Xιλιάδες κόσμου επισκέπτεται κάθε χρόνο τον παλαιοχριστιανικό ναό του Μιχαήλ Αρχαγγέλου (Ροτόντα) στην Επισκοπή Κολυμπαρίου. Η παλαιότητα της εκκλησίας αλλά και η σπανιότητα του αρχιτεκτονικού μνημείου -καθώς μαζί με τη Ροτόντα της Θεσσαλονίκης είναι οι πιο καλοδιατηρημένες από τις συνολικά 3 Ροτόντες που διασώζονται στα Βαλκάνια- αποτελούν πόλο έλξης για Έλληνες και ξένους επισκέπτες που θέλουν να προσκυνήσουν και να γνωρίσουν από κοντά τον ναό. «Δύο χρόνια τώρα έχουμε καταφέρει και κρατάμε το μνημείο ανοιχτό. Είναι πάρα πολύς ο κόσμος που το επισκέπτεται. Στη χειρότερη περίπτωση να έρχονται 600 άτομα τον μήνα. Eλληνες, ξένοι αλλά και γκρουπ. Ιδιαίτερα Γάλλοι, Ρώσοι, και Ιταλοί», αναφέρει η ταμίας του Πολιτιστικού Συλλόγου “Ροτόντα Επισκοπής” Αργυρώ Τσικαλάκη η οποία εθελοντικά ανοίγει καθημερινά για κάποιες ώρες το μνημείο προκειμένου να μπορούν να μπουν μέσα οι επισκέπτες.
Τα σχόλια που ακούει είναι κάτι περισσότερο από θετικά όπως μάς λέει, ενώ εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει κανείς αυτό κι από όσα έχουν καταγραφεί στο βιβλίο επισκεπτών: «Μένουν πραγματικά έκθαμβοι, κατενθουσιασμένοι. Κάποιοι κάθονται και ψάλλουν ύμνους. Προχθές κάποια άτομα κάθισαν για περισσότερο από μια ώρα και προσευχήθηκαν για τις ψυχές των ανθρώπων που ήταν στο αεροπλάνο που έπεσε», σημειώνει η κα Τσικαλάκη. Και πράγματι η είσοδος στο ναό υποβάλλει τον επισκέπτη καθώς αποκαλύπτονται στα μάτια του κομμάτια από το ψηφιδωτό στο πάτωμα και σπαράγματα από τις τοιχογραφίες του παλιού ναού. Ανάμεσα σε εικόνες των Αγίων Αικατερίνης, Γεωργίου, Πέτρου, Κωνσταντίνου κ.ά. ξεχωρίζουν ο Μυστικός Δείπνος και ο Γάμος στην Κανά αλλά και μια σπάνια εικόνα της Αγίας Αννας που θηλάζει την Παναγία. Εξίσου εμβληματική η Αγία Τράπεζα που χρονολογείται από τη δημιουργία του ναού, τον 6ο αιώνα μ.Χ.. Βγαίνοντας έξω παρατηρούμε το σήμαντρο του παλιού Μοναστηριού που λειτουργούσε κάποτε στον χώρο. Σήμερα διασώζεται τμήμα από τα κελιά, ενώ όπως μας ενημερώνει η κα Τσικαλάκη, στην πολύχρονη ιστορία της Ροτόντας ξεχωρίζει η περίοδος που μεταφέρει εκεί την Επισκοπή Κισάμου ο Μελχισεδέκ Δεσποτάκης ο οποίος αγωνιζόμενος κατά των Τούρκων θα βρει μαρτυρικό θάνατο.
ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Ωστόσο, από το υπέροχο αυτό μνημείο δεν λείπουν οι γνώριμες δυστυχώς στην Ελλάδα παραλείψεις που συχνά φέρνουν τους επισκέπτες σε δύσκολη θέση. Για παράδειγμα στην εκκλησία δεν λειτουργεί τουαλέτα, ενώ ορισμένα πορτοπαράθυρα της Ροτόντας είναι σε άθλια κατάσταση. «Αυτό που λείπει είναι η διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου. Έρχονται πολλοί άνθρωποι με κινητικά προβλήματα και δυσκολεύονται πολύ να έχουν πρόσβαση στην εκκλησία», μας λέει η κα Τσικαλάκη και προσθέτει ότι εκτός αυτού, κάποια παράθυρα και πόρτες του μνημείου έχουν ανάγκη από αντικατάσταση καθώς είναι κλεισμένα με κοτετσόσυρμα ή νάιλον, γεγονός που αφήνει ελεύθερο το πεδίο στα πουλιά να μπαινοβγαίνουν… «Μπαίνουν μέσα πουλιά κι έχει δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα. Έχουμε επισκέπτες που δέχθηκαν τις ακαθαρσίες των πουλιών στο κεφάλι!», αναφέρει η κα Τσικαλάκη ενώ σημειώνει ότι αρκετοί επισκέπτες ρωτούν επίσης αν υπάρχουν αναμνηστικές καρτ – ποστάλ από το μνημείο αφού δεν επιτρέπεται η φωτογράφηση του εσωτερικού χώρου. Την ανάγκη για παρεμβάσεις επισημαίνει και ο αντιδήμαρχος Πλατανιά Ιωάννης Μαλακωνάκης που μας συνοδεύει καθόλη τη διάρκεια της ξενάγησής μας. «Αυτό το μνημείο είναι παμπάλαιο και ξακουστό σε όλο τον κόσμο. Οι εργασίες αναστήλωσης και ανάδειξης ξεκίνησαν πολλά χρόνια πριν και σίγουρα έχουν κάνει δουλειά. Ομως η Πολιτεία έπρεπε να ρίξει μεγαλύτερο βάρος διότι πρόκειται για ένα μοναδικό μνημείο σε ό,τι αφορά την αρχιτεκτονική, την ιστορία κ.λπ.», τονίζει ο κ. Μαλακωνάκης και προσθέτει ότι θα πρέπει να βελτιωθεί η εικόνα της Ροτόντας και του γύρω χώρου καθώς άνθρωποι από όλο τον κόσμο έρχονται ειδικά για να δουν την εκκλησία. «Εμείς ως Δήμος πάντα και έμπρακτα βοηθάμε όπως μπορούμε στην καθαριότητα ή τον Πολιτιστικό Σύλλογο, στο να υπάρχουν κάποια φυλλάδια κ.λπ.. Από εκεί και πέρα οι παρεμβάσεις στο μνημείο δεν είναι δική μας αρμοδιότητα αλλά της Αρχαιολογίας. Θα θέλαμε όμως να υπάρχει μια καλύτερη εικόνα αλλά και να βρεθεί τρόπος το μνημείο να μένει ανοιχτό συνέχεια ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Δεν μπορεί ένα τόσο σημαντικό μνημείο να βασίζεται μόνο στον εθελοντισμό των ανθρώπων του Συλλόγου ή στη βοήθεια που προσφέρει ο Δήμος», υπογραμμίζει καταλήγοντας ο κ. Μαλακωνάκης.
ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Χάρη στις προσπάθειες της Αρχαιολογίας και των ανθρώπων του χωριού ο ναός διατηρείται σε καλή κατάσταση και είναι επισκέψιμος. Όμως υπάρχουν και τα αρνητικά. Για να σταματήσει η είσοδος των πουλιών έχει τοποθετηθεί ένα… κοτετσόσυρμα που “κοσμεί” πολλά από τα παράθυρα του ναού. Επίσης μια “τσιμεντοένεση” στο νότιο τμήμα του ναού δεν καλύφθηκε δίνοντας μια εικόνα… 21ου αιώνα στον επισκέπτη. Όσο για για τουαλέτα, αυτή απλά δεν υπάρχει πουθενά γύρω από το ναό. …Μικρές λεπτομέρειες που που απαιτείται να μην μείνουν ως έχουν αλλά να διορθωθούν.
ΟΚΤΩ ΔΑΠΕΔΑ
«Από τη δεκαετία του ’70 ο ναός σωζόταν αρκετά αλλοιωμένος. Ειδικά το εσωτερικό του από τη διαρκή χρήση. Χαρακτηριστικά είχαμε βρει σκάβοντας μέσα στην εκκλησία, 8 δάπεδα πάνω από το ψηφιδωτό και τελευταία ένα δάπεδο με τσιμεντένια πλακάκια! Σε ορισμένα σημεία κατεβήκαμε 80 πόντους για να βρούμε το αρχικό δάπεδο. Επίσης έγιναν εκτεταμένες εργασίες στο εσωτερικό της εκκλησίας από τις οποίες αποκαλύφθηκαν τα πάντα. Εκτός από την εκκλησία αποκαλύφθηκαν τα διάφορα προκτίσματα που περιβάλλουν την εκκλησία και έγινε εκτεταμένη έρευνα στο νεκροταφείο. Στο εσωτερικό έγινε προσεκτική καθαίρεση των νεότερων κονιαμάτων ώστε να αποκαλυφθούν οι αγιογραφίες και μετά εργασίες ανάδειξης των αρχιτεκτονικών στοιχείων του ναού» λέει ο κ. Ανδριανάκης. Η έλλειψη φύλακα τα τελευταία χρόνια κάνει δύσκολη τη σωστή λειτουργία του μνημείου, όπως και άλλων αρχαιολογικών χώρων στη Δυτική Κρήτη. Ο κ. Ανδριανάκης εκτιμά πως ο εξωτερικός χώρος του ναού επιδέχεται παρεμβάσεις για να βελτιωθεί η εικόνα του. «Αν γινόταν μια σωστή ανάδειξη και προβολή του μνημείου θα μπορούσε να παίξει ένα πολύ ισχυρό ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής. Αυτό που απαιτείται πλέον είναι κάποιες εργασίες στη βόρεια πλευρά και στη δυτική και μια καλή μελέτη διαμόρφωσης του αύλειου χώρου που έχει συνταχθεί αλλά θέλει μια επικαιροποίηση. Μνημεία όπως αυτά αλλά και ο Αγιος Νικόλαος στα Κυριακοσέλια,ο ναός της Αγ. Βαρβάρας στα Λατζιανά, ο ναός του Αγ. Γεωργίου στον Κουρνά απαιτούν μια συνέχιση των εργασιών που είχαν ξεκινήσει, για αυτό και είναι απαραίτητη η συνεργασία των τοπικών φορέων. Ο νομός Χανίων δεν διαθέτει τους μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους της Αν. Κρήτης, όμως διαθέτει σημαντικά δίκτυα αρχαιολογικών χώρων και μνημείων» καταλήγει. Αξίζει να αναφερθεί ότι η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως επισκοπή της Μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου από τον 6ο αιώνα, αλλά και πιο πρόσφατα κατά την περίοδο της επανάστασης του 1821 και ήταν έδρα του μητροπολίτη Μελχισεδέκ.