Ενα εθιμο που εχει σχεδόν χαθεί ειναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής).
Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.
Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.
Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.
Υλικά
Μαρκαδόρους
Ψαλίδι
Πως θα την φτιάξετε
Τυπώστε την κυρία Σαρακοστή που σας αρέσει
Κόψτε την γύρο γύρο
Ζωγραφίστε την
και κολίστε την στο ψυγείο σας
Τι κάνετε μετά...
Στην συνέχεια κάθε σάββατο κόβετε ένα πόδι μέχρι το μεγάλο σάββατο που κόβετε το τελεύταίο και φτάνει στο πάσχα.
Είναι ένας πολύ ενδιαφέρον τρόπος για να μάθουν τα παιδιά για την σαρακοστή και να μετρίσουν τις μέρες μέχρι το Πάσχα.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα.
Ονομάζεται "Σαρακοστή" γιατί περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας.Η ονομασία Τεσσαρακοστή κατ'άρχάς σήμαινε την τεσσαρακοστή ημέρα πριν το Πάσχα, γρήγορα όμως το όνομα δώθηκε σε όλη την περίοδο της νηστείας πριν το Πάσχα. Πολλοί εκλάμβαναν και τη Μεγάλη Εβδομάδα ως συμπεριλμβανόμενη στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, οπότε ο χρόνος των τεσσαράκοντα ημερών διευρυνόταν[1] Ο χαρακτηρισμός "Μεγάλη"δε δίνεται για τη μεγάλη διάρκειά της, αλλά για τη σημασία της, σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού.
Διάρκεια
Η Μεγάλη Σαρακοστή αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού από την οποία και προσδιορίζεται κατ'έτος ως κινητή περίοδος. Διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Εβδομάδα. Η δε Κυριακή των Βαΐων είναι η τελευταία ημέρα της περιόδου αυτής.
Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν περιλαμβάνεται στη Σαρακοστή αν και συνεχίζεται η νηστεία που είναι ιδιαίτερα αυστηρότερη. Στη πραγματικότητα μαζί με την εβδομάδα των Αγίων Παθών είναι πεντηκονθήμερη περίοδος.
Νηστεία
Σε όλες τις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής τηρείται αυστηρή νηστεία εκτός του Σαββάτου και Κυριακής, όπου γίνεται κατάλυση οίνου και ελαίου, επιτρέπεται δηλαδή η κατανάλωση κρασιού και λαδιού. Στις υπόλοιπες ημέρες η νηστεία συνίσταται σε ξεροφαγία , δηλαδή σε φυτικές τροφές χωρίς έλαιο Εξαίρεση αποτελεί:
η γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου καταλύεται το λάδι καθώς και
ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου οπότε καταλύεται το ψάρι, όποια μέρα και να γιορτασθεί.
Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τηρείται αυστηρή νηστεία ακόμα και το Μεγάλο Σάββατο όπου είναι και το μόνο Σάββατο του έτους που, σύμφωνα με τους κανόνες της εκκλησίας, δεν καταλύεται το λάδι.
Εκ της ονομασίας αυτής τα προς κατανάλωση νηστίσιμα τρόφιμα της περιόδου αυτής, αλλά και οποιαδήποτε έχουν σχέση μ΄ αυτή ονομάζονται σαρακοστιανά σε αντίθεση με τα πασχαλινά.
ΤΟ ΣΑΡΑΚΟΣΤΙΑΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
Πώς σας φαίνεται η ιδέα να πρωτοτυπήσετε επιστρέφοντας στην παράδοση;
Η ίδια η γιορτή της Αποκριάς έχει ρίζες στην αρχαιότητα και επιβίωσε στους αιώνες αλλάζοντας σκοπό, αλλά διατηρώντας πολλές εικόνες και έθιμα. Διαβάζοντας για τα αρχαία Ανθεστήρια, τα Λήναια και τις ανάλογες βυζαντινές γιορτές αναγνωρίζεις σημερινές συνήθειες.
_0.jpg)
Οσο για το φαγητό, ήταν άμεσα συνδεδεμένο με τους στόχους της γιορτής. Οι ονομασίες της δεύτερης και της τρίτης εβδομάδας του καρναβαλιού "κρεατινή"και "τυρινή"αντίστοιχα, οφείλονται στην κατανάλωση κρεατικών και γαλακτοκομικών, ώστε να ακολουθήσει στη συνέχεια η μεγάλη νηστεία. Από τη μια άδειαζαν τα κελλάρια από τους "πειρασμούς", από την άλλη χόρταιναν κρεατικά πριν τη νηστεία (με τον ίδιο τρόπο γίνεται λίγο πολύ και στις άλλες χριστιανικές χώρες).
Τα χειροποίητα ζυμαρικά με τυρί -όπως τα σκιουφιχτά με ανθότυρο στην Κρήτη, το μαγκίρι, οι κουρκουμπίνες στη νότια Εύβοια- συνηθίζονται ακόμα σαν αποκριάτικο φαγητό σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
Σε άλλα, συναντάμε φαγητά επηρεασμένα από ξένες κατοχές, όπως το βενετσιάνικο παστίτσιο στα Κύθηρα ή ο τζουλαμάς στην Κρήτη.
Συναντάμε και πολλές πίτες: τα σιροπιασμένα καλιτσούνια με μυζήθρα ή μυζηθρόπιτες και το κρητικό μπουρέκι με ανθότυρο, μακαρονόπιτες, γαλόπιτες ή γαλατόπιτες σε πολλά μέρη της Ελλάδας, τα μπουρέκια με κίτρινη κολοκύθα στη Μακεδονία, αβγόπιτες (με αβγά, φρέσκο τυρί και γάλα).
Ακόμα παλαιότερες ρίζες φαίνεται να έχουν φαγητά σαν το μπουρανί, είδος πηχτής σούπας με σπανάκι και τσουκνίδα, που συνηθίζεται στον Τύρναβο.
Πολλά παραδοσιακά φαγητά της Αποκριάς συνδυάζουν το αλμυρό με το γλυκό, γεγονός που φανερώνει την ιστορική τους προέλευση.
Στα γλυκά, την τιμητική τους έχουν απλά γλυκά του τηγανιού, σαν τις τηγανίτες και τους λουκουμάδες, διάφορες γλυκιές πίτες, αλλά και τα σιροπιαστά.
Ας θυμηθούμε μερικά παραδοσιακά αποκριάτικα φαγητά, που δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να τα παρουσιάσουμε στο τραπέζι συμβάλλοντας μ'έναν τρόπο στη διατήρησή τους.