Οικισμός και ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Γόρτυνας. Βρίσκεται στις νότιες ρίζες του Ψηλορείτη με πανοραμική θέα στον κάμπο της Μεσαράς. Έχει υψόμετρο 200 μ. και απέχει από το Ηράκλειο 46 χλμ.
Διαδρομή: Ηράκλειο-Σίβα- Αγία Βαρβάρα- Άγιοι Δέκα-Γόρτυνα- διακλάδωση δεξιά από την πρώην Γεωργική Σχολή –Αμπελούζος. Αναφέρεται τον Fr. Barozzi το 1577 ως Ambolus και το 1583 από τον Καστροφύλακα με την ονομασία Ambeluso. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 οι κάτοικοι ανέρχονται σε 284.
Κύρια ενασχόληση τους είναι οι αμπελοκαλλιέργειες και οι ελαιοκαλλιέργειες. Στο χωριό υπάρχουν παμπάλαιες ελιές από την περίοδο της Βενετοκρατίας και τις λένε Φράγκικες ελιές.
Η ονομασία του χωριού σύμφωνα με τον Pashley που επισκέφτηκε το χωρίο το 1834 πιστεύει ότι η ονομασία του προέρχεται από τη λέξη άμπελος. Ο Αμπελούζος βρίσκεται κοντά στον γνωστό Λαβύρινθο. Πρόκειται για ένα λατομείο πωρόλιθου με δαιδαλώδεις υπόγειες σήραγγες. Οι πλάκες της περίφημης επιγραφής της Γόρτυνας, το οικοδομικό υλικό του ναού του Αγίου Τίτου και των άλλων οικοδομημάτων προέρχονται από το λατομείο αυτό. Στο χωριό σώζονται ωραία σπίτια της τυπικής Κρητικής αρχιτεκτονικής όπως επίσης και 6 νερόμυλοι.
πηγη - βικιπαιδεια
φωτ - Αντώνης Γενναράκης