Το ανδρικό μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην Αγία Ειρήνη τη Χρυσοβαλάντου, στο Ηράκλειο. Μπαίνοντας από την κεντρική είσοδο του ναού, ανάμεσα στις συνηθισμένες τοιχογραφίες υπάρχουν και κάποιες που τραβούν αμέσως την προσοχή των επισκεπτών. Αντρικές φιγούρες με... κρητικές παραδοσιακές στολές, με βράκα, στιβάνια, σαρίκι στο κεφάλι και φωτοστέφανο! Ιντα άγιοι είναι αυτοί, μωρέ;
![]()
«Είναι οι άγιοι της Κρήτης» μας ενημερώνει η Αριστέα (μια ενημερωμένη προσκυνήτρια) η οποία είναι γέννημα-θρέμμα Ηρακλειώτισσα. «Οι πιστοί εδώ στην Κρήτη τους αγαπούν και τους τιμούν πάντα στη γιορτή τους, ενώ δεν είναι και λίγες οι εκκλησίες που χτίζονται προς τιμήν τους. Μάλιστα, ο καθένας από αυτούς έχει ξεχωριστό βίο, σπάνιο σε ήθος» μας εξηγεί.
Δημιουργοί των μοναδικών αυτών αγιογραφιών είναι ο Μανώλης Κιαγιαδάκης μαζί με τη σύζυγό του Ράνια που προσπαθούν όλα αυτά τα χρόνια να αποδώσουν με το καλύτερο, δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα όχι μόνο τις σπουδαιότερες στιγμές της Ορθοδοξίας μας, αλλά και τα πρόσωπα που μαρτύρησαν.
Οπως σημειώνει μάλιστα ο καλλιτέχνης, χρειάστηκε να περάσει πολλές ώρες στο Μουσείο του Ηρακλείου έτσι ώστε να μελετήσει τις λεπτομέρειες των παραδοσιακών στολών και να τις αποτυπώσει με ακρίβεια. Ακόμη και στο... ύψος της βράκας το οποίο εξαρτάται ανάλογα με το βίο και το επάγγελμα του καθενός.
««Τις συγκεκριμένες αγιογραφίες τις δημιουργήσαμε τη δεκαετία του '80, όταν χτίστηκε η εκκλησία της Αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου. Μας ζητήθηκε από το τότε συμβούλιο κι εμείς προσπαθήσαμε να τις αποτυπώσουμε όσο πιο πιστά μπορούσαμε, καθώς δεν υπήρχαν αντίστοιχες εικόνες, παρά μόνο κάποιες αναφορές για το βίο των αγίων» μας λέει ο κ. Κιαγιαδάκης κι εξηγεί ότι φορούν όλοι κρητικές στολές γιατί κατάγονταν από την Κρήτη.
«Είναι ουσιαστικά νέοι άγιοι, γι'αυτό και λέγονται νεομάρτυρες. Ολοι έζησαν από το 1600 μέχρι και τα τέλη του 1800. Η αγάπη όμως των ντόπιων για τα πρόσωπά τους ήταν τόσο μεγάλη που ανάγκασε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να αποφασίσει την αγιοποίησή τους. Από τότε όλες οι εκκλησίες εδώ στην Κρήτη ζητούν να τις αγιογραφήσουμε».
Αγιος Γεώργιος ο Κρητικός
Ο νεομάρτυρας Αγιος Γεώργιος ο Κρητικός καταγόταν από το χωριό Αλικιανός της Κυδωνίας και γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1846. Ο άγιος, κατά την επανάσταση της Κρήτης το 1866, συνελήφθη μαζί με άλλους πολεμιστές από τους Τούρκους, οι οποίοι προσπάθησαν να τον αναγκάσουν να αλλαξοπιστήσει. Ομως ο άγιος αρνήθηκε να προδώσει την πίστη του με αντάλλαγμα να σώσει τη ζωή του. Βασανίστηκε σκληρά και θανατώθηκε με αποκεφαλισμό το 1867. Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 7 Φεβρουαρίου.
Ο Αγιος Εμμανουήλ
Ο Αγιος Εμμανουήλ ήταν Σφακιανός και οι Τούρκοι προσπάθησαν να τον κάνουν μωαμεθανό με το ζόρι. Κατάφερε όμως να δραπετεύσει και να πάει να ζήσει στη Μύκονο. Παντρεύτηκε, απέκτησε έξι παιδιά και συνέχισε να ζει ως καλός χριστιανός. Ομως η γυναίκα του τον πρόδωσε και αυτός έφυγε με τα παιδιά του. Ο αδερφός της γυναίκας του θέλοντας να τον εκδικηθεί τον πρόδωσε στον Τούρκο πλοίαρχο του νησιού. Ο μουσουλμάνος ηγεμόνας τον καταδίκασε σε θάνατο και ζήτησε να τον εκτελέσουν. Ο δήμιος αρνήθηκε και τότε ένας άλλος αξιωματικός θανάτωσε τον άγιο με αποκεφαλισμό, στις 15 Μαρτίου 1792. Οι Τούρκοι έδεσαν το λείψανό του με πέτρες και το έριξαν στη θάλασσα. Η μνήμη του εορτάζεται τη μέρα του μαρτυρίου του.
Ο Αγιος Εμμανουήλ ήταν Σφακιανός και οι Τούρκοι προσπάθησαν να τον κάνουν μωαμεθανό με το ζόρι. Κατάφερε όμως να δραπετεύσει και να πάει να ζήσει στη Μύκονο. Παντρεύτηκε, απέκτησε έξι παιδιά και συνέχισε να ζει ως καλός χριστιανός. Ομως η γυναίκα του τον πρόδωσε και αυτός έφυγε με τα παιδιά του. Ο αδερφός της γυναίκας του θέλοντας να τον εκδικηθεί τον πρόδωσε στον Τούρκο πλοίαρχο του νησιού. Ο μουσουλμάνος ηγεμόνας τον καταδίκασε σε θάνατο και ζήτησε να τον εκτελέσουν. Ο δήμιος αρνήθηκε και τότε ένας άλλος αξιωματικός θανάτωσε τον άγιο με αποκεφαλισμό, στις 15 Μαρτίου 1792. Οι Τούρκοι έδεσαν το λείψανό του με πέτρες και το έριξαν στη θάλασσα. Η μνήμη του εορτάζεται τη μέρα του μαρτυρίου του.
Αγιος Μύρωνας ο νεομάρτυρας
Ο Αγιος Μύρωνας καταγόταν από το Ηράκλειο και στο επάγγελμα ήταν ράφτης. Οι Τούρκοι τον συκοφάντησαν ότι προσπάθησε να αποπλανήσει μια μουσουλμάνα και του έθεσαν τότε το δίλημμα του εξισλαμισμού ή του θανάτου. Ο άγιος δεν απαρνήθηκε την πίστη του, βασανίστηκε σκληρά και φυλακίστηκε. Για δεύτερη φορά τού ζητήθηκε να απαρνηθεί τον χριστιανισμό, όμως δεν το έκανε και οι Τούρκοι τον κρέμασαν. Αναφέρεται επίσης ότι καθώς οδηγούταν προς την αγχόνη, έσκυψε και φίλησε τα πόδια του πατέρα του που παρακολουθούσε το μαρτύριό του. Ο άγιος άφησε την τελευταία του πνοή το 1793 και η μνήμη του γιορτάζεται στις 20 Μαρτίου.
Ο Αγιος Μύρωνας καταγόταν από το Ηράκλειο και στο επάγγελμα ήταν ράφτης. Οι Τούρκοι τον συκοφάντησαν ότι προσπάθησε να αποπλανήσει μια μουσουλμάνα και του έθεσαν τότε το δίλημμα του εξισλαμισμού ή του θανάτου. Ο άγιος δεν απαρνήθηκε την πίστη του, βασανίστηκε σκληρά και φυλακίστηκε. Για δεύτερη φορά τού ζητήθηκε να απαρνηθεί τον χριστιανισμό, όμως δεν το έκανε και οι Τούρκοι τον κρέμασαν. Αναφέρεται επίσης ότι καθώς οδηγούταν προς την αγχόνη, έσκυψε και φίλησε τα πόδια του πατέρα του που παρακολουθούσε το μαρτύριό του. Ο άγιος άφησε την τελευταία του πνοή το 1793 και η μνήμη του γιορτάζεται στις 20 Μαρτίου.
Οι Αγιοι Τέσσερις
Από το Ρέθυμνο κατάγονταν οι Αγιοι Αγγελής, Μανουήλ, Γεώργιος και Νικόλαος, γνωστοί και ως «οι τέσσερις μάρτυρες». Ηταν συγγενείς που κατά την Επανάσταση του 1821 πολέμησαν τους Τούρκους στην κεντρική Ελλάδα. Οταν επέστρεψαν όμως στην Κρήτη, τους κατήγγειλαν στον Μεχμέτ Πασά σαν μουσουλμάνους που αποστάτησαν. Οι τέσσερις μάρτυρες συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στο Ρέθυμνο. Αρνήθηκαν να υποκύψουν στις πιέσεις και να απαρνηθούν την πίστη τους, βασανίστηκαν και αποκεφαλίστηκαν μπροστά στη Μεγάλη Πόρτα της πόλης, στις 28 Οκτωβρίου 1824. Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους τη μέρα του μαρτυρίου τους, ενώ οι κάρες των τριών από τους τέσσερις φυλάσσονται στον ομώνυμο ναό του Ρεθύμνου.
Από το Ρέθυμνο κατάγονταν οι Αγιοι Αγγελής, Μανουήλ, Γεώργιος και Νικόλαος, γνωστοί και ως «οι τέσσερις μάρτυρες». Ηταν συγγενείς που κατά την Επανάσταση του 1821 πολέμησαν τους Τούρκους στην κεντρική Ελλάδα. Οταν επέστρεψαν όμως στην Κρήτη, τους κατήγγειλαν στον Μεχμέτ Πασά σαν μουσουλμάνους που αποστάτησαν. Οι τέσσερις μάρτυρες συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στο Ρέθυμνο. Αρνήθηκαν να υποκύψουν στις πιέσεις και να απαρνηθούν την πίστη τους, βασανίστηκαν και αποκεφαλίστηκαν μπροστά στη Μεγάλη Πόρτα της πόλης, στις 28 Οκτωβρίου 1824. Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους τη μέρα του μαρτυρίου τους, ενώ οι κάρες των τριών από τους τέσσερις φυλάσσονται στον ομώνυμο ναό του Ρεθύμνου.
Ο Αγιος Μάρκος
Φρικτά βασανίστηκε στη Σμύρνη και ο Αγιος Μάρκος που καταγόταν επίσης από την Κρήτη. Εξισλαμίστηκε βίαια από τους Τούρκους, όμως μπόρεσε να φύγει και να πάει στη Σμύρνη και λίγο μετά στην Κωνσταντινούπολη. Οι Τούρκοι τον βρήκαν, τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν ζητώντας του να απαρνηθεί την πίστη του. Ομως, ο Αγιος Μάρκος είπε «όχι» και αποκεφαλίστηκε στις 14 Μαΐου 1643. Το λείψανό του το παρέλαβαν χριστιανοί της Σμύρνης και το έθαψαν στο ναό της Αγίας Φωτεινής της πόλης. Η μνήμη του γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Μαΐου.
Φρικτά βασανίστηκε στη Σμύρνη και ο Αγιος Μάρκος που καταγόταν επίσης από την Κρήτη. Εξισλαμίστηκε βίαια από τους Τούρκους, όμως μπόρεσε να φύγει και να πάει στη Σμύρνη και λίγο μετά στην Κωνσταντινούπολη. Οι Τούρκοι τον βρήκαν, τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν ζητώντας του να απαρνηθεί την πίστη του. Ομως, ο Αγιος Μάρκος είπε «όχι» και αποκεφαλίστηκε στις 14 Μαΐου 1643. Το λείψανό του το παρέλαβαν χριστιανοί της Σμύρνης και το έθαψαν στο ναό της Αγίας Φωτεινής της πόλης. Η μνήμη του γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Μαΐου.
