Μπαίνοντας κανείς στο διαδίκτυο για να ακούσει παλιά και νέα κρητική μουσική συναντά λίγους δίσκους του Αλέκου Καραβίτη στους οποίους συνοδός του στο λαούτο εμφανίζεται κάποιος Νίκος Τζουγάνος. Ομως λαουτιέρης με τέτοιο όνομα δεν υπήρξε ποτέ. Και αν δεν ενδιαφέρεται κανείς για το όνομα αυτό το προσπερνά και ακούει τη μουσική. Αν όμως θέλει να ξέρει, τότε ρωτά «μα… ποιός ήταν αυτός ο Τζουγάνος;»
Για το χατήρι λοιπόν αυτών που ενδιαφέρονται παραθέτω την παρακάτω προσωπική αφήγηση και μία περίληψη της ζωής του.
Όντας φοιτητής, μετά την παρουσία μου ως λυράρη του 25ου διετούς συνεδρίου της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής (ΠΕΑ) στο Σώλτ Λέϊκ Σίτυ της πολιτείας Γιούτα τον Ιούλιο του 1978, φαίνεται ότι δεν τα πήγα και τόσο άσχημα διότι τον αμέσως επόμενο Ιούλιο του 1979 με κάλεσαν να παίξω και στο 5ο συνέδριο της Νεολαίας της ΠΕΑ στο Μοντέστο της Καλιφόρνιας, μία μικρή πόλη που βρίσκεται σχετικά κοντά στο Σαν Φραντσίσκο. Συνοδοί μου θα ήταν δύο τοπικοί λαουτιέρηδες που προσωπικά δεν εγνώριζα, ο Νίκος Μάστρας και ο Γιάννης Λαντζουράκης από τη Νίθαυρη, Αμαρίου.
Μιάς και ήταν καλοκαίρι και δεν είχα μαθήματα, πήγα εκεί αρκετές ημέρες πριν το συνέδριο για να κάνουμε μπρόβες ως συγκρότημα και να συναντήσω τους φημισμένους μερακλήδες της πόλης. Είχα μάθει ότι ο Μάστρας είχε παίξει με τον Καραβίτη και τον Καλογρίδη και αγωνιούσα να τον γνωρίσω. Αν και με έβαλαν να μένω σε άλλο σπίτι, ήμουν κάθε μέρα στο σπίτι του Νίκου, διψασμένος για κουβέντα και να ακούσω τη μουσική του συλλογή. Μία μέρα έβγαλε ένα άλμπουμ με οκτώ δίσκους 78 στροφών που είχαν ηχογραφήσει μαζί με τον Καραβίτη το 1953. «Μα εδώ οι δίσκοι γράφουν ότι λαούτο παίζει ο “Τζογάνος”, πώς συμβαίνει αυτό;» τον ρώτησα. «Η μητέρα μου ήταν αδελφή του Καραβίτη και ο πατέρας τους, ο παππούς μου δηλαδή, ήταν γνωστός με το παρατσούκλι “Τζογάνος”, μου απάντησε. Ο θείος μου λοιπόν έδωσε στην εταιρεία παραγωγής του άλμπουμ το όνομά μου ως Νίκος Τζογάνος». Αρα ο Νίκος Τζουγάνος του διαδικτύου είναι ο Νίκος Τζογάνος του άλμπουμ που δεν είναι άλλος από το Νίκο Μάστρα, του οποίου το πραγματικό επίθετο είναι Μαστρόκαλος. Η μητέρα του Νίκου, η Αθηνά Καραβίτη, είχε παντρευτεί στην Αθήνα με τον εκ Σίφνου καταγόμενο Βασίλη Μαστρόκαλο. Ο Νίκος γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1927 στο Ρέθυμνο, γιατί η μητέρα του ήθελε να έχει τη στήριξη της πολυμελούς οικογένειάς της.
Μεγάλωσε όμως στον Πειραιά όπου έμαθε να παίζει μπουζούκι για την παρέα και φοίτησε στην Σχολή “Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ” από όπου πήρε το δίπλωμα του μηχανικού εμπορικού ναυτικού.
Το 1949 κατατάχτηκε και υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία. Ο θείος του τον προέτρεπε να μάθει λαγούτο, πήγε σε κάποιο κ. Βασίλη και του έδειξε μερικά πράγματα και άρχισε να παίζει σε κρητικά συγκροτήματα. Στη δεκαετία του 1950 έπαιξε με τον θείο του, με το Γιώργη Τζιμάκη, τον Κώστα Μουντάκη, τον Ναύτη, τον Γιάννη Σκαλίδη, και άλλους. Ο Καραβίτης ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής στο συγκρότημα της Δώρας Στράτου με το οποίο περιόδευε στην Ευρώπη και όχι μόνο. Το 1953 έφυγαν για το Αμβούργο όπου επιβιβιβάστηκαν σε ένα υπερωκεάνιο ελληνικών συμφερόντων που βρισκόταν εκεί για επισκευή και ταξίδεψαν δωρεάν για την Αμερική με αντάλλαγμα να δίνουν παραστάσεις στο σαλόνι του πλοίου. Στη Ν. Υόρκη έγραψαν και το άλμπουμ με το θείο του.
Από το 1956 μέχρι το 1959 εργάστηκε και ως μηχανικός πλοίων. Σ’ ένα ταξίδι πάλι με τη Δώρα Στράτου παρέμεινε στη Ν. Υόρκη όπου δούλευε σε ένα βενζινάδικο και έπαιζε στην Κρητική Λέσχη με τον Γιώργη Καλογρίδη και αργότερα με τον Ναύτη που είχε κι αυτός ξενιτευτεί. Εκεί γνώρισε τη γυναίκα του τη Μαρία από το Νιού Τζέρσευ και αργότερα μετακόμισαν στο Μοντέστο αφού μετά από μία επίσκεψη εκεί, είδαν ότι το κλίμα έμοιαζε πολύ με αυτό της Κρήτης. Εκαναν μία κόρη τη Χρυσούλα που εργάζεται στον Δήμο. Η Μαρία έφυγε πρόσφατα από τη ζωή. Ο Νίκος Μάστρας, μετά από μία ολιγοετή παραμονή στη Φλώριδα επέστρεψε και ζει και πάλι ακμαιότατος στο Μοντέστο κοντά στην κόρη του.
*Ομότιμος Καθηγητής του Παν/μίου Κρήτης
Read more: http://www.haniotika-nea.gr/n