι ένα απλό, αλλά εντυπωσιακό κτίσμα, που έχει διατηρήσει ζωντανό το πνεύμα των περασμένων αιώνων. Αν σκοπεύετε να επισκεφθείτε την υπέροχη παραλία στο κοντινό Ελαφονήσι, μην ξεχάσετε να κάνετε μια στάση στο γραφικόμοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσα
ΠΗΓΗ. ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΓΗ - lyk-chanion.chan.sch.gr
ΦΩΤ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ