ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΑΤΑΛΑΓΑΡΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Το Καταλαγάρι είναι χωριό της επαρχίας Πεδιάδας και έδρα ομώνυμου Δημοτικού διαμερίσματος του δήμου Νίκου Καζαντζάκη, στο Νομό Ηρακλείου. Έχει 320 κατοίκους, σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2001. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου είναι σχεδόν 17 χιλιόμετρα. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η ελαιοκομία και η καλλιέργεια αμπελιών. Παράγονται επιτραπέζια σταφύλια εξαιρετικής ποιότητας. Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο ναός του Προφήτη Ηλία, ο οποίος ανεγέρθηκε το 1888 και κοντά στο Καταλαγάρι υπάρχει η εκκλησία της Παναγίας με ασβεστωμένες τοιχογραφίες.Υπάρχει Δημοτικό Σχολείο.

Το 2000 στο χωριό Καταλαγάρι χτίστηκε από την Κατερίνα Χαμηλάκη το Λογάρι, κέντρο κρητικής διατροφής.

To Καταλαγάρι αναφέρεται το 1271: Η χήρα Αγγέλου Βιτάλη οφείλει εις τον Ιουδαίον Μιχάλη, 100 μίστατα κρασί εκ των αμπελώνων της εις το χωρίον Καταλαγάρι (A. Lombardo, Documenti della Colonia Veneziana di Creta, p.119). To 1302 ήταν φέουδο του Stephanus de Ancona (R. Morozzo della Rocca, Fonti per la storia di Venezia, p. 212).

Το 1583 αναφέρεται Catalagari (Καστροφύλακας, Κ94) με 140 κατοίκους. O Barozzi (fo24v) το αναφέρει Catalogari

Η ονομασία προέρχεται από τη λαγάρα=υγρό απαλλαγμένο από κάθε ξένη ουσία κατασταλαγμένο,καθαρό και διαυγές,λαμπίκος π.χ. κρασί λαγάρα).

Ειδικότερα λαγάρα σημαίνει "τον χυμόν ο οποίος κατασταλάζει εν τω λινώ πριν πατηθώσιν αι σταφυλαί".

Λαγάρα επίσης σημαίνει σπανή πλαγιά με καλή θέα αλλά και το διαυγές και καθαρό.

Μπορούμε, λοιπόν, να συμπεράνουμε ότι το όνομα Καταλαγάρι προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων Κάτω+Λαγάρα. Πιθανότατα η Πάνω Λαγάρα να ήταν η Παλιόχωρα.

Σημειώνεται ότι στην ελληνική γλώσσα πολύ σπάνια το ο γίνεται α στην καθομιλουμένη, ώστε Κάτω + Λογάρι =Καταλαγάρι.