Το Ρέθυμνο είναι πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού (περιφερειακής ενότητας) της Κρήτης και έδρα του μητροπολιτικού ομώνυμου Δήμου της περιφέρειας Κρήτης (πρόγραμμα Καλλικράτης). Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ήταν έδρα του Δήμου Ρεθύμνης. Εμφανίζει μεγάλη τουριστική κίνηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ οι 10.500 και πλέον ενεργοί φοιτητές καθιστούν την πόλη ιδιαίτερα ζωντανή κατά την υπόλοιπη περίοδο του χρόνου.
Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται σε 34.300 κατοίκους (απογραφή 2011) και του δήμου σε 55.525 κατοίκους. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης μετά το Ηράκλειο και τα Χανιά.
Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη στην ίδια θέση με την αρχαία Ρίθυμνα ή Ρήθυμνα ή Ριθυμνία. Μαρτυρίες για την ύπαρξη της πόλης υπάρχουν από τον 5ο-4ο αι. π.Χ. και είναι κυρίως τα αργυρά και χάλκινα νομίσματα, τα οποία έφεραν στη μια όψη την κεφαλή του Απόλλωνα ή της Αθηνάς, και στην άλλη τρίαινα ή δύο δελφίνια ή αίγα[4]. Από την κοπή των νομισμάτων αυτών φαίνεται ότι η πόλη ήταν ανεπτυγμένη με αξιόλογο εμπόριο. Ίσως να είχε αναπτύξει σχέσεις με τους Πτολεμαίους, οι οποίοι την είχαν μετονομάσει σε Αρσινόη. Είναι περιορισμένες οι πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας για τη βυζαντινή περίοδο. Αξιόλογες μαρτυρίες δεν υπάρχουν μέχρι το 1204, οπότε οι Ενετοί αγόρασαν από τους Φράγκους κατακτητές του Βυζαντίου ολόκληρη την Κρήτη έναντι 10.000 αργυρών μάρκων.
![]()
![]()
![]()
Τότε αρχίζει η περίοδος της Ενετοκρατίας, η οποία φτάνει μέχρι το 1669. Οι Ενετοί αρχικά εξεδίωξαν τους Γενουάτες του Ενρίκο Πεσκατόρε και εγκαταστάθηκαν στο νησί. Δεν έδωσαν εντούτοις ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξή του. Τους ενδιέφεραν περισσότερο οι κτήσεις τους στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα Επτάνησα.
Το 1538 ο Χαϊρεντίν (Khair ad Din) Μπαρμπαρόσα (Κοκκινογένης) ναύαρχος του Οθωμανικού στόλου και κουρσάρος των ακτών της Αλγερίας (Μπαρμπαριάς), επιτέθηκε στο νησί. Οι Ενετοί αποφάσισαν να κατασκευάσουν ορισμένα οχυρωματικά έργα. Περιέβαλαν την πόλη με τείχος μήκους 1400 μ. (σήμερα ολοσχερώς κατεστραμμένο), αφήνοντας όμως την από θαλάσσης πλευρά εκτεθειμένη. Ήταν εύκολο έτσι για τον πειρατή Ολουτζ Αλή να την κατακτήσει, το 1562. Οι Ενετοί, διαπιστώνοντας το σφάλμα τους, αφού τον εξεδίωξαν, κατασκεύσαν το περίφημο κάστρο της Φορτέτζας, σωζόμενο σήμερα. Η Φορτέτζα αποτελεί το έμβλημα του Ρεθύμνου.
![]()
![]()
![]()
Ο 16ος αιώνας βρίσκει την πόλη σε μεγάλη πνευματική άνθηση. Πολλοί Ρεθυμνιώτες καλλιτέχνες και λόγιοι εργάζονται όχι μόνο στην Κρήτη αλλά και στην Βενετία. Σημαντικές προσωπικότητες είναι ο Μάρκος Μουσούρος (1470–1517), ο Εμμανουήλ Τζάνες Μπουνιαλής και ο αδελφός του Μαρίνος Τζάνες Μπουνιαλής, δημιουργός του έπους "Κρητικός Πόλεμος", ο Νικόλαος Βλαστός, ο Ζαχαρίας Καλλέργης (συνέταξε και τύπωσε ο ίδιος "Μέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν"), ο ζωγράφος Εμμανουήλ Λαμβάρδος, ο Γεώργιος Χορτάτσης (Ερωφίλη, Γύπαρις, Πανώρια) κ.ά.
Η περίοδος αυτή της ακμής διακόπηκε απότομα, όταν το 1669 η Κρήτη κατακτήθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι οδήγησαν την πόλη σε μαρασμό. Οι κάτοικοί της σταδιακά άρχισαν να την εγκαταλείπουν, αλλά δεν έλειψαν και οι μικροεξεγέρσεις.
![]()
![]()
Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 στην ηπειρωτική Ελλάδα, η Κρήτη ξεσηκώθηκε. Οι Τούρκοι απάντησαν με σφαγές των αμάχων σε διάφορες πόλεις, με πρώτη αυτή στις Κυδωνίες Χανίων την 15 Μαΐου 1821. Παρακινημένοι από αυτό το επεισόδιο, οι Τούρκοι του Ρεθύμνου έκαναν το ίδιο. Μέσα στην πόλη έσφαξαν πάνω από εκατό άοπλους Έλληνες μεταξύ των οποίων τον Χ. Καλλέργη και τον Ιωάννη Δεληγεώργη. Λεηλάτησαν τα καταστήματα και τα εργαστήρια, αιχμαλώτισαν γυναίκες και παιδιά και φυλάκισαν τον επίσκοπο Ρεθύμνης Γεράσιμο Περδικάρη όπως και τους ηγουμένους των μοναστηριών, άλλους κληρικούς και λαϊκούς και τον ελληνοδιδάσκαλο Ιωάννη. Επί τρεις μέρες έτρεχαν και στα γύρω χωριά λεηλατώντας και σκοτώνοντας όσους δεν πρόλαβαν να κρυφτούν στα ορεινά. Μέχρι εξήντα άτομα σκοτώθηκαν στο χωριό Περιβόλια, κοντά στο Φρούριο, και πολλούς άλλους στα χωριά Μαγουλά και Μαρουλά, μεταξύ αυτών και τον ιερέα Γεώργιο. Ακόμα και δύο Τούρκοι σκοτώθηκαν μεταξύ τους στη διαμάχη για την κατοχή τριών νεαρών γυναικών. Στα χωριά γύρω από το Ρέθυμνο σκοτώθηκαν περί τους 500 Έλληνες. Τούρκος ονόματι Χατζαλάκης διακρίθηκε για την αγριότητά του σκοτώνοντας όποιον χριστιανό συναντούσε. Όσοι Έλληνες μπόρεσαν διασώθηκαν στα Σφακιά και στα γύρω όρη, ενώ οι Τούρκοι κλείστηκαν στο φρούριο του Ρεθύμνου. Χωρίς δυσκολία οι Τούρκοι κατέπνιξαν την επανάσταση στο νησί, καθώς οι Κρητικοί πολεμούσαν μόνοι κι αβοήθητοι. Χαρακτηριστικό είναι το επεισόδιο του σπηλαίου του Μελιδονιού, στο οποίο είχαν καταφύγει περίπου 370 άτομα (άνδρες και γυναικόπαιδα) που δεν ήθελαν να παραδοθούν: Οι Τούρκοι πέταξαν αναμμένα υλικά στην είσοδο του σπηλαίου, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο από ασφυξία οι έγκλειστοι σ'αυτό (2 - 3 Οκτωβρίου 1823).
![]()
![]()
![]()
![]()
Το 1866 ξέσπασε νέα επανάσταση. Αυτή τη φορά οι Κρήτες πολέμησαν σε μεγάλο βαθμό αβοήθητοι και η επανάσταση κατεστάλη. Το πιο χαρακτηριστικό γεγονός αυτής της επανάστασης είναι το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου (8 Νοεμβρίου 1866), ενός μοναστηριού 22 χλμ. ανατολικά του Ρεθύμνου.
Με την ανεξαρτητοποίηση της Κρήτης (1897) η πόλη άρχισε και πάλι να αναπτύσσεται. Κατασκευάστηκαν έργα υποδομής (δρόμοι, γέφυρες, διδακτήρια).
Η άφιξη και εγκατάσταση χιλιάδων Ελλήνων Μικρασιατών προσφύγων, άνω των 6000 στο Ρέθυμνο και στα περίχωρά του, πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 1922-1925, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή πληθυσμών. Παρ’ όλες τις δυσκολίες της εποχής, η ένταξη των προσφύγων έγινε αρκετά ομαλά και αρμονικά και πλέον το ένα τρίτο του πληθυσμού του Ρεθύμνου έχει μικρασιατικές ρίζες.
Η ανάπτυξη σε πολιτιστικό και οικονομικό επίπεδο έλαβε σημαντική ώθηση με την εγκατάσταση των Μικρασιατών, ανακόπηκε όμως με τη Μάχη της Κρήτης στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την οποία η πόλη υπέστη αρκετές καταστροφές. Διασώθηκε, ωστόσο, σημαντικό μέρος της (ενετικής) παλιάς πόλης, η οποία είναι μέχρι σήμερα μια από τις καλύτερα διασωζόμενες ενετικές πόλεις στην Ελλάδα.
![]()
![]()
![]()
Μετά την απελευθέρωση η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται εκ νέου τόσο οικιστικά όσο και πνευματικά. Σημαντική ώθηση της προσέδωσε η εγκατάσταση της Φιλοσοφικής Σχολής και της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης (περίπου 10.500 φοιτητές και η δημιουργία της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης που λειτουργεί σήμερα στην πανεπιστημιούπολη στον οικισμό Γάλλου . Από το 1999 λειτουργεί στο Ρέθυμνο το τμήμα Μηχανικών Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής του Τ.Ε.Ι. Κρήτης και από το 2016 το Ερευνητικό Κέντρο Φυσικής Πλάσματος και Laser που αποτελεί Εθνική Υποδομή Έρευνας (σημείο πρόσβασης) στον τομέα των Laser και των Υλικών (HELLAS-CH)
Σήμερα το Ρέθυμνο είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης με πληθυσμό περίπου 34.300 κατοίκων (απογραφή 2011). Η οικονομία της στηρίζεται στον τουρισμό, καθόσον υπάρχουν πολλά αξιοθέατα, μεγάλη αμμώδης παραλία και ισχυρή ξενοδοχειακή υποδομή. Συγκοινωνιακά η πόλη εξυπηρετείται οδικά με σύνδεση με το Ηράκλειο και τα Χανιά μέσω του Εθνικού δρόμου Ε 75, ενώ έχει και επαρχιακό σχετικά καλό οδικό δίκτυο, με το οποίο συνδέεται με όλες τις περιοχές του Νομού. Διαθέτει, επίσης, νέο, σύγχρονο λιμένα. Δεν έχει αεροδρόμιο, καθώς το αεροδρόμιο Πηγής δεν συνέχισε τη λειτουργία του μετά τη Γερμανική κατοχή.
ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΗΣ ΦΟΡΤΕΤΣΑΣ
Το βενετσιάνικο φρούριο της Φορτέτζας είναι κτισμένο πάνω στο λόφο του Παλαιοκάστρου, στα δυτικά της σημερινής πόλης. Στο λόφο αυτό υπήρχε η ακρόπολη της αρχαίας πόλης της Ρίθυμνας και το ιερό της Ροκκαίας Αρτέμιδος. Τα λαξεύματα που εντοπίστηκαν σε διάφορα σημεία του λόφου, μαρτυρούν την ύπαρξη της ακρόπολης πάνω στο βράχο. Ο οικισμός μάλλον βρισκόταν κοντά στο λιμάνι. Ωστόσο δεν έχουμε στοιχεία ούτε για τη μορφή του οικισμού, ούτε για τη μορφή της ακρόπολης και του ιερού.
Το φρούριο της Φορτέτζας κατασκευάστηκε μεταξύ 1573-1580 από τους Βενετούς, προκειμένου να προστατεύσει τους κατοίκους από την Τουρκική απειλή. Έχει αστερόμορφο σχήμα, τρεις πύλες και έξι προμαχώνες. Επιλέχθηκε ο λόφος Παλαιόκαστρο, που έχει απέραντη θέα και από στεριά και από θάλασσα. Το συνολικό μήκος του είναι 1307 μ. και περιλαμβάνει τέσσερις προμαχώνες και τρεις αιχμές.
Η Φορτέτζα είχε αρκετές αδυναμίες αφού τα πενιχρά οικονομικά μέσα δεν επέτρεψαν να ακολουθηθούν οι κανόνες κανονικής χάραξης. Το βραχώδες έδαφος περιόρισε τιςκατασκευαστικές λύσεις. Η ύπαρξη σε μικρή απόσταση από το φρούριο ενός λόφου με το ίδιο ύψος (λόφος Αγίου Αθανασίου) το έκανε ευπρόσβλητο στις εχθρικές πυροβολαρχίες που θα στρατοπέδευαν εκεί. Τέλος η ανυπαρξία τάφρου και η μικρή έκταση του μπροστά στο φρούριοελεύθερου χώρου (που ήταν απαραίτητος για να κρατηθεί μακριά ο εχθρός) αδυνάτιζαν σημαντικά την αμυντική ικανότητα του. Ας σημειωθεί ότι οι πολύχρονες αντεγκλήσεις ανάμεσα στους Βενετούς και στους κάτοικους των υπωρειών του λόφου για το γκρέμισμα των σπιτιών τους και τη διάνοιξη ελεύθερου χώρου έληξαν μάλλον σε όφελος των δεύτερων.
![]() |
Άγιος Θεόδωρος Τριχινάς πιθανόν να χτίστηκε σε μια προγενέστερη εκκλησία,
Φορτέτσα |
![]() |
| Η Κατοικία του Συμβούλου στη Φορτέτσα |
Για την ολοκλήρωσή του χρειάστηκαν 76800 αγγαρείες των κατοίκων όλου του νομού και κατασκευάστηκε από κανονικές ορθογωνικές πέτρες από τον πρωτομάστορα Γ. Σκορδίλη. Στο κέντρο ο ναός του S. Nicolo μετατράπηκε στο Τζαμί του Σουλτάν Ιμπραήμ Χάν. Υπήρχε το οίκημα του Διοικητή, του Συμβούλου, χώροι στρατωνισμού και σταυλισμού, αποθήκες πυρομαχικών, δεξαμενή ύδρευσης και κατοικίες που καταστράφηκαν μεταγενέστερα.
![]()
Το κάστρο της Φορτέτζας, στο οποίο μέχρι σήμερα δεν έχουν πραγματοποιηθεί συστηματικές ανασκαφές, «φιλοξενεί» τους εξής χώρους :Η κεντρική πύλη βρίσκεται ανατολικά ανάμεσα στους προμαχώνες του Αγίου Λουκά και του Αγίου Νικολάου που ήταν οι προστάτες της και αποτελείται από μια μεγάλη στοά που περνάει ανάμεσα στα τείχη, αρκετά ψηλή για να επιτρέπει την κίνηση των στρατιωτών, των βαγονιών και των πυροβόλων. Ενώ στην εξωτερική πλευρά υπήρχε το έμβλημα της Βενετίας (το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου).
Η κατοικία του Ρέκτορα. ΄Ηταν επιβλητικό συγκρότημα κτιρίων, του οποίου σώζονται ερείπια.
Καθεδρικός ναός. Θεμελιώθηκε το 1583 και ήταν αφιερωμένος στον ΄Αγιο Νικόλαο. Το 1648 ο Ιμπραήμ Χαν τον μετέτρεψε σε τζαμί αφού προστέθηκε μεγάλος θόλος διαμέτρου 11μ. Είναι μεγάλος τετράγωνος χώρος, στεγασμένος με τρούλλο. Σώζεται η βάση του μιναρέ και το μιχράμπ. Στο χώρο υπάρχουν ακόμα δύο εκκλησίες, της Αγίας Αικατερίνης και του Αγίου Θεοδώρου του Τριχινά.
![]() |
| Η μικρότερη πύλη στη Αποθήκη της Φορτέτσας |
Πυριτιδαποθήκες. Μέσα στο φρούριο σώζονται δύο πυριτιδαποθήκες. Είναι ορθογωνικά κτίσματα με σκαφοειδή θόλο και θυρίδα αερισμού. Οι τοίχοι τους είναι χοντροί με μικρές πόρτες και διαθέτουν δεύτερους χώρους για την καλύτερη ασφάλεια της πυρίτιδας. Οι Βενετοί τις έκτισαν σε απομονωμένα σημεία μέσα στο κάστρο, σε σημεία που τα τείχη ήταν ενισχυμένα για να αντιστέκονται στα βόλια των κανονιών ενώ υπάρχουν τρύπες εξαερισμού, έτσι ώστε να διατηρείται η πυρίτιδα στεγνή.
Δεξαμενές. Υπήρχαν αρκετές δεξαμενές στο κάστρο. Οι επίπεδες οροφές μάζευαν το νερό που κατέβαινε με σωλήνες στις δεξαμενές. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα αυτής της τεχνικής συναντάται στον προμαχώνα του Αγίου Ηλία, ο οποίος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό σημείο του κάστρου στα αριστερά της πυριτιδαποθήκης. Το δωμάτιο είναι ανοικτό και είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες απόψεις του κάστρου.
Αποθήκη πυροβολικού. Αποτελείται από ισόγειο και όροφο, καλυμμένο με δύο καμάρες. Η είσοδος του ισογείου έφερε τοξωτό υπέρθυρο. Το ξύλινο πάτωμα του ορόφου στηριζόταν σε τρεις πεσσούς. Κατασκευάστηκε για τη φύλαξη κανονικών και διαφόρων εξαρτημάτων του πυροβολικού.
Πιθανό Επισκοπικό Μέγαρο. Αποτελείται από δύο κτίσματα, από τα οποία το μεγαλύτερο διαθέτει έναν ενιαίο χώρο, που καλύπτεται με καμάρες, ενώ το μικρότερο προστέθηκε μεταγενέστερα. Θεωρείται ως επισκοπικό μέγαρο, λόγω της γειτνίασής του με τον καθεδρικό ναό. Μη Αναγνωρισμένα Κτίρια. Οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν ελάχιστα γι΄ αυτά τα κτίρια. Το προπέτασμα τσιμέντου στην ανατολική πλευρά χρονολογείται από το Β'Παγκόσμιο Πόλεμο και οδηγεί στο δωμάτιο όπου φυλακίστηκαν οι κρητικοί αγωνιστές της αντίστασης που εκτελέστηκαν από τους Ναζί.
Κατοικίες Πολιτών. Οι κάτοχοι αυτών των σπιτιών ήταν φτωχοί, γι΄ αυτό και η κατασκευή των σπιτιών ήταν κακή, με συνέπεια να έχουν σωθεί ελάχιστα ερείπια απ'αυτά.
Το Φρούριο της Φορτέτζας συνεχίζει μέχρι και σήμερα να αποτελεί σημείο κατατεθέν της κρητικής πόλης. Κάθε καλοκαίρι- εδώ και 18 χρόνια- στο Θέατρο Ερωφίλη που βρίσκεται μέσα στο Κάστρο, πραγματοποιείται το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου. Θεατρικές παραστάσεις (στα χρόνια της πορείας του Φεστιβάλ παρουσιάστηκαν όλα τα έργα του κρητικού θεάτρου και μια πλειάδα έργων του Σαίξπηρ, του Μολιέρου, του Γκολντόνι και πολλών άλλων σημαντικότατων δημιουργών), μουσικές, χορευτικές και εικαστικές εκδηλώσεις, αναδεικνύουν την Κρητική και Ευρωπαϊκή Αναγέννηση. Επιπροσθέτως, χορός, εκθέσεις ζωγραφικής, διαλέξεις και κινηματογράφος συμπληρώνουν το πλαίσιο της δράσης του φεστιβάλ.
Ο ΦΑΡΟΣ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ
Πολυσυζητημένος, επιβλητικός, “σύντροφος” για πολλούς, ο Φάρος μπέρδεψε ή τον μπερδέψανε για την καταγωγή του… Άλλοι τον ήθελαν τουρκικό, άλλοι βενετσιάνικο… Μα πρόσφατες έρευνες, έδειξαν πως η καταγωγή του είναι αιγυπτιακή και χτίστηκε το 1838, επί Αιγυπτιοκρατίας του Μεχμέτ Αλή. Ήταν η περίοδος 1830-1840, που η Κρήτη είχε παραχωρηθεί στους Αιγυπτίους, ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών τους στο Σουλτάνο στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Η κατασκευή του Ρεθυμνιώτικου Φάρου εντάχθηκε στο πρόγραμμα των λιμενικών έργων που έγιναν στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της αιγυπτιακής κατοχής για την ανασυγκρότηση του νησιού.
Έχει ανατολίτικες γραμμές και θυμίζει μιναρέ. Το ύψος του πέτρινου πύργου του Φάρου φτάνει τα εννέα μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 49 μέτρα, με εύκολη πρόσβαση ευτυχώς για τους ρομαντικούς, δυστυχώς όμως και για όσους επιθυμούν με χημικά χρώματα να στείλουν μηνύματα, σχεδιάζοντας, γράφοντας, πληγώνοντας το πέτρινο σώμα του Φάρου.
![]()
Τραγουδήθηκε, κράτησε συντροφιά σε παρέες από τα παλιά έως και τα τωρινά παρεάκια των φοιτητών της πόλης, έγινε μαντινάδα, παραδοσιακό τραγούδι, και στίχος για ερωτικό κάλεσμα… Όμως, αφού πέρασε και την χρονική γραμμή του 21ου αιώνα, παραμένει σκοτεινός. Ένα από τα πιο όμορφα μνημεία του Ρεθύμνου, ο Φάρος, μόλις πέσει η νύχτα, «σβήνει» από τα μάτια εξαιτίας του σχεδόν ανύπαρκτου φωτισμού του. Οι φωνές για ανάδειξη, συντήρηση, σεβασμό και ευλάβεια στο συγκεκριμένο μνημείο είναι πολλές. Στα θεμέλιά του υπάρχουν βαθιές πληγές από τη διάβρωση της θάλασσας, σπηλαιώσεις επικίνδυνες που έχουν δημιουργηθεί, οι οποίες χρήζουν άμεσης παρέμβασης από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Δύτες, μάλιστα, της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, έκαναν γνωστό με τις έρευνές τους πως το μνημείο «βρίσκεται στον αέρα», με επικίνδυνη κλίση που είναι ορατή από όλους, ειδικούς και μη.
Η ανάγκη να συνεργαστούν οι φορείς, ώστε ο Φάρος του Ρεθύμνου να μπορεί με αξιώσεις να βλέπει το μέλλον, είναι κατά κοινή ομολογία τεράστια… Η δημοτική αρχή ενδιαφέρεται και βρίσκεται ήδη σε συνεννόηση με υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.
![]()
![]()
![]()
ΤΟ ΤΖΑΜΙ ΚΑΡΑ ΜΟΥΣΑ ΠΑΣΑ
Το τζαμί αυτό πήρε το όνομά του από τον τούρκο διοικητή των ναυτικών επιχειρήσεων κατάληψης του Ρεθύμνου, το 1646. Στη θέση του, κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, υπήρχε μονή αφιερωμένη στην Αγία Βαρβάρα. Δυτικά από το κεντρικό κτήριο υπάρχει ο ερειπωμένος μιναρές του τζαμιού, ο οποίος δεν είναι ορατός από το δρόμο λόγω της υψηλής και πυκνής βλάστησης.
Στο χώρο βρίσκεται ακόμη μία στεγασμένη με θόλο κρήνη, η οποία έχει δύο όψεις: μία από την πλευρά της οδού Αρκαδίου και μία από την αυλή του τζαμιού. Κάτω από το θόλο της γίνεται η είσοδος στο τζαμί. Στον περίβολο σώζεται ακόμη και ένας τουρμπές (θολωτή νεκρική κατασκευή), στον οποίο ίσως είχε ενταφιαστεί ο ιδρυτής του τζαμιού. Σήμερα, στο χώρο στεγάζεται εργαστήριο συντήρησης της 13ης Εφορείας Αρχαιοτήτων.
ΤΟ ΤΖΑΜΙ ΝΕΡΑΤΖΕΣ
Το κτήριο αυτό αποτελούσε το καθολικό της μονής και ήταν αφιερωμένο στη Παναγία των Αυγουστινιανών "SantaMaria". Η εκκλησία έχει ορθογωνικό σχήμα και στεγάζεται με τρεις μικρούς τρούλους, οι οποίοι αντικατέστησαν την κεραμοσκέπαστη στέγη της βενετικής εκκλησίας.
Το θύρωμα του κτηρίου είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα του Ρεθύμνου. Το διπλανό παρεκκλήσι ήταν αφιερωμένο στο Σώμα του Χριστού. Η εκκλησία μετατράπηκε σε τζαμί το 1657 ενώ το παρεκκλήσι του σε οθωμανικό ιεροσπουδαστήριο. Το 1890 προστέθηκε μεγάλος μιναρές με δύο εξώστες από το μηχανικό Γεώργιο Δασκαλάκη και είναι ο ψηλότερος του Ρεθύμνου. Σήμερα, το "τζαμί Νερατζέ", φιλοξενεί το Ωδείο της πόλης.
Η ΛΟΤΖΙΑ
Η Loggia οικοδομήθηκε τον 16o αιώνα με σχέδια του διάσημου βενετού αρχιτέκτονα Michel Sanmicheli. Η Loggia ήταν ένα λαμπρό κτήριο στο κέντρο της πόλης και αποτελούσε χώρο συγκέντρωσης και συσκέψεων των ευγενών για να συζητήσουν πολιτικά και οικονομικά, οικονομικά, και πολιτικά θέματα.
Το κτήριο διατηρείται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση, είναι τετραγωνικής κάτοψης και έχει αψιδωτές τις τρεις πλευρές του (εκτός της δυτικής). Είναι χτισμένο κατά το ισοδομικό σύστημα και εντυπωσιάζουν τα φουρούσια του γείσου. Αμέσως μετά την τουρκική κατάκτηση μετατράπηκε σε τζαμί και κατασκευάστηκε και μιναρές, ο οποίος κατεδαφίστηκε το 1930. Τα τελευταία 40 χρόνια στέγαζε το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Από τότε όμως που αυτό μεταστεγάστηκε στο κτήριο έξω απ’ τη Φορτέτζα, η Loggia στεγάζει πωλητήριο πιστών αντιγράφων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων.
ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το 1ο Δημοτικό σχολείο Ρεθύμνου ή «Τούρκικο», όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, είναι το παλιότερο σχολικό κτήριο του Ρεθύμνου. Στο χώρο αυτό στεγαζόταν οθωμανικό σχολείο θηλέων που ιδρύθηκε το 1795. Το κτήριο που υπάρχει σήμερα κατασκευάστηκε το 1890 και αντικατέστησε το παλιότερο.
Η είσοδός του βρίσκεται δίπλα στο ναό του Αγίου Φραγκίσκου. Οι Τούρκοι στένεψαν το βενετσιάνικο εξωτερικό θύρωμα χτίζοντας ένα μικρότερο εσωτερικό. Ανάμεσα στα δυο θυρώματα υπάρχει εντυπωσιακή παράσταση κληματαριάς. Στις βάσεις των παραστάδων σώζονται δυο κατεστραμμένα ανάγλυψα λιοντάρια, ενώ πιο ψηλά υπάρχουν τα σύμβολα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, στεμένη με μισοφέγγαρο.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
![]()
Ένας καινούριος χώρος που συμπλήρωσε την παλιά Δημοτική Πινακοθήκη «Λ. Κανακάκις» και το Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας, δηλώνει από δω και στο εξής το νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που απέκτησε η Κρήτη. Το παλιό ενετικό κτίσμα που αποτέλεσε στις αρχές του 20ου αιώνα έναν από τους πρώτους βιομηχανικούς χώρους του νησιού, με το εργοστάσιο σαπουνιού που φιλοξενούσε μέχρι τη δεκαετία ΄70, σήμερα αποτελεί ένα σύγχρονο μουσειακό χώρο υψηλών προδιαγραφών.
Οι φίλοι καλλιτέχνες που γνώριζαν το χώρο των δύο μικρών δωματίων, όπως ξεκίνησε και επεκτάθηκε σταδιακά, ασφαλώς και θα εκπλαγούν. Ενοποιώντας το γνωστό σε όλους κτίριο με τα διπλανά, επανέρχεται ο κτιριακός ιστός στο ιστορικό κέντρο της πόλης σε ένα ενιαίο χώρο περίπου 1000 τ.μ.
Η μορφή του παλιού ενετικού και βιομηχανικού κελύφους αναπτύχθηκε εσωτερικά, βάση των σύγχρονων προδιαγραφών της μελέτης του Τάσου Μπίρη - Αρχιτέκτονα, Καθηγητή του Ε.Μ.Π., με την εξολοκλήρου χρηματοδότηση του Γ΄ Κοινοτικού Προγράμματος στήριξης. Οι εργασίες επέκτασης και πλήρους αναστήλωσης διήρκησαν περίπου τρία χρόνια και υλοποιήθηκαν από την εταιρεία«Εργοδομή» του Στέλιου Χουρδάκη.
Κεντρικό άξονα της μελέτης αποτελεί η οροφή η οποία με τρόπο απολύτως σύγχρονο, κάνει διάλογο με τα διατηρητέα δοκάρια του παλιού κτιρίου και παράλληλα προσφέρει τη δυνατότητα φωτισμού ημέρας, εξαερισμού και κλιματισμού.
ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το Εκκλησιαστικό Μουσείο Ρεθύμνου λειτουργεί από το 1995, χάρη στη πίστη και στην αφοσίωση του πρωτοπρεσβύτερου του Ναού π. Χαράλαμπο Κ. Καμηλάκη.
Τα ιερά αυτά κειμήλια που βρίσκονται στο Μουσείο αποτελούν δημιουργήματα πίστης του λαού μας, όπως εικόνες, ιερά σκεύη, βιβλία.
Τα εκθέματά μας προέρχονται από τον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Ρεθύμνου. Έτσι με την προτροπή του Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, και με την απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Μητροπολιτικού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου, απεφασίσθη η λειτουργία του Εκκλησιαστικού Μουσείου.
Εκθέτονται αντικείμενα που μαρτυρούν την ιστορία του πολιτισμού μας και της θρησκείας μας, από το 1816 μέχρι και το 1992.
Ιστορικά στοιχεία
Τον Νοέμβριο του 1646 μέχρι και τι 1898, το Ρέθυμνο περνά στα χέρια των Τούρκων από τους Βενετούς. Εκείνα τα χρόνια ήταν σκληρά για τους πιστούς καθώς απαγορεύονταν οι λειτουργίες στις χριστιανικές εκκλησίες. Πολλές από αυτές είτε καταστράφηκαν, είτε έκλεισαν και μετατράπηκαν σε αποθήκες. Το 1878 παρατηρείται μία σχετική υποχώρηση των Τούρκων απέναντι στην ελευθερία των θρησκευτικών καθηκόντων των πιστών. Το 1898 οι Μεγάλες Δυνάμεις αναλαμβάνουν υπό την προστασία τους την Κρήτη με ύπατο Αρμοστή τον πρίγκιπα Γεώργιο. Η Κρήτη βρίσκονταν υπό την επίβλεψη των Ρώσων μέχρι και το 1913, όπου πραγματοποιήθηκε η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Απο τότε παρατηρείται μια αύξηση του αριθμού των πιστών, με αποτέλεσμα την ανοικοδόμιση των ναών και την αγιογράφιση τους.
Ιερός Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου
Ο Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου χρονολογείται το 1956. Η πρώτη κτιριακή φάση του Ναού τοποθετείται την περίοδο της Ενετοκρατίας, ως μία μικρή οικογενειακή εκκλησία, στην θέση του σημερινού ναού. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν επιτρέπονταν η ανοικοδόμηση εκκλησιών, και έτσι συμπεραίνουμε ότι ο ναΐσκος αυτός υπήρχε από τα χρόνια της Ενετοκρατίας.
Ωστόσο τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο ναός αυτός υπήρξε ως μοναδικός καθεδρικός ναός για τους χριστιανούς της πόλης Ρεθύμνου, με σκοπό ο Σουλτάνος να προσεγγίσει τους χριστιανούς. Ο ναός εκείνη την εποχή χρησίμευε ως χώρος συγκέντρωσης των πιστών όπου τελούνταν οι ακολουθίες.
Πολλά κειμήλια εκείνης της εποχής βρίσκονται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο.
Διεύθυνση: Οδός Τομπάζη έναντι Μητροπολιτικού Ναού Ρεθύμνου
Ώρες λειτουργίας: 9.00πμ-12.30μμ κάθε μέρα | Είσοδος ελεύθερη
Τηλ.επικοινωνίας: 28310 22731
ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟ ΜΕΓΑΡΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Το Περιφεριακό Μέγαρο Ρεθύμνου κατασκευάστηκε στην αρχή της δεύτερης τουρκικής κυριαρχίας στο Ρέθυμνο σε βακούφικα κτήματα που μεταβίβασε η Μουσουλμανική Δημογεροντία στο Δημόσιο. Η θέση του διοικητηρίου λεγόταν
"Μικρά Χασίλεια".
![]()
Ο επάρχος Μουττεσαρίφ Νουρή Πασσά, με καταγωγή από την Αυλώνα της Αλβανίας, είδε την ανάγκη της πόλης για την ανοικοδόμηση ενός διοικητηρίου και εισηγήθηκε στον σουλτάνο Μετζήτ να του στείλει υλικό και το απαιτούμενο ποσό για την επιχείρηση αυτή. Πολύ σύντομα παραχωρήθηκε η άδεια και το δικαίωμα στον Νουρή Πασσά για την ανοικοδόμηση του κτιρίου. Η έναρξη της κατασκευής έγινε το 1844.
Το κτίριο προοριζόταν για διοικητήριο του Ρεθύμνου και κατοικία του επάρχου. Παράλληλα χρησιμοποιήθηκε σαν ιατρείο της τουρκικής διοίκησης.
Αρχιτέκτονας του έργου ήταν ο Τούρκος Μεχμίτ Ζεκή που ήρθε από την Κωνσταντινούπολη με συνεργείο 18 ατόμων και τον Αρμένιο εργοδηγό Δαβίτ. Το συνεργείο συμπλήρωσαν τεχνίτες και εργάτες από την Πόλη των Χανίων. Τη γενική διαχείριση και εποπτεία του έργου είχε ο Ρεθύμνιος έμπορος Μουσταφά Σκουμπεντεδάκης του Χασάν. Ο σουλτάνος Μετζήτ έστειλε προκαταβολή 10.000 χρυσές λίρες και άλλες πέντε φορές από δέκα χιλιάδες σύνολο εξήντα χιλιάδες χρυσές λίρες. Για την επίπλωση και τη σκευή του Διοικητηρίου και του Στρατώνα δαπανήθηκαν συνολικά 500.000 χρυσές λίρες (200.000 από το κρατικό ταμείο Ρεθύμνου και 300.000 από το κρατικό ταμείο Χανίων της Γενικής Διοίκησης του Ουμούμ Βαλισί Γιουσούφ Πασσά.
'Οσον αφορά στον εξωτερικό του χώρο, ο προς δυσμάς και νότια του κτιρίου και μέχρι τα όρια του εξωτερικού τείχους της πόλης χρησιμοποιήθηκε σαν αύλειος χώρος με είσοδο πύλη νότια πλευρικά του κτιρίου (δεν υφίσταται σήμερα).
Το κτίριο είναι πέτρινο τριώροφο κεραμοσκεπές. Οργανώνεται με βάση δύο καθέτους μεταξύ τους άξονες συμμετρίας. Το μήκος του είναι 52 μ. ενώ το πλάτος του ποικίλει από 18 έως 28 μ. Έχει συνολικό εμβαδόν 3.175 τ.μ. και συνολικό όγκο 13.140 κ.μ.
Το ισόγειο με εμβαδόν 1.021,50 τ.μ. παρουσιάζει μια εικόνα χώρων για βοηθητική χρήση, οι οποίοι δεν έχουν λειτουργική ενοποίηση. Στο ισόγειο βρίσκονται τρεις χώροι εισόδου από τους οποίους ο κεντρικός (ανατολικός) δεν έχει καμία επαφή με τους παρακείμενους χώρους της στάθμης αυτής. Ο α'όροφος με εμβαδόν 946,37 τ.μ. στεγάζει γραφειακούς χώρους. Ο όροφος διακόπτεται λειτουργικά με την παρεμβολή του κεντρικού χώρου εισόδου του κτιρίου που επικοινωνεί με τους χώρους της στάθμης αυτής. Ο β'όροφος με εμβαδόν 1.043,90 τ.μ. στεγάζει επίσης γραφειακούς χώρους καθώς και τις αρχές της Περιφέρειας (γραφείο Αντιπεριφεριάρχη και αίθουσα Περιφεριακού Συμβουλίου).
Στο εσωτερικό του κτιρίου δεσπόζει ο κεντρικός χώρος εισόδου με ανατολική προσπέλαση, που είναι τρισδιάστατος με ύψος δύο ορόφων και περιέχει τρία διαφορετικά κλιμακοστάσια. Το κεντρικό προορίζεται για άμεση πρόσβαση στο β'όροφο, ενώ τα πλευρικά συνδέουν για ανεξάρτητες προσβάσεις στο βόρειο και νότιο τμήμα του α'ορόφου. Οι δύο πλευρικές είσοδοι του κτιρίου βόρεια και νότια εξυπηρετούν άμεσα τους χώρους του ισογείου και του α'ορόφου, ενώ στο β'όροφο η προσπέλαση γίνεται από το νότιο εσωτερικό κλιμακοστάσιο. Η δυτική προσπέλαση του κτιρίου έχει υποβαθμιστεί και καταργηθεί. Η όψη στην πλατεία (ανατολική) είχε διώροφη επέκταση κλειστή στο δεύτερο όροφο από τσατμά, που σήμερα δεν υπάρχει και ημιυπαίθρια στους δύο άλλους ορόφους, ισόγειο και α'όροφο.
Η κατασκευή εδράζεται σε τέσσερις μαρμάρινους κίονες ιωνικού ρυθμού από γκρίζο τοπικό μάρμαρο. Από το ίδιο οικοδομικό υλικό είναι κατασκευασμένο και το θύρωμα της κεντρικής εισόδου. Η πύλη έχει ημικυκλικό τόξο. Τα μάρμαρα προεξέχουν από τον τοίχο με έντονα φάλτσα τελειώματα, με μορφολογία που αναφέρεται σε παλιότερες ενετικές κατασκευές, όπως η πύλη της Φορτέτζας, αρχοντικά της πόλης κλπ. Τα πιο πάνω αρχιτεκτονικά μέλη έδωσαν και το αρχικό όνομα στο κτίριο: "Μαρμαρόπορτα".
ΚΕΙΜΕΝΑ - http://odysseus.culture.gr/
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ
ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Η ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ
Πρόκειται για τη νεότερη καθολική εκκλησία του Ρεθύμνου η οποία βρίσκεται στην παλιά πόλη και είναι προσφατα ανακενισμένη.Αποπερατώθηκε στις 30 Μάρτη 1890, όπως γράφει η ανάγλυφη επιγραφή στα αριστερά πριν την είσοδο.Ανεγέρθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των καθολικών χριστιανών μια και ο καθολικός μητροπολιτικός ναός της βενετοκρατίας, ο Άγιος Φραγκίσκος, με το παρεκκλήσι του χρησιμοποιούνταν σαν πτωχοκομείο.Ο ρυθμός του κτιρίου είναι νεοκλασικός. Πάνω από το ενδιαφέρον θύρωμα, που στέφεται με αέτωμα, ανοίγεται ημικυκλικό παράθυρο.
Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ
Στην καρδιά κάθε αστικού κέντρου, ένας πνεύμονας πρασίνου είναι ιδανικός τόπος. Ο Δημοτικός Κήπος του Ρεθύμνου αποτελεί εδώ και πολλές δεκαετίες σημείο αναφοράς για την πόλη και τους κατοίκους της.
Μπορεί να μην είναι από τους πλέον φροντισμένους, αντίστοιχους χώρους, άλλων μεγάλων πόλεων, και η επισκεψιμότητα να έχει περιοριστεί κυρίως τις μέρες που υπάρχουν εκδηλώσεις, όμως το πράσινο κυριαρχεί σε όλη την έκτασή του, αφού είναι αλήθεια πως αν κάτι φροντίζεται στον Δημοτικό Κήπο συχνά αυτά είναι τα δέντρα και τα φυτά του και θα μπορούσε να αποτελεί καθημερινά για παιδιά και μεγαλύτερους ένα αγαπημένο στέκι, ένα στέκι δροσιάς και αναψυχής κι ένα από τα αξιοθέατα της πόλης, που θα ήταν ικανό να προσελκύσει πολλούς περισσότερους από τους χιλιάδες καλοκαιρινούς επισκέπτες του Ρεθύμνου.
Παλιά ήταν τούρκικο νεκροταφείο. Όταν έφυγαν οι Τούρκοι το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε από σεβασμό προς του νεκρούς, ο χώρος να μη γίνει οικοδομήσιμος αλλά να γίνει κήπος, πράγμα που αποδείχτηκε πάρα πολύ σωστό αν παρατηρήσουμε τη βλάστηση που φούντωσε πάνω στο πλήρες από λιπάσματα χώμα.
Η καθαριότητα είναι σε πολύ καλά επίπεδα. Ο Δήμος προσπαθεί για το καλύτερο και συνεργεία της υπηρεσίας Πρασίνου μεριμνούν σε καθημερινή βάση για να διατηρείται ο χώρος καθαρός.
Ο δημοτικός κήπος βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης, αλλά και στην εκκλησία των Τεσσάρων Μαρτύρων. Διαθέτει παιδική χαρά βρύσες με τρεχούμενο νερό, συντριβάνι, καφενείο ενώ παλαιότερα φιλοξενούσε και ποικιλία ζώων. Χρησιμοποιείται ως τόπος άθλησης, αλλά και πολιτικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων όπως η γιορτή του κρασιού
ΠΡΟΤΟΜΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΦΡΑΓΚΙΑΔΑΚΗ
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΛΕΙΔΗΣ
ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Το Λύκειο των Ελληνίδων Ρεθύμνου ιδρύθηκε το 1917 και στις 5 Μαρτίου του 2007 συμπλήρωσε 90 χρόνια συνεχούς προσφοράς στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης μας. Στα 90 χρόνια αδιάλειπτης πορείας και δράσης το Λύκειο έχει γνωρίσει τις παρακάτω προέδρους:
1917-1940
Ιουλία Κ.Πετυχάκη
1940-1955
Φερενίκη Μ. Βαλαρή
1955-1963
Ιωάννα Γ.Τσουδερού
1963-1965
Μαρία Μ.Τσιριμονάκη
1965 μέχρι σήμερα
Ιωάννα Θ.Βαλαρή
Μετά την ίδρυση του κεντρικού Λυκείου των Ελληνίδων των Αθηνών το 1911 από την Ρεθύμνια στην καταγωγή Καλλιρρόη Σιγανού Παρρέν, ιδρύθηκαν τα πρώτα παραρτήματά του στα Χανιά καί στην Σύρο το 1915 καί στο Ρέθυμνο το 1917.
Εμπνεύστρια της ίδρυσης του ΛΕΡεθύμνου ήταν η δραστήρια Ρεθύμνια Ιουλία Κ.Πετυχάκη που βοηθουμένη από τον σύζυγό της δικηγόρο Κωνσταντίνο Πετυχάκη καί
εξουσιοδοτημένη πριν από ένα χρόνο από την Καλλιρρόη Σιγανού Παρρέν,πέτυχε το ακατόρθωτο γιά την εποχή της.
Μία εκλεκτή συντροφιά από άξιες καί μορφωμένες κυρίες του Ρεθύμνου (οι περισσότερες απόφοιτες του Αρσακείου καί τις Σχολής Χιλλ),την πλαισίωσαν ,την στήριξαν καί ίδρυσαν το ΛΕΡ. Oλες μαζί αγωνίστηκαν με πάθος καί αφοσίωση κι είδαν το έργο τους να καρποφορεί γρήγορα καί να αναγνωρίζεται απ`όλους.
To πρώτο διοικητικό συμβούλιο αποτελούσαν οι εξής κυρίες:
Ιουλία Κ.Πετυχάκη, πρόεδρος. Φερενίκη Μ. Βαλαρή, Α`αντιπρόεδρος . Λάουρα Σωτήρχου,Β` αντιπρόεδρος.
Ευαγγελία Σαουνάτσου, γεν.γραμματέας. Αναστασία Δρανδάκη, ειδ.γραμματέας. Ευαγγελία Μαραγκουδάκη, ταμίας. Μαρία Ζαχαράκη, μέλος. Μαρία Πετρομανουσάκη, μέλος. Μαρία Ε.Μοάτσου, μέλος. Μαρία Παπαμιχελάκη, μέλος. Θηρεσία Κωστογιάννη, μέλος. Αγάθη Βερνίκου, μέλος. Μαρία Ι.Μοάτσου, μέλος. Μαρία Μαρουλιανού, μέλος. Ελλη Καλομενοπούλου, μέλος. Μαρία Πατσουράκη, μέλος. Βαρβάρα Μαμαλάκη, μέλος..
Η ίδρυση του παραρτήματος του Λυκείου των Ελληνίδων Ρεθύμνου υπήρξε σταθμός γιά την ζωή των γυναικών της πόλεως αλλά καί την κοινωνική καί πνευματική ζωή του Ρεθύμνου γιατί ο σκοπός του, ευθύς εξ αρχής, ήταν φιλανθρωπικός, κοινωνικός καί πολιτιστικός.
Επεδίωξε την διατήρηση των Ελληνικών εθίμων καί παραδόσεων.
Φρόντισε γιά την προστασία της μητέρας καί του παιδιού καί γενικά γιά την ενίσχυση
της οικογένειας παρέχοντας βοηθήματα σε άπορες οικογένειες ιδίως κατά τις μεγάλες εορτές καί κάθε υποστήριξη σε άπορους μαθητές.
Στις 3 Φεβρουαρίου 1917 όταν το 8ο Σύνταγμα Κρητών αναχωρούσε από το Ρέθυμνο, το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνης παρέδωσε στον υποδιοικητή του ταγματάρχη Ιωσήφ Βλαστό την σημαία του Συντάγματος κεντημένη από κοπέλες του Λυκείου. Οργάνωσε συσσίτια γιά τις άπορες οικογένειες των εφέδρων του Νομού Ρεθύμνης καί αργότερα φρόντισε γιά την περίθαλψη των προσφύγων της καταστροφής του 1922 καί βοήθησε ενεργά στην οργάνωση συσσιτίων γι’ αυτούς. Λειτούργησε το Κυριακό Σχολειό γιά γυναίκες καί άνδρες στο οποίον κάθε Κυριακή γιά 2-3 ώρες κυρίες του Λυκείου δίδασκαν ανάγνωση, γραφή καί αριθμητική.Οργάνωσε στους χώρους του μαθήματα υφαντικής, κοπτικής, ραπτικής, κεντητικής καί πλεκτικής στα οποία εκπαιδεύονταν άπορες κοπέλλες γιά να αποκτήσουν έναν πόρο ζωής. Εκεί δίδαξε η αείμνηστη συνεργάτις του Λυκείου Χρυσή Αγγελιδάκη η οποία καί δημιούργησε την περίφημη Ρεθεμνιώτικη βελονιά μεταφέροντας σε ύφασμα (εταμίν) σχέδια από παλιά υφαντά.
Σ’αυτά τα εργαστήρια επίσης, υφαίνονταν καί ράβονταν οι ποδιές που δύο φορές τον χρόνο, προσφέρονταν στα παιδιά του Ορφανοτροφείου της πόλης μας μαζί με δώρα καί λίγη ώρα χαράς.
Ενδιαφέρθηκε γιά την Μουσική Παιδεία καί κάλεσε από την Αθήνα μουσικούς διδασκάλους οι οποίοι δίδασκαν όλα τα έγχορδα καί πιάνο καί οι οποίοι οργάνωσαν την πρώτη χορωδία καί μαντολινάτα στην πόλη καθώς καί πολλές συναυλίες. Παράλληλα έκανε τις πρώτες σοβαρές ενέργειες μέσω του Ωδείου Χανίων καί πέτυχε την ίδρυση του Συλλόγου προς Διάδωσιν των Καλών Τεχνών, το σημερινό Ωδείο μας.Αφησαν εποχή οι χορευτικές του συγκεντρώσεις (χορός των Απάχηδων, Μεγάλος χορός την τελευταία Κυριακή της Αποκρηάς κ.λ.π.) σε θαυμάσια διακοσμημένες αίθουσες ,τα φιλολογικά απογευματινά τσάγια του,οι εκδρομές του, οι Κρητικές Αποσπερίδες καί τα πρώτα Ανθεστήρια που οργάνωσε καί παρουσίασε στην πόλη μας.
Παράλληλα με όλες αυτές τις δραστηριότητες το Δ.Σ. του ΛΕΡ αγωνίστηκε σκληρά γιά την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης πράγμα που κατόρθωσε με τις δικές του εισπράξεις από τις γιορτές καί εκδηλώσεις του, ένα σχετικό τραπεζικό δάνειο καί την βοήθεια του Ελευθερίου καί Ελενας Βενιζέλου μέσω του κληροδοτήματος Α.Κουταβά. Ανιδιοτελώς δε πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους γιά το κτήσιμο του κτιρίου ο Νεοκλής Παπαδάκης ,αρχιτέκτων καί οι Γεώργιος Βαλαρής καί Κωνσταντίνος Λαμπάκης, μηχανικοί.
Τα εγκαίνια του πανέμορφου καί αρχοντικού μεγάρου του ΛΕΡ έγιναν στις 12 Μαίου 1935.
![]()
Κατά την Γερμανική Κατοχή η αίθουσα αυτή επιτάχθηκε από τον στρατό κατοχής καί μετά την απελευθέρωση κατελήφθη από ιδιώτη (κινηματογράφος Ρεξ). Μετά από 10 χρόνια καί πολλούς δικαστικούς αγώνες ,της τότε προέδρου του ΛΕΡ Ιωάννας Τσουδερού καί του συζύγου της Γεωργίου Τσουδερού επανήλθε ,ερείπιο σχεδόν, στα χέρια του Λυκείου των Ελληνίδων Ρεθύμνης
Ακολούθησε ριζική ανακαίνισις του κτιρίου καί η αίθουσα μπόρεσε να στεγάσει εκ νέου τις δραστηριότητες του ΛΕΡ.
Σ’ αυτόν τον χώρο πολύ σύντομα δημιουργείται το πρώτο συγκρότημα παραδοσιακών Κρητικών χορών στο Ρέθυμνο, με εξαίρετους πρωτοχορευτές τον Παρασκευά Μενιουδάκη καί τον Κυριάκο Σπυθουράκη κ.α.
Ακόμα, μέχρι σήμερα, έχουν γίνει βελτιωτικές εργασίες στην αίθουσα αυτή τρείς φορές
Τώρα 90 χρόνια μετά την ίδρυσή του το ΛΕΡ καταξιωμένο στην συνείδηση του Ρεθεμνιώτικου λαού ως φάρος πολιτισμού καί κοινωνικής προσφοράς, μένοντας πιστό στις παραδοσιακές αξίες της πολιτισμικής μας ταυτότητας, διευρύνει τις δραστηριότητές του ανάλογα με τις ανάγκες καί τα προβλήματα των καιρών.
http://www.lykeioellinidonrethymno.com/
Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΩΝ 3 ΙΕΡΑΡΧΩΜ
Άκουγα συχνά από τους παλιούς Ρεθεμνιώτες, που έζησα, για την αίθουσα των Τριών Ιεραρχών. Κι ένα πρωινό που μου έκανε ξενάγηση στην παλιά πόλη ο αείμνηστος Χριστόφορος Σταυρουλάκης τον παρακάλεσα να με οδηγήσει εκεί.
«Είμαστε εδώ» μου είπε αλλά εγώ τον κοίταξα απορημένη, γιατί δεν έβλεπα παρά μόνο τη Μητρόπολη, το ναό των Εισοδίων.
Και τότε μου εξήγησε αυτά που μας διασώζει σήμερα με γλαφυρή περιγραφή η χαρισματική πένα του Κωστή Η. Παπαδάκη, που με τους μαθητές του μας έδωσαν το πολύτιμο βιβλίο για το Ρέθυμνο από το 1900 μέχρι το 1950.
Εκεί (στη σελίδα 193) διαβάζουμε ότι η αίθουσα των Τριών Ιεραρχών ήταν στη νότια αυλή του ναού που βρίσκονταν οι τάφοι των επισκόπων κι ήταν μεγαλοπρεπής και μοναδική εκείνη την εποχή για εκδηλώσεις.
Κέντρο Ηνωμένων Σωματείων
Θα πρέπει να κτίστηκε το 1836 αν κρίνουμε από μια ομιλία του Μιχαήλ Πρεβελάκη στα επίσημα εγκαίνια της την πρώτη Φεβρουαρίου 1936 ως Κέντρου των Ηνωμένων Σωματείων της πόλεως Ρεθύμνης «Οι τρείς Ιεράρχες». Εκεί, ο αείμνηστος συμπολίτης, κάνει λόγο για την εκατονταετηρίδα από τη λειτουργία της αίθουσας.
Στο χώρο αυτό στεγαζόταν αρχικά το Αρρεναγωγείο, δηλαδή το 1ο Γυμνάσιο Αρρένων. Ονομάστηκε «Aίθουσα Πρίγκηπος Γεωργίου» επί Κρητικής Πολιτείας. Κι ο λόγος επειδή εκεί είχαν υποδεχτεί οι Ρεθεμνιώτες τον πρίγκιπα όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Ρέθυμνο του αφιέρωσαν και την αίθουσα. Σε κεντρικό μάλιστα σημείο δυτικά υπήρχε και σχετική επιγραφή.
Με μικρες συνδρομες
Ο Νίκος Β Δρανδάκης μας πληροφορεί ότι η αίθουσα των Τριών Ιεραρχών, κτίστηκε το 1840 με τη συνδρομή των χριστιανών κατοίκων της πόλης.
Είναι ένα χρήσιμο για τον ερευνητή το κείμενο που δημοσιεύτηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1947 και μου το έδωσε από το αρχείο του ο συνταξιούχος βιβλιοθηκονόμος κ. Γιάννης Δογάνης.
Εκεί αναφέρει ο Ν. Β. Δρανδάκης, χρησιμοποιώντας αψεγάδιαστα τη γλώσσα της εποχής, ότι σε παλαιό κατάστιχο των σχολείων Ρεθύμνης είχε βρει γραμμένα τα έσοδα και τα έξοδα που χρειάστηκαν για την ανέγερση του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου της αίθουσας των Τριών Ιεραρχών.
Οι δαπάνες ήταν κατά κατηγορία (κτιστική, ξυλική, καρφική, μαραγκική) με λεπτομερή ανάλυση για το είδος, τα ποσό και τις τρέχουσες αξίες των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει για το μελετητή η αναγραφή των εσόδων. Από εισφορές ως επί το πλείστον είχαν συγκεντρωθεί 8.792,10 γρόσια, αλλά οι δαπάνες ήταν πολλές έφταναν περίπου τα 15.014,32 και για να τα συμπληρώσουν, όπως αναγράφεται στον απολογισμό, κατεβλήθησαν από το Ταμείο των Σχολείων 6.222,22 γρόσια.
Kι ένας γενναιόδωρος απόδημος
Στον έρανο που έγινε συνεισέφεραν 80 άτομα. Ανάμεσά τους ο Λάμπης Νικόδημος και ο Ηγούμενος Ασωμάτων. Ήταν κι ένας απόδημος ο Ν.Ε. Χιονάκης που έστειλε από το εξωτερικό χρήματα και τα κατέθεσε η μητέρα του. Ίσως ο αριθμός των δωρητών να φαίνεται μικρός, αλλά εκείνη την εποχή ήταν περιορισμένος ο χριστιανικός πληθυσμός της πόλης.
Η προθυμία πάντως κι αυτών των ολίγων είναι συγκινητική, γιατί δεν πρόκειται για εύπορους που έδωσαν στον έρανο από το περίσσευμά τους. Ανάμεσα στους 77 υπόλοιπους καταθέτες ήταν χαλκιάδες, ψωμάδες, ταβερνιάρης, ρολογάς, φαναρτζής, γοβατζής, παπουτσής, φελουτζής, κτίστης, και ο «Μανουήλ μαραγκός, κάλφας, Σκεπασθιανού».
Συγκινητική η εισφορά και από εκείνους που πρόσφεραν προσωπική εργασία.
Ο Χατζή Γιώργης Βεβελάκης για παράδειγμα έλαβε 434.15 γρόσια για την κατασκευή των ημικυκλίων, αλλά και συνεισέφερε 150 γρόσια για την οικοδομή του κτιρίου.
Επικεφαλής βέβαια ήταν ο δεσπότης Καλλίνικος. Κι είχε προσφέρει γενναιόδωρα μάλιστα 500 γρόσια όταν οι μεγαλέμποροι δεν είχαν δώσει περισσότερα από 400-450 γρόσια. Μόνο ο Χιονάκης, ο απόδημος που προαναφέραμε, είχε δώσει το μεγαλύτερο ποσόν που ήταν 1.150 γρόσια.
Έτσι καταλήγει ο Ν. Δρανδάκης κτίστηκε η αίθουσα των Τριών Ιεραρχών που «δεν ήταν μόνο μια φωτοδότις εστία των πρώτων γραμμάτων δια τους υποδούλους πατέρας μας, αλλ'έβλεπε και ημέρας μεγαλυτέρας δόξης, όταν οι τοίχοι της εδονούντο από τον φιλόπατριν ενθουσιασμόν ομιλητών, οίτινες εξύμνουν την θυσίαν των ηρώων του Αρκαδίου, κατά το εν αυτή τελούμενον μνημόσυνόν των».
Εκεί και τα συσσίτια
Εκεί γίνονταν λοιπόν όλες οι εκδηλώσεις.
Όπως διαβάζουμε στη σελίδα 332 της «Νέας Χριστιανικής Κρήτης» (τ.25/1984), που εκδίδει η Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου εκεί οι Ρεθεμνιώτες παρακολούθησαν την πρώτη, επιτυχημένη θεατρική παράσταση από ερασιτέχνες ηθοποιούς, μέλη του συλλόγου «Μούσαι», που δόθηκε το απόγευμα της 4ης Δεκεμβρίου 1885, ημέρα της εορτής της Αγίας Βαρβάρας, για την αποπεράτωση εκκλησίας αφιερωμένης σ'αυτήν ως προστάτιδας της πόλεως Ρεθύμνου, με το θεατρικό έργο του Τιμολέοντος Αμπελά (Δικαστικού 1850-1926) Κρήτες και Ενετοί εμπνευσμένο από τη Βενετοκρατία στην Κρήτη.
Και αργότερα, στέγαζε τα συσσίτια που θεράπευαν την πείνα τόσων μικρών παιδιών.
Εκεί τώρα μέχρι το 1884 λειτούργησε και το «αλληλοδιδακτικό σχολείο», με 250 μαθητές στο οποίο δίδαξε ο Εμμανουήλ Λουρωτός από το Νευς Αμάρι που περιγράφει και λεπτομερώς την αίθουσα εσωτερικά.
Πάνω από την έδρα ήταν αναρτημένη η εικόνα των Τριών Ιεραρχών και γύρω από αυτή με καλλιγραφικά γράμματα υπήρχε η φράση «αρχή Σοφίας Φόβος Κυρίου». Κάτω από την εικόνα, σε ιδιαίτερο πλαίσιο, υπήρχαν τα γράμματα του αλφαβήτου, κεφαλαία και πεζά, σε κανονική γραφή και καλλιγραφημένα οι αριθμοί 1-10 και τα ρητά «εφόδιον από νεότητος εις γήρας αναλάμβανε Σοφίαν» και « Εις τόπος δια καθένα πράγμα εις τον τόπον του».
Πιο κάτω είχε κρεμαστεί ο πίνακας του σχολείου. Δεξιότερα ήταν το ερμάριο με τα είδη γραφικής ύλης, τα διδακτικά βιβλία και το πολυτελές χρυσόδετον βιβλίο των «βραβεύσεων», όπου αναγράφονταν τα ονόματα των βραβευμένων μαθητών. Ποιος ξέρει που να βρίσκεται αυτό… Θα είχε σίγουρα ενδιαφέρον για τους απογόνους των βραβευθέντων.
Ψηλά στις δύο πλευρές της αίθουσας ήταν σχεδιασμένα από τον Κωνσταντίνο Ψαρουδάκη, σχήματα της Γεωμετρίας και της Αστρονομίας. Στον απέναντι από την έδρα τοίχο, ήταν γραμμένες με ωραία γράμματα δυο από τις δέκα εντολές, αλλά δεν μας αναφέρει η περιγραφή ποιες ήταν ακριβώς αυτές. Και από κάτω ήταν η φράση: «Εν ταύταις ταις δυσίν εντολαίς όλος ο νόμος και οι προφήται κρέμανται».
Λεπτομερείς περιγραφές
Περισσότερες και χαριτωμένες λεπτομέρειες αναφέρονται στο βιβλίο του Κωστή Η. Παπαδάκι, «Ρέθυμνο 1900-1950» (σελ. 193-196).
Μια ενδιαφέρουσα επίσης περιγραφή για το χώρο γύρω από τη Μητρόπολη και φυσικά για την αίθουσα των Τριών Ιεραρχών κάνει στην κ. Μαρία Τσιρομονάκη, ο Μανούσος Ψαρουδάκης που περιέχεται αυτολεξεί στο βιβλίο του Κωστή Η Παπαδάκη. Έχουμε επίσης περιγραφές όπως αυτή του π. Χαραλάμπου Καμηλάκη, μια ακόμα του Ν.Β. Δρανδάκη και φυσικά την πρώτη εκείνη του Εμμανουήλ Λουρωτού.
Μάχη για να κρατηθεί η αίθουσα
Το 1947, που έγραφε ο Δρανδάκης το σημείωμα στον τύπο για τις δωρεές με τις οποίες κτίστηκε η αίθουσα των Τριών Ιεραρχών, θα πρέπει να ήταν ετοιμόρροπη και μάλιστα όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο συντάκτης του ενδιαφέροντος αυτού άρθρου, από την μία πλευρά κινδύνευε να γκρεμιστεί. Και αναρωτιόταν ο άνθρωπος μέχρι πότε θα χρησιμοποιούσαν την αίθουσα για σκοπούς αλλότριους από εκείνους για τους οποίους ιδρύθηκε, από τη στιγμή μάλιστα που είχε περάσει η κατοχή και θα μπορούσαν τα συσσίτια του Δημοτικού Σχολείου να στεγαστούν σ'αυτό.
Τον ενοχλούσε το γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν την αίθουσα μόνο για τα συσσίτια και δεν την άφηναν ελεύθερη για τις πνευματικές ανάγκες της πόλης.
«Είναι καιρός, ανέφερε χαρακτηριστικά, η αίθουσα απαλλασσόμενη των οχλήσεών των να αποδοθεί εις την θεραπείαν πνευματικών αναγκών της πόλεως. Χάριν τούτων εκτίσθη»
Όπως διαβάζουμε όμως στο βιβλίο «Ρέθυμνο 1900-1950» η αίθουσα διατηρήθηκε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 60.
Ο αξέχαστος συμπολίτης και κορυφαίος εκπρόσωπος του πνευματικού Ρεθύμνου Πολύβιος Β. Τσάκωνας, έδωσε μάχες για να διατηρηθεί η αίθουσα σαν ιστορικό μνημείο από σεβασμό στην τοπική παράδοση και ιστορία. Και επαναλάμβανε τις σημαντικές εκδηλώσεις που είχαν γίνει εκεί.
«Στην αίθουσα αυτή, σημειώνει χαρακτηριστικά, τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση δίνονταν όλες οι μεγάλες κοσμικές συγκεντρώσεις επίσημες και μη. Εδώ έγινε και η δεξίωση κατά την άφιξη του πρίγκιπα, της οποίας το όνομα της είχε δοθεί για ένα διάστημα (αίθουσα Πρίγκηπος Γεωργίου») («Σεβαστείτε την παράδοσιν» Κρητική Επιθεώρησις 15/2/1962).
Κάθετος ο δήμαρχος
Κάθετος όμως ο τότε δήμαρχος Στυλιανός Ψυχουντάκης, αναφέρει σε απάντησή του ότι «κατόπιν τροποποιήσεως του σχεδίου της πόλεως άπαν το τετράγωνον ένθα ευρίσκεται ο ναός της Μητροπόλεως πλην αυτού, εχαρακτηρίσθη ως πράσινον και, επομένως, άπαντα τα λοιπά κτίσματα ρυμοτομούνται προς απελευθέρωσιν του ναού και των γύρωθεν αποπνικτικών ισταμένων κτισμάτων προς δημιουργίαν πνεύμονος εις το σημείον τούτο της παλαιάς πόλεως» (Κρητική Επιθεώρησις 29/3/1962).
Έτσι κατεδαφίστηκε η ιστορική αίθουσα των Τριών Ιεραρχών το 1962, αλλά έμεινε στη μνήμη των παλιών Ρεθεμνιωτών σαν ο χώρος που έτρεφε πνευματικά κάποιους καιρούς τους Ρεθεμνιώτες και υλικά τον καιρό της Κατοχής δεκάδες παιδιών όταν η πείνα θέριζε σε άλλες περιοχές.
ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ
Η ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΚΥΜΑΙΑΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ
Διάβασα το βιβλίο με τα 370 μνημειακά κενά στην τοπογραφία του Ρεθύμνου, του Χάρη Στρατιδάκη το οποίο είναι αριστούργημα, θα έλεγα ότι έκανε μια ανασκαφή.
Αν έχουν γίνει λάθη ή παραλείψεις, νομίζω πως είναι ελάχιστες σε τόσο περιεχόμενο. Στην περίπτωση της προκυμαίας όμως, δεν ήταν δυνατόν να έχει σωστές πληροφορίες, τί είδους πλάκες είναι από μη Γαβαλοχωριανό, και μάλιστα τρίτης ηλικίας. Πλάκες και κράσπεδα που χρειάστηκαν για να στρωθούν η προκυμαία και δρόμοι του Ρεθέμνου, είναι από το Γαβαλοχώρι Αποκορώνου.
Υπάρχουν πετρώματα με διάφορο πάχος που κόβονται με τον μπίκο στο μέγεθος που θέλομε και που μας επιτρέπει η έκταση του πετρώματος. Είναι σκληρό με πάτους. Αφού θα κοπεί ο όγκος που θέλουμε τον στήνουμε όρθιο (σπαθί) και διακρίνομε τους πάτους.
![]()
Στα σημεία αυτά υπάρχει μαλακή στρώση σαν μεμβράνη και με τον μπίκο κτυπάμε σ'αυτό το σημείο από πάνω κατά μήκος του πάτου, διαδοχικά και πάντα κατακόρυφα και ελαφρά βοηθητικά κτυπήματα στις κάθετες πλευρές. Έτσι χωρίζει η πρώτη πλάκα. Επαναλαμβάνουμε το αυτό για όσες πλάκες βγάζει ο πάγκος. Αυτές τις πλάκες τις δούλευαν εκατοντάδες χρόνια. Το μαρτυρούν τα διάσπαρτα πετροκοπιά της περιοχής. Για να βγάλουν την παραγγελία του Ρεθέμνου εδούλεψαν και με λουξ το βράδυ. Η εποχή αυτή είναι τέλη 1800 αρχές 1900. Τους έζησα αυτούς τους ανθρώπους με τις ιστορίες τους. Εγώ γεννήθηκα το 1934. Η περιοχή με πλούσια πετρώματα λέγεται Πλακαλώνι. Απέχει από την Αλμυρίδα περίπου 2.000 μ. (νότια). Το εμπόρευμα το κατέβαζαν με υποζύγια στην Αλμυρίδα και με καΐκια έφευγε για το Ρέθεμνο.
![]()
Υπάρχουν πολλών ειδών πλάκες. Θα αναφερθώ στις ξερόπλακες, που έχουν ακανόνιστο σχήμα. Με τέτοιες πλάκες έχει στρωθεί ο περίβολος των τάφων των Βενιζέλων. Τις δύο ταφόπλακες τις έβγαλε ένας εξάδελφός μου Στέλιος Ζουμαδάκης το 1961 προς 5.000 δραχμές τη μία. Διαστάσεις: μήκος 4.00 μ., πλάτος 2.00 μ. και πάχος 14 εκ. (δυσεύρετες). Ήταν ο πρύτανης στις πέτρες.
Τώρα θα σας ξεκαθαρίσω ποιες είναι οι μαλτεζόπλακες, που βγαίνουν και τι κάνουν. Ποιες είναι οι μαλτεζόπλακες, τις ξέρουν μόνο οι παλαιοί Γαβαλοχωριανοί, διότι έχει παύσει εδώ και πολλά χρόνια να δουλεύεται αυτή η πλάκα. Μαλτεζόπλακες λέγονται γιατί πρώτα τις χρησιμοποίησαν στην Μάλτα, απ'όπου και η καταγωγή της.
Στην Κρήτη τις ζήτησαν όταν κατασκευαζόταν το αεροδρόμιο στο Ακρωτήρι για μόνωση στις ταράτσες των κτισμάτων. Το έτος 1952 ή '53 εβγήκαν οι πρώτες πλάκες τύπου Μάλτας. Εγώ το 1954 έκοβα μαλτεζόπλακες.
Υπάρχουν στρώσεις (πάγκοι) όπως τους λέμε και για να βγάλουμε πλάκες, κόβουμε ένα κομμάτι πάγκο π.χ. 2,60 μ. επί 2,10 μ., το απελευθερώνουμε και από τις τρεις πλευρές, ανοίγοντας ένα αυλάκι με τον μπίκο, πλάτους 14 εκ. και βάθος όσο έχει ο πάγκος.
Σημειωτέον ότι για να ανοίξει ο μάστορας αυτό το αυλάκι θα πρέπει να βρίσκεται με τα δυο πόδια μέσα στο αυλάκι, που μπορεί να έχει βάθος και 65 εκ. (το ένα πόδι εμπρός το άλλο πίσω).
Μετά ντουκάρομε το κομμάτι (2,60Χ2,10) δηλαδή ανοίγομε τέσσερις φωλιές οριζόντια στον πάτο βάθος 10-15 εκ., καρφώνομε με τέσσερα έως έξι πέταλα αλόγου σε κάθε φωλιά και ανάμεσά τους βάζομε σφήνες μήκους 20-25 εκ. Τις κτυπούμε με την βαριά μέχρι να ντιντινήσουν οι σφήνες, σαν καμπάνα. Δεν ξανακτυπούμε, καθίζομε για λίγο και ακούγεται ένα φιλί αποχωρισμού. Ο πάγκος έχει ελευθερωθεί.
Γωνιάζομε την επιφάνεια και ριγώνομε ένα κομμάτι π.χ. 210Χ0,50 εκ. Ανοίγουμε ένα αυλακάκι που το λέμε γκουρνιέρα κατά μήκος του πάγκου, πλάτους 6 εκ. και μήκος 2,10 μ. Φτιάχνομε τέσσερις φωλιές και βάζομε τέσσερα πέταλα σε κάθε φωλιά. Βάζομε τις σφήνες όσο γίνεται κατακόρυφες. Κτυπούμε ισοδύναμα τις σφήνες και πάντα κάθεται και προς την κατεύθυνση της γκουρνιέρας. Ποτέ από πλάγια θέση.
Άμα θα ντιντινήσουν οι σφήνες αφήνομε την βαριά και κόβει μόνο του το κομμάτι, που μοιάζει με μια κασέλα.
Ριγώνομε με πετρομόλυβο την κασέλα σε κύβους, και τους κόβουμε με την καρμανιόλα που κόβουμε τα χοντρά δένδρα. Τον κάθε κύβο τον ριγώνουμε ανά 3,3 εκ. και κατόπιν τον χωρίζουμε ανά πέντε ή έξι πλάκες. Και τώρα για να χωρίσουμε τις πλάκες, χρησιμοποιούμε ένα πλαίσιο από γιαρμαδάκι 6 εκ. με διαστάσεις 1,30 μ. επί 0,55 εκ. περίπου που στο μέσον στηρίζετε μια λάμα (πριόνι) πλάτους περίπου 6 εκ. και το οποίο κόβει προς μια κατεύθυνση όπως το σιδεροπρίονο.
Τραβά ο ένας χειριστής από την μια άκρη και ο άλλος από την άλλη ως οδηγός και ρυθμίζει το δούλεμα του πριονιού. Μια πλάκα 0,50Χ0,60 εκ. κόβεται σε τέσσερα με πέντε λεπτά εάν το πέτρωμα έχει καλά στοιχεία. Οι μαλτεζόπλακες είναι μόνο για μόνωση. Όχι για πάτημα. Είναι απάτητες.
Οι πλάκες της προκυμαίας, των δρόμων, και πεζοδρομίων έχουν διπλάσιο πάχος και είναι σκληρές. Το σκληρό μέρος θα φανεί με τον καιρό που θα φύγει η μαλακιά μεμβράνη. Τα έτη 1959-60-61-62 και μέρος του 1963, έκοβα καντουνάδες και μαλτεζόπλακες. Ο Α. Μπενάκης, Β. Χατζηδάκης και Αραχωβίτης έπαιρναν συνεχώς αυτό το εμπόρευμα.
Οι ξερόπλακες είναι αυτούσιες με ακαθόριστο σχήμα.
Οι Καντουνάδες έχουν τρία ονόματα: Καντουνάδες, Ροδοκάντουνα και Λατσέζια.
Έχω πολλά ψιλά γράμματα να σας πω, αλλά θα σας αφήσω εδώ. Πιστεύοντας ότι με αυτά και μόνο σας έβαλα μέσα στοπετροκόπιο.
ΣΗΜ.: Η ΠΡΩΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
από τις πρωτότυπες που βρίσκονται
στο Λαογραφικό Μουσείο Γαβαλοχωρίου.
ΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΤΟΥ ΧΘΕΣ
Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΙΚΙΑ ΕΠΙ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΜΕ ΤΟ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΘΥΡΩΜΑ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΡΤΑΣ
Εκτός από τα δημόσια κτήρια οι Βενετοί έχτιζαν και τα ιδιωτικά οικοδομήματα, δηλαδή τα σπίτια των πόλεων και της υπαίθρου της Κρήτης με τα ίδια αρχιτεκτονικά πρότυπα και την ίδια λαμπρότητα. Στα απλά ιδιωτικά σπίτια οι αναγεννησιακές επιδράσεις της δυτικής αρχιτεκτονικής εκφράζονται μόνο στην πρόσοψη της οικίας και μάλιστα στο θύρωμα της εισόδου. Τα θυρώματα αυτά, αντιπροσωπεύουν όλους τους ρυθμούς της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής: δωρικό, ιωνικό, κορινθιακό και σύνθετο.Στο Ρέθυμνο υπάρχουν και διασώζονται αυτά τα θυρώματα δίνοντας μία ξεχωριστή λαμπρότητα στους δρόμους της παλιάς πόλης.
Στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου μπορεί κανείς να δει και άλλα τέτοια θυρώματα. Ένα απ'αυτά είναι το μέγαρο στη οδό Αρκαδίου 154, το οποίο είναι η μεγαλύτερη σε διαστάσεις ιδιωτική κατοικία της παλιάς πόλης. Οικοδόμηθηκε στα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας.
Η δίγλωση επιγραφή του θυρώματος, σε ελληνικά και τουρκικά, με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 1844, αναφέρεται πιθανότατα σε γενική ανακαίνιση του κτιρίου. Το εντυπωσιακό σε ύψος και διακόσμηση θύρωμα αποτελείται από δύο δωρικές κολώνες που πατούν σε οκταγωνικές βάσεις και υποβαστάζουν το επιστήλιο, τη μετόπη και το τριγωνικό αέτωμα.
Το υπέρθυρο του ανοίγματος που δημιουργείται φέρει ανάγλυφη διακόσμηση. Δεξιά και αριστερά του θυρώματος υπάρχουν δύο μαγαζιά με τοξωτές εισόδους. Η κατοικία αποτελείται από το ισόγειο και δύο πλήρεις ορόφους. Η αυλή της έχει πολλές ομοιότητες με τις εσωτερικές αυλές των μεγάρων εκείνης της εποχής. Μια πέτρινη σκάλα οδηγεί στον α'όροφο, που περιλαμβάνει τρεις αίθουσες και μαγειρείο, με μικρότερα παράθυρα στην πρόσοψη, ενώ μια ξύλινη σκάλα οδηγεί στο β' όροφο, που υπάρχουν τα υπνοδωμάτια, με ωραία ξύλινα ταβάνια.
( ΟΠΟΙΟΣ ΕΛΠΙΖΕΙ ΣΤΟΝ ΘΕΟ Θ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΕΙ )Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΕ ΘΥΡΩΜΑ ΚΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Στο Ρέθυμνο υπάρχουν και διασώζονται θυρώματα δίνοντας μία ξεχωριστή λαμπρότητα στους δρόμους της παλιάς πόλης.
Ένα τέτοιο θύρωμα υπάρχει στην οικία της οδού Κλειδή 13.Εκεί βρίσκεται ένα μεγάλο γωνιακό κτίριο με ενδιαφέρουσα πρόσοψη, πρόσφατα αναστηλωμένο το οποίο είναι εξαιρετικό δείγμα ιδιωτικής κατοικίας του Ρεθύμνου.
Το θύρωμά του, ένα από τα ωραιότερα του Ρεθύμνου, έχει κορινθιακά κιονόκρανα και ανάμεσά τους φέρει επιγραφή στα λατινικά: «Όποιος ελπίζει στο Θεό θ'ανακουφιστεί» (QUI SPERAT IN DEO SUBLEVABITUR).Το θυρώμα έχει ημικυκλικό ανώφλι και διακοσμείται ο κενός χώρος των πλευρικών τριγώνων, ο οποίος απεικονίζει γυμνά παιδιά που κυνηγούν πουλιά.
ΚΕΙΜΕΝΑ
ΤΟ ΠΟΛΩΝΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ
Το 1897, ήταν ένα έτος μεγάλων αναταραχών για την Κρήτη. Το κρητικό ζήτημα αναζητούσε λύση, με τους Κρήτες να επιζητούν διακαώς της ένωσή τους με την Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, κρίνοντας ότι ή ένωση δεν ήταν ακόμη ώριμη και κάτω από την πίεση της ελληνικής κυβέρνησης που έστειλε εκστρατευτικό σώμα για να καταλάβει το νησί και να κηρύξει την ένωσή του με την Ελλάδα, προχώρησαν σε διεθνή κατοχή της Κρήτης, ώστε να προετοιμαστεί ομαλότερα η αυτονομία της.
Το Ρέθυμνο κατελήφθη από τους Ορθόδοξους Ρώσους, οι οποίοι αποβιβάστηκαν στην πόλη το Μάρτιο του 1897 και οι τελευταίοι αναχώρησαν τον Ιανουάριο του 1909. Την περίοδο εκείνη η Πολωνία ήταν υποδουλωμένη στη Ρωσία. Έτσι, στις ρώσικες δυνάμεις κατοχής υπηρετούσαν από 200 έως 300, ανάλογα με τη χρονική περίοδο, Πολωνοί στρατιώτες, οι οποίοι ήταν καθολικοί στο θρήσκευμα.
Ένα πρόβλημα που αμέσως δημιουργήθηκε, ήταν ότι ο μικρός καθολικός ναΐσκος που υπήρχε στο Ρέθυμνο, δεν ήταν αρκετός για να εξυπηρετήσει τις λατρευτικές ανάγκες των Πολωνών στρατιωτών. Έτσι, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, μικρότερο του ενός έτους, χτίστηκε ο άνετος καθολικός ναός του Αγίου Αντωνίου της Παδούης, που βρίσκεται στην οδό Μελισσινού και του οποίου η ωραία αρχιτεκτονική και η νεοκλασική του πρόσοψη κοσμούν την πόλη.
Το βαθύ θρησκευτικό φρόνημα των Πολωνών στρατιωτών φαίνεται από την από την περιγραφή του Πολωνού καθολικού ιερέα Μάρτσιν Τσερμίνσκι, ο οποίος ήρθε στο Ρέθυμνο την άνοιξη του 1899, προκειμένου να προσφέρει τις υπηρεσίες ως εξομολόγος στους ομοεθνείς του. Αναφέρει στο βιβλίο του: « Ένας από τους καθολικούς ιερείς στο Ρέθυμνο ήταν και ο πατήρ Γκβίντ, καπουτσίνος από τη Σικελία. Χάρηκε πολύ με την άφιξή μου και μου είπε: «Σας έστειλε ο θεός. Έχουμε εδώ πολλούς Πολωνούς που θέλουν να εξομολογηθούν κι εγώ δεν τους καταλαβαίνω». Στην κανονισμένη ώρα η εκκλησία γέμισε με τις άσπρες στολές των αξιωματικών του ρώσικου στρατού. Όταν τους μίλησα πολωνικά άρχισαν να κλαίνε σαν μωρά παιδιά από συγκίνηση και χαρά. Μετά, άλλοι έκαναν προετοιμασία για την εξομολόγηση, άλλοι διάβαζα προσευχές, άλλοι έψαλλαν και άλλοι, στις διάφορες γωνιές του ναού προσεύχονταν σιωπηλά».
![]()
Στη διάρκεια της ρώσικης κατοχής του Ρεθύμνου, πέθαναν ή σκοτώθηκαν αρκετοί, τόσο Ρώσοι, όσο και Πολωνοί στρατιώτες. Για τους Ρώσους δεν υπήρχε πρόβλημα, αφού θάβονταν στο ορθόδοξο κοιμητήριο. Για τους Πολωνούς όμως, που ήταν καθολικοί, δημιουργήθηκε ξεχωριστό κοιμητήριο, καθολικό το οποίο επικράτησε να λέγεται Πολωνικό. Αυτό βρίσκεται στη συμβολή των οδών Τιμολέοντος Βάσσου και Κριάρη. Μέσα βρίσκονται 21 τάφοι, 18 εκ των οποίων ανήκουν σε Πολωνούς στρατιώτες που υπηρετούσαν στο 13ο σύνταγμα τυφεκιοφόρων και βρέθηκαν στο Ρέθυμνο από το 1897 έως το 1905. Οι υπόλοιποι τάφοι ανήκουν σε άλλους καθολικούς, απλούς πολίτες που απεβίωσαν στο Ρέθυμνο και ενταφιάστηκαν στο μοναδικό καθολικό κοιμητήριο της πόλης.
Δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες σχετικά με την αιτία και τον τόπο θανάτου των Πολωνών στρατιωτών. Πάντως, οι παραδόσεις αναφέρουν ότι το 1905, έχασαν τη ζωή τους τρεις Πολωνοί στρατιώτες σε μάχες που έγιναν στο Ατσιπόπουλο και στην ευρύτερη περιοχή του Μυλοποτάμου.
Το 1933, τοποθετήθηκε μακρόστενη αναθηματική πλάκα από πωρόλιθο, στην εσωτερική πλευρά του ανατολικού τοίχου του νεκροταφείου, η οποία σώζεται ως σήμερα. Στην κορφή της φέρει τον πολωνικό θυρεό, ενώ από κάτω είναι χαραγμένα στα πολωνικά και στα ελληνικά, με κεφαλαία γράμματα:
«Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΘΕΙΣΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΣΤΑ ΠΕΣΟΝΤΑ ΤΕΚΝΑ ΤΗΣ».
Στη συνέχεια ακολουθούν τα ονόματα των 18 Πολωνών που βρίσκονται θαμμένοι στο νεκροταφείο και οι ημερομηνίες θανάτου τους, από το 1897 έως το 1905. Στη βάση της πλάκας υπάρχει στα πολωνικά η φράση
«ΑΝΑΠΑΥΘΕΙΤΕ ΕΝ ΕΙΡΗΝΗ»
και η ημερομηνία 1933.
Στις 16 Ιουνίου 1935, έγινε επιμνημόσυνη δέηση στο χώρο του κοιμητηρίου, από τον εφημέριο της καθολικής εκκλησίας Ιωσήφ Γκοντράν. Στη συνέχεια, ο τότε Δήμαρχος Ρεθύμνου Τίτος Πετυχάκης παρέδωσε στον απεσταλμένο της πολωνικής κυβέρνησης μαρμάρινη υδρία που περιείχε χώμα από τους τάφους των Πολωνών στρατιωτών για να το μεταφέρει στη γενέτειρά τους.
Στις 8 Απριλίου 1974, η πολωνική πρεσβεία στην Αθήνα έκανε προσπάθεια να επαναληφθεί το μνημόσυνο, αλλά το δικτατορικό καθεστώς των Αθηνών δεν επέτρεψε να συμβεί αυτό.
Το Μάιο του 1976, ο Χριστόφορος Σταυρουλάκης, συνταγματάρχης εν αποστρατεία και πρόεδρος της ΙΛΕΡ, έστειλε επιστολή στον Πολωνό πρέσβη στην Αθήνα. Σε αυτή τον ενημέρωνε για την κατάσταση του πολωνικού νεκροταφείου και τον καλούσε να επαναλάβουν την επιμνημόσυνη δέηση, αφού το δικτατορικό καθεστώς είχε πέσει. Το μνημόσυνο έγινε στις 30 Οκτωβρίου του 1976, στο πλαίσιο της «Γιορτής των Νεκρών» που γιορτάζεται κάθε 1η Νοέμβριου στην Πολωνία. Πριν από τη δέηση έγιναν τα αποκαλυπτήρια της μαρμάρινης πλάκας που βρίσκεται δίπλα στην είσοδο του νεκροταφείου και αναγράφει σε τρεις γλώσσες, Πολωνικά, Ελληνικά, Αγγλικά:
«ΤΟΠΟΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΑΝΑΠΑΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΩΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1897-2005».
Στη συνέχεια οι επίσημοι μπήκαν στο χώρο του κοιμητηρίου υπό τους ήχους του πένθιμου εμβατηρίου του Σοπέν που έπαιζε η μπάντα του Δήμου Ρεθύμνης. Η επιμνημόσυνη δέηση εψάλη από το ρωμαιοκαθολικό ιερέα, ενώ στέφανα κατέθεσαν ο Πολωνός πρέσβης Γιαν Μπίτσιγκα, ο Νομάρχης Ρεθύμνου, ο Δήμαρχος Ρεθύμνου Μανόλης Καλαϊτζάκης, ο πρόεδρος της ΙΛΕΡ Χριστόφορος Σταυρουλάκης, άλλοι επίσημοι, καθώς και εκπρόσωποι Πολωνών εργαζομένων στα Λινοπεράματα Ηρακλείου.
Αυτή είναι με συντομία η ιστορία της πολωνικής παρουσίας και του Πολωνικού νεκροταφείου στο Ρέθυμνο. Ένα νεκροταφείο, που σε σύντομο χρονικό διάστημα δεν θα υπάρχει με αυτή τη μορφή, αφού ο Δήμος Ρεθύμνου, εξαγόρασε, έναντι ευνοϊκού τιμήματος, από την καθολική εκκλησία το συγκεκριμένο χώρο για να παραδώσει στους δημότες του μια ακόμη πλατεία, που τόσο έχει ανάγκη η πόλη. Βέβαια, η παρουσία και η ενθύμηση των Πολωνών στρατιωτών που έπεσαν για την ελευθέρια της Κρήτης και της Ελλάδας γενικότερα, θα είναι έντονη λόγω του μνημείου πεσόντων που θα στηθεί στο χώρο , για να θυμίζει σε Έλληνες και ξένους αυτή την περίοδο, που οι λαοί μας βρέθηκαν τόσο κοντά, παρόλο που του χωρίζει μια μεγάλη χιλιομετρική απόσταση.
Η ΚΡΗΝΗ ΡΙΜΟΝΤΙ ή ΒΡΥΣΑΚΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Σήμερα στην πόλη του Ρεθύμνου σώζονται οκτώ κρήνες, από τις οποίες μόνο η μία σώζεται από τα ενετικά χρόνια και δεν είναι άλλη από την Κρήνη Rimondi, ή «Βρυσάκια» όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι.
Η κρήνη κατασκευάστηκε από τον Ρέκτορα (διοικητή) του Ρεθύμνου A. Rimondi παίρνοντας το όνομα του και βρισκόταν στην καρδιά της πόλης, καλύπτοντας ένα σημαντικό μέρος των υδρευτικών της αναγκών. Αποτελείται από τρεις γούρνες στις οποίες τρέχει το νερό από αντίστοιχα τρεις κρουνούς με σχήμα λεοντοκεφαλής. Τέσσερεις ραβδωτοί κίονες που καταλήγουν σε κορινθιακά κιονόκρανα στηρίζουν ένα επιστήλιο με μια λατινική επιγραφή, ενώ πίσω από την κρήνη βρίσκεται η μικρή δεξαμενή που τροφοδοτεί νερό στους κρουνούς.
Αργότερα κατά την τουρκοκρατία προστέθηκε ημισφαιρικός θόλος πάνω από την κρήνη, από τον οποίο σώζεται μέχρι σήμερα ο ένας πεσσός πάνω στον οποίο στηριζόταν.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΡΤΑ
![]()
H Mεγάλη Πόρτα ή Πύλη Guora είναι ό,τι απομένει από την ενετική οχύρωση του Ρεθύμνου. Η μεγαλοπρεπής πύλη που έχει άνοιγμα 2.60 μ. και πήρε το όνομα της από τον ρέκτορα Giacomo Guoro ήταν η κύρια είσοδος της οχυρωμένης πόλης και οδηγούσε στην κεντρική πλατεία όπου ήταν συγκεντρωμένα τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια όπως η Loggia, η κρήνη Rimondi και ο Πύργος του Ρολογιού.
Τα ενετικά τείχη του Ρεθύμνου χτίστηκαν μέσα σε διάστημα 30 χρόνων (1540-1570) σε σχέδια του αρχιμηχανικού SanMicheli τα οποία όμως στην πορεία των εργασιών απλοποιήθηκαν.
Το τείχος ξεκινούσε από την αμμώδη ανατολική παραλία, όπου υπήρχε κι ο προμαχώνας Santa Barbara και συνέχιζε μετά από γωνία 90 μοιρών στην δυτική βραχώδη ακτή, μέχρι τους πρόποδες του λόφου του Παλαιόκαστρο (εκεί που βρίσκεται η Fortezza). Εκτός της Πύλης Guora υπήρχαν άλλες δύο δευτερεύουσες πύλες, η Πύλη της Άμμου (λίγο πριν τον προμαχώνα Santa Barbara) και η πύλη Dello Squero (απέναντι στο σημερινό δημοτικό κήπο).
Η πόλη όμως παρέμενε απροστάτευτη από τη μεριά της θάλασσας και έτσι τα τείχη δεν την προστάτευσαν από την επιδρομή του Ουλούτζ Αλή που την κατέστρεψε το 1571.
Ως επακόλουθο, τα τείχη εγκαταλείφτηκαν και αποφασίστηκε να οχυρωθεί το Παλαιόκαστρο ώστε η πόλη να μπορεί να προστατευθεί από τη Φορτέτσα. Αφού αποδείχτηκε ότι ούτε αυτό ήταν αρκετό, ενόψει της απειλής της τούρκικης εισβολής, στα μέσα του 16ου αιώνα, έγινε μια προσπάθεια επισκευής των τειχών. Για την ιστορία, τελικά τα τείχη άντεξαν την πολιορκία των Τούρκων για 22 μέρες.
ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΣΤΕΝΟ
Το θρυλικό Μακρύ Στενό, η οδός Νικηφόρου Φωκά, κεντρικός δρόμος της παλιάς τουρκογειτονιάς του Ρεθύμνου- που ξεκινά από τον Δημοτικό Κήπο και καταλήγει στη Φορτέτζα.
Είναι από τα ομορφότερα σοκάκια της πόλης, γεμάτο βενετσιάνικα σπίτια με εκπληκτικά θυρώματα και παλιές πέτρινες κρήνες. Περνάει από τον ναό της Κυρίας των Αγγέλων (κτίσμα της Ενετοκρατίας) και ανηφορίζοντας σας φέρνει στη Φορτέτζα.
13 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Η παραλία του Ρεθύμνου βρίσκεται μόλις 1km ανατολικά του κέντρου της πόλης, δίπλα στο ενετικό λιμάνι της πόλης και τον μοναδικό φάρο. Είναι μια υπέροχη παραλία με χρυσή άμμο και πεντακάθαρα ρηχά νερά, πάρα πολύ καλά οργανωμένη και δίπλα σε όλες τις ανέσεις της πόλης.
Αποτελεί ουσιαστικά το δυτικό τέρμα του τεράστιου παραλιακού μετώπου του Ρεθύμνου, που εκτείνεται 13km στα ανατολικά ως τη Σκαλέτα. Η αχανής παραλία σφύζει από ζωή, αλλά δεν φαίνεται ποτέ γεμάτη. Σίγουρα υπάρχουν σημεία που μπορείτε να είσαστε πιο απομονωμένοι. Κατά μήκος της παραλίας περνάει ο παραλιακός δρόμος της πόλης, η Ελευθερίου Βενιζέλου, ιδανικός για βραδινό περίπατο και έξοδο στα μπαράκια του.
![]()
![]()
![]()
Είναι περιττό να αναφέρουμε ότι στην παραλία θα βρείτε όλες τις υπηρεσίες, όπως ομπρέλες, ξαπλώστρες, ναυαγοσώστη, beach bars, ντους, αποδυτήρια, θαλάσσια αθλήματα κλπ. Ωστόσο αυτό που πραγματικά αξίζει να ξέρετε είναι ότι κατά μήκος όλου του παραλιακού αυτού μετώπου, γεννούν τα αυγά τους οι προστατευόμενες χελώνες caretta caretta. Γι’αυτό, μην ξαφνιαστείτε αν δείτε σημεία που έχουν σηματοδοτηθεί και απομονωθεί με σκοινιά, καθώς από κάτω θα έχουν εντοπιστεί αυγά. Όλος ο Κόλπος του Ρεθύμνου είναι μια από τις τρεις πιο σημαντικές περιοχές ωοτοκίας του είδους στην Ελλάδα και μια από τις σημαντικότερες στη Μεσόγειο, δίνοντας ένα μέσο όρο 410 φωλιών καθ'έτος.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
![]()
Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος στην Κρήτη είχε προκύψει από νωρίς· γεωγραφικοί και δημογραφικοί λόγοι επέβαλαν να λειτουργήσει εδώ το τρίτο ελληνικό πανεπιστήμιο, ποικίλες όμως αιτίες καθυστέρησαν τη δημιουργία του. Το ιδρυτικό διάταγμα δημοσιεύτηκε το 1973. Έδρα του πανεπιστημίου ορίστηκε το Ρέθυμνο, όπου αποφασίστηκε να παραμείνουν οι θεωρητικές σχολές και να εγκατασταθούν στο Ηράκλειο οι θετικές.
Η χρονική συγκυρία της δημιουργίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στάθηκε ιδιαίτερα θετική· η κοινωνία διέθετε τη βούληση και τις δυνάμεις να ανανεωθεί. Έτσι, το πανεπιστήμιο προχώρησε από την πρώτη στιγμή σε καινοτομίες και σε γόνιμους πειραματισμούς. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης ευτύχησε από την αρχή να στελεχωθεί με καταξιωμένους επιστήμονες, πολλοί από τους οποίους ήρθαν από ευρωπαϊκά και αμερικανικά ιδρύματα, όπου ήδη απολάμβαναν τη διεθνή αναγνώριση. Οι πρώτοι καθηγητές που ανέλαβαν να οργανώσουν το Πανεπιστήμιο, αλλά και οι επόμενες γενιές, έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για την καλλιέργεια της έρευνας, τόσο εντός του Πανεπιστημίου, όσο και σε σύνδεση με ερευνητικά κέντρα.
Οι πρώτοι φοιτητές εισήχθησαν το 1977-78. Τη χρονιά εκείνη λειτούργησε το Τμήμα Μαθηματικών στο Ηράκλειο, με ογδόντα πρωτοετείς φοιτητές και η, ενιαία ακόμη τότε, Φιλοσοφική Σχολή στο Ρέθυμνο με εκατόν σαράντα περίπου φοιτητές.
Σήμερα το Πανεπιστήμιο Κρήτης διαθέτει πέντε σχολές (Φιλοσοφική, Κοινωνικών Επιστημών, Επιστημών Αγωγής, Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών, και Επιστημών Υγείας), με δεκαεπτά τμήματα που καλύπτουν έναν ευρύτατο επιστημονικό χώρο. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης φοιτούν, περίπου, 14.400 προπτυχιακοί, 1.300 μεταπτυχιακοί φοιτητές, και 1.300 υποψήφιοι διδάκτορες. Αντίστοιχα το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό όλων των βαθμίδων αποτελείται από, περίπου, 500 μέλη Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού, ενώ οι διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες υποστηρίζονται από περίπου 90 συμβασιούχους διδάσκοντες, 110 μέλη Ειδικού & Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού και Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού. και 380 διοικητικούς υπαλλήλους.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης διαθέτει μία πλούσια και εξαιρετικά οργανωμένη Βιβλιοθήκη, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Αστεροσκοπείο, πολλά Ερευνητικά Εργαστήρια ενσωματωμένα στα τμήματα, ενώ διατηρεί στενές σχέσεις με το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, καθώς και δεσμούς με πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα άλλων χωρών.
Οι αξιολογήσεις του εκπαιδευτικού και του ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου Κρήτης από ανεξάρτητες αρχές και η σταδιοδρομία των αποφοίτων του αποδεικνύουν την ποιότητα της ακαδημαϊκής του λειτουργίας. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ένα πανεπιστήμιο της ελληνικής περιφέρειας, έχει σημαντική θέση στο στερέωμα της ευρωπαϊκής έρευνας και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας έχοντας πάντοτε στέρεους δεσμούς με τον τόπο που το φιλοξενεί και την ελληνική κοινωνία.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης βρίσκεται σε δύο από τους μεγαλύτερους δήμους της Κρήτης.
Στον Δήμο Ρεθύμνου, στην περιοχή του Γάλλου και στον Δήμο Ηρακλείου, στις περιοχές της Κνωσού και των Βουτών.
Στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου βρίσκονται τα τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής, της Σχολής Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών και των Επιστημών της Αγωγής.
Στην Πανεπιστημιούπολη της Κνωσού βρίσκονται σήμερα, τα τμήματα Επιστήμης Υπολογιστών, Μαθηματικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Σχολής Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών.
Τα υπόλοιπα τμήματα της Σχολής (Βιολογίας, Φυσικής, Επιστήμης και Τεχνολογίας Υλικών και Χημείας) καθώς και η Σχολή Επιστημών Υγείας, βρίσκονται ήδη στην νέα Πανεπιστημιούπολη στις Βούτες όπου εντός του επόμενου έτους αναμένεται να έχει μεταφερθεί το σύνολο των ακαδημαϊκών τμημάτων και των υποστηρικτικών δομών του Πανεπιστημίου. .
![]()
Η έρευνα είναι από τους βασικότερους δείκτες της πορείας ενός Πανεπιστημίου και η αποτίμησή της είναι υποχρέωση και καθήκον της εκάστοτε Διοίκησής του. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης από ιδρύσεώς του είχε ερευνητικό προσανατολισμό σε όλα τα επιστημονικά αντικείμενα, που θεραπεύονται από τα 17 Τμήματα και τα διάφορα εργαστήριά του, με αποτέλεσμα να αποτελεί σήμερα στην κυριολεξία τον χώρο στον οποίο καλλιεργείται και παράγεται νέα γνώση και τεχνολογική καινοτομία σε ένα μεγάλο φάσμα ερευνητικών περιοχών και ειδικότερα, στην βιοϊατρική και υγεία, την βιοτεχνολογία, το περιβάλλον - χερσαίο, θαλάσσιο και ατμοσφαιρικό -, την πληροφορική, την φυσική, τα μαθηματικά και τα εφαρμοσμένα μαθηματικά, την νανοτεχνολογία, την επιστήμη των υλικών, την επιστήμη της θάλασσας, την εκπαίδευση και την γλώσσα, την ιστορία και την αρχαιολογία, την ψυχολογία, τις κοινωνικές, τις πολιτικές και τις οικονομικές επιστήμες.
Η αριστεία στην έρευνα είναι βασικό στοιχείο προσανατολισμού στην εξέλιξη του Πανεπιστημίου Κρήτης με στόχο την προσέλκυση ερευνητών και την διεξαγωγή έρευνας υψηλού επιπέδου. Η πορεία αυτή υποστηρίζεται άμεσα από τις υπάρχουσες υποδομές, ένα πλήθος επιστημόνων (506 μέλη ΔΕΠ & και κατά μέσο όρο 140 συμβασιούχους ΠΔ-407 ετησίως) και ένα ισχυρό Διοικητικό Προσωπικό (502 άτομα σε θέσεις ΕΤΕΠ, ΕΕΔΙΠ, ΜΟΝΙΜΟΙ, ΙΔΑΧ). Ένα δίκτυο ερευνητικών συνεργασιών έχει αναπτυχθεί και υποστηρίζεται διαρκώς μέσα από τα υλοποιούμενα έργα, τη συνεργασία με Ερευνητικά Κέντρα διεθνούς κύρους, την αλληλεπίδραση με επιχειρήσεις και ιδιώτες.
Η κατάταξη του Πανεπιστημίου Κρήτης ανάμεσα σε άλλα Ευρωπαϊκά ή Διεθνή Πανεπιστήμια βρίσκεται ανάμεσα στα 500 στα καλύτερα Πανεπιστήμια της Ευρώπης.
Ένας μεγάλος αριθμός ερευνητικών προγραμμάτων υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο Κρήτης κάτω από το πλαίσιο διαχείρισης του Ειδικού Λογαριασμού και της Επιτροπής Ερευνών. Τα έργα αυτά ενισχύουν τη βασική έρευνα, τις εφαρμογές, την καινοτομία, τα ερευνητικά πρωτόκολλα, την εκπαίδευση, την επιμόρφωση, την ανάδειξη και διάχυση ερευνητικών αποτελεσμάτων.
Αναλυτική παρουσίαση της ερευνητικής δραστηριότητας που διενεργείται σε κάθε Τμήμα είναι δυνατή μέσα από τις ιστοσελίδες κάθε Τμήματος / τομέα.
ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
