Ο ξεναγός συνοδεύει και ενημερώνει τους τουρίστες σχετικά με τα αξιοθέατα ή τις αρχαιότητες μιας περιοχής που επισκέπτονται. Σε ορισμένες περιπτώσεις αναλαμβάνει ρόλο εμψυχωτή για τη ψυχαγωγία ομάδων τουριστών που παρακολουθούν πολιτιστικά δρώμενα. Το επάγγελμα του ξεναγού είναι ενδιαφέρον, ασκείται από άτομα που αγαπούν την ιστορία, τη φύση, τη παράδοση, τις κοινωνικές επαφές, τις συχνές μετακινήσεις και τα ταξίδια. Ο ξεναγός χρειάζεται να βρίσκει τρόπους για να κινεί τη προσοχή και το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του, ώστε η ξενάγηση να μη γίνεται κουραστική ή ανιαρή.
Σπουδαιότητα:
Το επάγγελμα απαιτεί ζωντάνια, κέφι και κοινωνικότητα από αυτόν που το ασκεί. Ο ξεναγός χρειάζεται να είναι ομιλητικός, να μπορεί να χειρίζεται άνετα το λόγο, να έχει σαφήνεια στον προφορικό λόγο και γλαφυρότητα στις περιγραφές χωρίς να εμπλέκεται σε φλύαρες περιγραφές λεπτομερειών που δεν μπορούν να συγκρατήσουν οι τουρίστες. Οφείλει να είναι ευγενικός, ήρεμος, φιλικός, πρόσχαρος, υπομονετικός, πρόθυμος να πληροφορήσει και να εξυπηρετήσει τους επισκέπτες που συνοδεύει.
Ακόμη, πρέπει να έχει βαθιά γνώση για την ιστορία, τη γεωγραφία αλλά και τη σύγχρονη ζωή των τόπων που ξεναγεί, καθώς και των εκθεμάτων που επισκέπτονται οι τουρίστες. Χρειάζεται να διαθέτει ποικίλες, έγκυρες και ακριβείς πληροφορίες για όσα συμβαίνουν ή προσφέρονται στον τόπο εργασίας του και αφορούν άμεσα ή έμμεσα τους ξένους επισκέπτες.
Ο ξεναγός πρέπει να γνωρίζει άριστα περισσότερες από μία ξένες γλώσσες. Η ικανότητα να ψυχολογεί ανθρώπινους χαρακτήρες, να διακρίνει συμπεριφορές και να προβλέπει τις αντιδράσεις ή τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους, συμβάλλει στην επιτυχή και αποδοτική άσκηση του επαγγέλματος του. Το ίδιο χρήσιμο είναι να μπορεί να λειτουργεί συλλογικά και να συντονίζει τις κοινωνικές ομάδες, έχοντας το χάρισμα της αμεσότητας στην επικοινωνία.
Καθήκοντα:
Ο ξεναγός φέρνει σε καθημερινή επαφή όσους το ασκούν, με συνανθρώπους τους από διαφορετικές χώρες και διαφορετικούς πολιτισμούς.
Συγκεκριμένα ο ξεναγός, συνοδεύει συνήθως ομάδες τουριστών από τα ξενοδοχεία στους τόπους που θέλουν να επισκεφθούν. Τους κατευθύνει σε συγκεκριμένους χώρους και τους εξηγεί αναλυτικά τι ακριβώς είναι αυτό που βλέπουν, ποια είναι η ιστορία του, ποια είναι η αξία του και η σημασία του για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό. Συχνά αναφέρεται σε παραδόσεις, εξηγεί ήθη και έθιμα των ντόπιων κατοίκων και απαντά σε ερωτήσεις και απορίες των επισκεπτών.
Περιβάλλον ενασχόλησης:
Ο ξεναγός μπορεί να απασχοληθεί σε υπηρεσίες του K.O.T, σε μεγάλα ταξιδιωτικά πρακτορεία με σχέση εξαρτημένης εργασίας και ως ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να συνεργάζεται με τουριστικά πρακτορεία ή με τις υπηρεσίες του K.Ο.Τ.
Επαγγελματικές συνθήκες: Η εργασία των ξεναγών είναι μερικές φορές κουραστική, αφού υποχρεώνονται να οργανώνουν διάφορες δραστηριότητες στα πλαίσια της ξενάγησης και να μιλούν αρκετές ώρες και σε ξένες γλώσσες. Ταξιδεύουν, περπατούν και κινούνται συνεχώς μαζί με τους τουρίστες.
Τα πρόσωπα που συναντούν και τα μέρη που επισκέπτονται είναι κάθε φορά διαφορετικά και τους προσφέρουν ξεχωριστές εμπειρίες, με αποτέλεσμα το επάγγελμά τους να γίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Πολλές φορές εργάζονται και τις αργίες, ή αναγκάζονται να διανυκτερεύσουν μακριά από τον τόπο της μόνιμης κατοικίας τους. Μετακινούνται με τα τουριστικά λεωφορεία για πολλές ώρες και συχνά χρειάζεται να ξεκινούν πολύ νωρίς ώστε να προλάβουν να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα επίσκεψης στους αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία κλπ., όπου συνοδεύουν την ομάδα των τουριστών.