Άνθρωποι... με λίγα λόγια

May 25, 2019, 5:00 am

≫ Next: Ο Πέτρινος παλιός μύλος του Χριστόφορου χτισμένος δίπλα στην θάλασσα

≪ Previous: 110 στρέμματα παραδείσου το Κεδρόδασος στο Νομό Χανίων

$

0

0

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΡΕΒΗΧΤΗΚΕ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 10 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΟΥ ΠΛΕΟΝ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΕΧΕΙ ΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ 

Αξιοπρέπια χαμένη.

Υγεία που χάνεται.

Ανασφάλεια για το αύριο μας.

Δυσκολία επιβίωσης στην καθημερινότητα μας.

Προσβολή της Ανθρώπινης μας ύπαρξης.

Αγωνία, φόβος, λύπη, και συγκρίσεις με το χθές μας.

Ανάγκη για αγώνα αλλά χωρίς στήριξη.

Φωνή χωρίς ήχο.

Συζητήσεις χωρίς αποτέλεσμα σε αυτιά με οτασπίδες.

Μισθοί πείνας.

Εργασιακή πορεία του καθενός στον αέρα με συμβάσεις επιχειρησιακές.

Συντάξεις κομμένες.

Χρέη που οδηγούν σε απελπισία και σε ακραίες καταστάσεις.

Φόροι που σε εγκλωβίζουν και σε αδικούν.

Εμπιστοσύνη που χάνεται.

Ελπίδα που ψάχνουμε.

Αναστεναγμοί που συχνοβγαίνουν.

Αδικία που αισθάνεσαι.

Δικαιοσύνη που δεν βλέπεις.

Κόποι που πήγαν άδικα.

Αναπάντητα ερωτήματα που ψάχνεις να τους δώσεις απάντηση.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ . ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ

---

Ο Πέτρινος παλιός μύλος του Χριστόφορου χτισμένος δίπλα στην θάλασσα

May 25, 2019, 6:30 am

≫ Next: Ο Φάρος στο τέλος του λιμενοβραχίονα Ηρακλείου

≪ Previous: Άνθρωποι... με λίγα λόγια

$

0

0

Ο Πέτρινος παλιός μύλος του Χριστόφορου χτισμένος δίπλα στην θάλασσα στην Μίλατο του νομού λασιθίου.

Απομεινάρι μιας άλλης εποχής, που πέρασε και έχει μείνει μόνο στις αναμνήσεις μας.

έθρεψε συνανθρώπους μας, μεγάλωσε οικογένειες  και τάισε κόσμο και κοσμάκι που λέει και ο λαός.

Ο παλιός πέτρινος μύλος είναι πλέον αφημένος στην αλμύρα της θάλασσας χωρίς τα ξύλα του και τα πανιά του να ανεμίζουν στον αέρα.

Φωτογραφίζεται απο τους τουρίστες που περνούν απο το σημείο προκαλώντας  τους την απορία όπως και σε εμάς του Ελληνες ποιού ήταν ο μύλος, πότε κατασκευάστηκε, τι ακριβώς εξυπηρετούσε και πολλά άλλα εύλογα ερωτήματα.

Καλό θα ήταν η δημοτικη αρχή να ξεκινούσε τις απαραίτητες ενέργειες αποκατάστασης και ανάδειξης ενός μνημείο μιας άλλης εποχής.

Ο Φάρος στο τέλος του λιμενοβραχίονα Ηρακλείου

May 25, 2019, 7:30 am

≫ Next: Ο Πλακιάς στον κόλπο του Μισοφέγγαρου

≪ Previous: Ο Πέτρινος παλιός μύλος του Χριστόφορου χτισμένος δίπλα στην θάλασσα

$

0

0

Ο Λιμενοβραχίονας του λιμένος Ηρακλείου ή αλλίως όπως τον ονομάζουν οι Ηρακλειώτες η λεωφόρος παι-μπας από το όνομα της γνωστής καρδιοχειρουργικής επέμβασης... καθώτι πολλοί πολίτες καθημερινά περπατούν για ανάγκες υγείας ή και αναψυχής την συγκεκριμένη ( Οδός )

Κυματοθραύστης των εμπορικών πλοίων του λιμανιού τον αγκαλιάζει η θάλασσα και στέκει φωτεινός σηματοδότης των πλοίων που αναγνωρίζουν την είσοδο του λιμανιού.

Περπατώντας και ανεβαίνωντας στο προστατευτικό τοιχίο στο τέλος του λιμενοβραχίονα , καταλαβαίνεις την διαφορά του ονείρου απο την πραγματικότητα.

Το γαλάζιο της ηρεμίας, με τα λαμπιόνια της πόλης της φασαρίας.

ανάλογα που θα κοιτάξεις.

Η δημοφιλής διαδρομή περιπάτου, ο λιμενοβραχίονας του Ηρακλείου, που εκτείνεται σε ένα μήκος κοντά στα 2 χιλιόμετρα από το ενετικό φρούριο του Κούλε ως και το φάρο, να αποκτήσει μια πιο λειτουργική αλλά και καλύτερη αισθητικά όψη. 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ

Ο Πλακιάς στον κόλπο του Μισοφέγγαρου

May 25, 2019, 8:30 am

≫ Next: Κεραζώζα, σαν να λέμε κερά Ζωή, ζάχαρη!» - Ένα διήγημα της Ζωής Δικταίου

≪ Previous: Ο Φάρος στο τέλος του λιμενοβραχίονα Ηρακλείου

$

0

0

Ο Πλακιάς βρίσκεται περίπου 30 λεπτά με το αυτοκίνητο νότια από το Ρέθυμνο.

Τα περισσότερα σπίτια βρίσκονται κοντά στο μικρό λιμανάκι του Πλακιά και αγκαλιάζουν τον μεγάλο κόλπο που έχει σχήμα μισοφέγγαρου.

Ο Πλακιάς άρχισε να μεγαλώνει μετά το 1970, αφού μέχρι τότε δε υπήρχαν περισσότερα από 10 σπίτια.

Σήμερα υπάρχουν μικρά ξενοδοχεία στον Πλακιά και ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, καθώς και εστιατόρια, αρκετά για τους πολλούς καλοκαιρινούς επισκέπτες.

Αν πάλι σας γοητεύει η πανοραμική θέα της θάλασσας από ψηλά, προτιμήστε να μείνετε στον Μύρθιο, μικρό χωριό σκαρφαλωμένο στους γκρεμούς πάνω από τον Πλακιά με εκπληκτική θέα προς αυτόν.

Πανοραμική θέα προσφέρουν επίσης τα Σελιά, άλλο ένα μικρό χωριό κοντά στον Πλακιά

Στον Πλακιά θα βρείτε ότι χρειάζεστε, καθώς υπάρχουν αρκετά καταστήματα και σούπερ μάρκετ, γραφεία με ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα και τουριστικά γραφεία. Δεν υπάρχει όμως τράπεζα, οπότε να έχετε αρκετά μετρητά ή την πιστωτική κάρτα μαζί σας.

Υπάρχουν μια-δυό καφετέριες και μπαρ στον Πλακιά, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μέρος για έντονη νυχτερινή ζωή. Οσοι επιλέγουν να περάσουν εδώ τις διακοπές τους το κάνουν για την καθαρή θάλασσα και τις πολλές όμορφες παραλίες στην περιοχή.

Η παραλία του Πλακιά ξεκινάει από το χωριό και επεκτείνεται προς τα ανατολικά. Είναι μια από τις μεγαλύτερες παραλίες στην Κρήτη, που προσφέρει ακόμα την αίσθηση της άνεσης και του άπλετου χώρου, ικανοποιώντας ταυτόχρονα όλα τα γούστα, καθώς η ανατολική άκρη του προτιμάται από όσους επιδίδονται στον γυμνισμό. Υπάρχουν ντους κατά μήκος της παραλίας και αρκετός χώρος για πάρκιγκ.

Αν τις μέρες που θα βρεθείτε στον Πλακιά, ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου και ο βοριάς σας μαστιγώνει με την άμμο, τραβήξτε δυτικά για την παραλία της Σούδας που είναι περισσότερο υπήνεμη. Υπάρχουν κι εδώ μικρά ξενοδοχεία και λίγες ταβέρνες.

Άλλες όμορφες παραλίες κοντά στον Πλακιά είναι το Δαμνόνι, το Αμμούδι και το μικρό Αμμούδι, που προτιμάται επίσης από τους γυμνιστές. Άλλες παραλίες λίγο πιο μακριά είναι τα Λευκόγεια και τα Σχοινάρια, παραλία αγαπημένη σε όσους τους αρέσουν οι καταδύσεις. Καταδυτικό κέντρο υπάρχει επίσης κοντά στον Πλακιά, στο ξενοδοχείο Καλυψώ.

Κεραζώζα, σαν να λέμε κερά Ζωή, ζάχαρη!» - Ένα διήγημα της Ζωής Δικταίου

May 25, 2019, 9:30 am

≫ Next: Το παραδοσιακό χωριό Χουδέτσι στο δήμο Αρχανών Αστερουσίων

≪ Previous: Ο Πλακιάς στον κόλπο του Μισοφέγγαρου

$

0

0

Είχε έρθει για τις διακοπές ο Χάρης. Μόλις έκλεισαν τα σχολεία οι γονείς του, τού είχε κάνει το χατίρι και τον έφεραν την ίδια κιόλας μέρα στον παππού. Στο χωριό μπορούσε να απολαύσει το παιχνίδι, την εξοχή και τη θάλασσα χωρίς περιορισμούς και πάντα με τη χαρά και την προσμονή της καινούριας εμπειρίας. Δεν χρειάστηκε να τον παρακινήσει ποτέ κανείς για να πάει. Ας ήταν κάπως απομονωμένο το χωριό στην άλλη άκρη στα δυτικά της Κρήτης. Τον ενθουσιασμό τον είχε από τη φύση του γι’ αυτό και το κλειδάκι της καρδιάς, αφού περνούσε το Τοπολιανό φαράγγι που τού έκοβε την ανάσα με τους θεόρατους βράχους και τους απότομους γκρεμούς, μόλις κατηφόριζε  στο δάσος με τις καστανιές και τις καρυδιές, άνοιγε πάντα με σιγουριά τούτη την πόρτα της προτίμησης του μικρού χωριού. Η μεγάλη πόλη και το διαμέρισμα δεν του άρεσαν τόσο.

        Με το που έφτανε, κρεμούσε το φαναράκι της φαντασίας του στη μέση της αυλής και περίμενε ν’ ακούσει το φεγγάρι να τρέχει ανάμεσα στα κέδρα στους αμμόλοφους στο Ελαφονήσι και τις πατημασιές του νερού πάνω στην πέτρα. Στο χωριό ήταν αλλιώς. Μπορούσε να βλέπει όλον τον κόσμο μέσα από το χρωματιστό γυαλί της ψυχής κι έτσι τα έβλεπε όλα πιο όμορφα.

       Την άλλη κιόλας μέρα σηκώθηκε από νωρίς. Άνοιξε διάπλατα τα μεγάλα μελένια μάτια, τέντωσε τα χέρια του σαν πουλί έτοιμο να πετάξει και δεν χόρταινε να κοιτάζει όσα η φύση και ο μακρινός ορίζοντας του φανέρωναν. Ανάσαινε ολόφρεσκη τη μυρωδιά του λεμονανθού και του κίτρου που ερχόταν από τα περιβόλια στο χαμήλωμα του λόφου πέρα προς τη θάλασσα. Μα και η μυρωδιά της κανέλας, αλλά και του αχνιστού ψωμιού από τον ξυλόφουρνο της κυρίας Ερασμίας της φουρνάρισσας δεν τον άφηνε αδιάφορο. 

       Έκλεισε τα βλέφαρα και κάλπασε με τη φαντασία του σαν άλλος ιππότης του παραμυθιού από το βαθύ τ’ ουρανού, στο πολύ της αγάπης κι ακόμη πιο μακριά.

       Η δόξα της ανατολής του ήλιου βρίσκει παππού και εγγονό στο αμπέλι, μια ώρα δρόμο από το σπίτι. Οι βελανιδιές ολόγυρα συναγωνίζονται θαρρείς πια θα φτάσει ψηλότερα. «Οι θάμνοι πιο φουντωμένοι από όσο ήταν πέρυσι», παρατηρεί ο Χάρης. «Και συ πιο ψηλός, πέταξες μπόι», του αντιγυρίζει ο παππούς. Οι βερικοκιές ολάνθιστες έτοιμες να κλέψουν τις εντυπώσεις. Το τοπίο με την πρωινή δροσιά λάμπει στο ανοιξιάτικο φως. 

Φωτογραφία: Σπύρος Μπάντιος

      Το φως τρεμόπαιζε στο πρόσωπο του, έτσι όπως ξέρει μόνο το φως κι έφεγγε ολόκληρος ο Χάρης, σαν άλλος ντροπαλός λεμονανθός όταν ξοδεύεται μια ηλιαχτίδα πάνω του.

     «Το φως, που τρεμοσβήνει και του αρέσει να παίζει με την αθωότητα μέσα και έξω από τα ματοτσίνορα και αγαπά να μεταμορφώνει τα ασήμαντα σε σπουδαία, να κάνει τον κόσμο να βλέπει τον καλύτερο του εαυτό και να ορίζει τη στέγη της αγάπης ψηλά, στα ψηλότερα δώματα τ’ ουρανού. Το φως, αυτό που έρχεται για να μας συναντήσει, αυτό που χωρίς το ταξίδι δεν μπορεί να υπάρξει, που κοιτάζει μέσα μας και ξέρει, που δεν κουράζεται και δεν παλιώνει και δεν φυλακίζεται, μένει όμως σ'ένα χαμόγελο», έτσι θυμάται πως σχολιάζει το φως ο παππούς.

      Χαμογελάει και συνεχίζει την αναπόληση στα λόγια του παππού: «Το φως στο βλέμμα, αυτό που δεν ξέρει τι είναι ψέμα, παρά μονάχα διαβάζει και διαβάζεται για την αλήθεια». Αυτό το φως πρόσκληση ακριβή και στα μάτια του Χάρη που ανοιγοκλείνουν λαίμαργα για να κλείσουν μέσα τους τη μαγεία της φύσης.

     Και είναι αλήθεια πως κάνει παιχνίδι, όταν σμίγει σε σταγόνες με τη χαρά της ξαφνικής βροχής, παιχνίδι της φύσης προορισμένο να δώσει τη συγκίνηση της καινούριας εμπειρίας με χρώματα όταν χαμηλώνει ο ουρανός. 

         Ένα  ουράνιο τόξο, λίγα χωράφια κι αμπέλια πιο κάτω, γεφύρωσε με επιβλητικότητα τη στεριά με τη θάλασσα. Τι ακριβή κορνίζα από χρώμα και πώς καταφέρνει τόσο απλά να στολίζει τα πάντα, δέντρα, χωράφια, το βουνό, τον κάμπο, τη θάλασσα, τις βάρκες, τα σπίτια, ακόμη και τις μαυρισμένες καμινάδες!

    -Παππού, παππού! Κοίταξε παππού! είπε δυνατά το παιδί και μια γλύκα  ενθουσιασμού ρόδισε στα μάγουλα.

   -Τι είναι γιε μου; απόρησε ο γέρος και σηκώνοντας τα μάτια από τη φρεσκοσκαμμένη γη, έψαχνε με το βλέμμα ίσαμε πέρα στο σμίξιμο της βουνοκορφής και του συννεφιασμένου ορίζοντα, να δει.

  -Ένα ουράνιο τόξο, παππού, νάτο εδώ, εδώ κοντά μας.

  -Πού είναι γιε μου; Πού είναι η Κεραζώζα; ρώτησε δήθεν ανυποψίαστα τρίβοντας τα βλέφαρα εκείνος.

  -Πώς τό ’πες αυτό παππού;

  -Κεραζώζα, παιδί μου. Κε - ρα - ζώ – ζα  συλλάβισε και γέλασε πλατιά σαν έφηβος που καμαρώνει μπρος στον καθρέφτη ψηλαφίζοντας το χνούδι στ'απανωχείλι του.

   -Κεραζώζα, επανέλαβε ο Χάρης με έκπληξη την καινούρια λέξη και  έδειξε με το χέρι του νοτιοδυτικά του λόφου.

   Ένα κοτσύφι πέταξε μέσα από τις φυλλωσιές του κισσού αναζητώντας άλλο καταφύγιο. Άνοιξε τα φτερά, πήρε το ρίσκο του και φρρρρ, καρφί για την Κεραζώζα. Αγκάλιασε ο γέρος τον μικρό στοργικά. Τα χέρια του, έσφιξαν το παιδί με αγάπη, με καλοσύνη. Τα χέρια που  μ'ευλάβεια έσκαβαν το χώμα, με την ίδια ευλάβεια άγγιζαν τα λουλούδια, τα δέντρα και τη ζωή που βλάσταινε απ’ αυτό, γιατί από το χώμα ζωντανεύουν όλα, «αφού αυτό ήταν, είναι και θα είναι πάντα, η προίκα και η μοίρα, του ανθρώπου και του κόσμου», θυμάται μόλις αισθάνεται το σφιχταγκάλιασμα.

.

       Γνώριζε ο κυρ Δαμιανός να μοιράζεται και να δίνει αγάπη. Γονάτισε χαμηλώνοντας την περήφανη κορμοστασιά και ήρθε ίσα με το μπόι του παιδιού. Το κοίταζε συλλογισμένος, σα να γύρευε χρόνο, σα νά ’ψαχνε να βρει τις κατάλληλες λέξεις, να δει πώς  και από πού θ’ άρχιζε την κουβέντα.

   -Βοήθα κι εσύ από τα ψηλά, βοήθα λιγάκι, γερνώ και νερουλιάζει το μυαλό μου, άντε ντε, τι κάνεις γέρασες μού φαίνεται και δεν ακούς, άντε κι είναι τούτο το πιο τρυφερό και το πιο ακριβό βλαστάρι που έχουν αγγίξει τα χέρια μου. Ψιθυρίζει θαρρείς σε κάποιον αόρατο σύντροφο, γείτονα ή συνοδοιπόρο και σπάει εκείνη η σιωπή που είχε προηγηθεί.

   Παππούς και εγγονός γίνονται ένα. Τέτοιες στιγμές νιώθουν πως ανακαλύπτουν τη μυθική ανάγνωση του κόσμου πότε στο πλακόστρωτο της μικρής αυλής και πότε στο φρεσκοσκαμμένο χώμα και γεύονται τη χαρά στα μικρά και απλά πράγματα. Το ουράνιο τόξο, η Κεραζώζα, όπως το λένε πια και οι δυο τους, υψώνεται ως τον ουρανό μπροστά τους.

   -Σπουδαία τοξωτή γέφυρα καλογραμμένο μου, σπουδαία, έτσι θά ’ναι όλες και οι μικρές κι οι μεγάλες πύλες της μεγάλης πολιτείας στον καιρό της αγάπης.

    -Μ'αρέσει, να σ'ακούω παππού, μ'αρέσει.

    Συλλογίζεται ο γέρος, ρουφώντας βαθιά το μυρωμένο αεράκι που φτάνει μέσα από τις φυλλωσιές. Δε ζορίζει όσα του φέρνει ο νους. Δεν βιάζεται. Να περάσουν οι σκέψεις και από το κόσκινο της καρδιάς. Ύστερα, με κινήσεις αργές, σιγά-σιγά, βγάζει από την τσέπη το μαντήλι του, αυτό με το ασπροκέντημα και το καλλιγραφικό μονόγραμμα στη γωνία, ένα κατακόκκινο κεφαλαίο άλφα. Μια ιδέα αστράφτει στο μυαλό του. Σηκώνεται χαμογελώντας κι έπειτα κλείνει απαλά τα μάτια του παιδιού με το μαντήλι, όπως όταν παίζουν τυφλόμυγα.

   -Να είσαι λυπημένος να κοιτάξεις τούτη τη μεγάλη γέφυρα και να ξεχάσεις τη λύπη σου. Να την θαυμάσεις και ν’ αρχίσεις να τραγουδάς κι ας νόμιζες πως δεν ξέρεις. Να κάνεις μια ευχή για τους φίλους σου και να σου γυρίζει χίλιες. Αυτό είναι. Προσπάθησε να δεις την Κεραζώζα αλλιώς, να έτσι, με κλειστά μάτια, έσκυψε και του ψιθύρισε.

   -Μα πώς, πώς γίνεται; Ρώτησε και ξαναρώτησε. Πώς παππού;

   -Μπορείς, τα ίδια θαύματα που βλέπεις μπροστά στα μάτια σου, να τα δεις και πίσω από αυτά. Μπορείς. Άφησε λεύτερη τη σκέψη σου, να τριγυρίσει και να σεργιανίσει παντού, όπου αγαπάει η καρδιά κι όπου σε πάει σαν αστραπή ο νους.

    -Δύσκολο δεν είναι; Ρωτά με κάποια διαμαρτύρηση ο μικρός.

    -Όλες οι προσπάθειες είναι δύσκολες, μα μόνο στην αρχή, ενθάρρυνε το παιδί, καλοσυνάτα. Στην αρχή μπορεί να δυσκολεύεσαι, μα κατόπιν, όταν θ’ ανοίγει μια χαραμάδα φως μέσα σου, με τα μυστικά τα μάτια της ψυχής θα βλέπεις όσα τα άλλα τα χωματένια δε μπορούν να δουν. Άιντε Χαρούλη, κάμε μια ευχή για όλο τον κόσμο, όσο κρατάει ακόμα η Κεραζώζα και πάρε τα χρώματα, τα δικά της χρώματα να φτιάξεις ζωνάρι μεταξωτό και μ’ αυτό να δέσεις τη ζωή και την αγάπη. Η Κεραζώζα είναι η γέφυρα της αγάπης, λέει ο κυρ Δαμιανός και κλείνει και τα δικά του μάτια.

     Ευχαριστιέται με την αγνότητα και την προσπάθεια του παιδιού. Ευχαριστιέται και καμαρώνει. Το χαμόγελο φέρνει με την ευκολία μιας αναπνοής το τραγούδι στα χείλη. Ξεχειλίζει η βαθιά αντρίκια φωνή μνήμες αγαπημένες και λόγια παλιά. Σμίγει το τραγούδι με την ανασεμιά της γης από το νοτισμένο χώμα και τα χρώματα της Κεραζώζας. Σφαλιστά κρατεί κι εκείνος τα ματοτσίνορα. Σφαλιστά για να αισθάνεται τα θαύματα και αρχίζει παραμύθι:

      «Μια φορά παιδάκι μου, λέγανε οι παλιές, οι άγραφες ιστορίες, μια φορά, η κερά Ζωή, πήρε τη μεγάλη ξύλινη σκάφη, έβαλε το προζύμι, το λάδι, το ζεστό νερό, το αλάτι, τα δαφνόφυλλα, τα μπαχάρια και το σταρένιο αλεύρι και είπε να ζυμώσει εφτάζυμα για όλο τούτο το χωριό. Τέτοιο τάμα είχε κάνει σ’ εκείνο το φεγγάρι πού ’χε κατέβει απ’ το φαράγγι και της είχε χαριστεί στο γιαλό. Πρωί ήτανε ακόμη, όταν τράβηξε το εφτάριγο σεντόνι κι είδε με χαρά το ζυμάρι της, νά ’χει φουσκώσει και να μουρμουρίζει φλίτς, φλίτς και φλιούτς. Φούσκωσε και το στήθος της από περηφάνια. Τόσο προκομμένη νοικοκυρά δεν είχε άλλη. Σήκωσε τα μανίκια ως τους αγκώνες, πήρε από το σακί κι άλλο αλεύρι, έριξε ακόμη λίγο νερό, έσκυψε πάνω από τη σκάφη πήρε δυο βαθιές ανάσες, έφερε άλλη μια φορά βόλτα τη ζύμη, η έκτη ήτανε, η πιο κουραστική.

       Είπε να ξαποστάσει, να πάρει μια ανάσα και μετά ν’ αρχίσει να πλάθει τα κουλούρια. Έβαλε ένα ποτήρι νερό, έριξε ένα κόμπο χιώτικη μαστίχα, πήρε να το πίνει γουλιά-γουλιά, μέχρι να μοσχοβολήσει το στόμα της, να της πετύχουν τα κουλούρια, έτσι της είχε μάθει η μάνα της, πως και η αναπνοή έχει τη σημασία της για να βγει η ζύμη καλή και να μοσχοβολήσει. Εκεί λοιπόν που καθόταν και περίμενε, χασμουρήθηκε μια, χασμουρήθηκε δυο, χασμουρήθηκε τρεις, ματιασμένη ήτανε, δεν άργησε πολύ, την έπιασε νύστα!

        Όσο να το καταλάβει έκλεισε τα μάτια κι αποκοιμήθηκε. Κι είδε στ’ όνειρό της, πως όλοι μικροί και μεγάλοι στο χωριό κρατούσαν ένα εφτάζυμο σουσαμένιο κουλούρι στα χέρια και είχαν μεγάλη χαρά, όλοι, εκτός από ένα κοπελάκι με σγουρά μαλλιά και φεγγαρένιο πρόσωπο που δε χαίρονταν. Αυτό, μύριζε το κουλούρι  κι όλο  ζάρωνε τα φρύδια και ξίνιζε τα μούτρα του.

        Στον ύπνο της ακόμη ανοιγόκλεισε με περιέργεια τα ρουθούνια. Κάτι ξαφνικά της χάλαγε τη χαρά και τ’ όνειρο. Κάτι πολύ ξινό, συλλογίστηκε και πετάχτηκε σαστισμένη σαν ελατήριο πάνω.  Έριξε με τις χούφτες νερό στο πρόσωπο κι όταν ξύπνησε για τα καλά, κατάλαβε πως η ζύμη της, είχε πάρει να ξινίζει.

       Ξανακάθισε στο σκαμνί κι έβαλε τα κλάματα. Τόσο ντράπηκε για τον εαυτό της και το πάθημά της. Εκείνη την ώρα, έτυχε και πέρασε μια ηλιαχτίδα από το φεγγίτη και στάθηκε σ’ ένα δάκρυ που κυλούσε στο μάγουλο της. Η ηλιαχτίδα ήξερε ένα μυστικό για να διορθώσει το κακό που είχε γίνει στη ζύμη, μα δεν μπορούσε να το μαρτυρήσει μοναχή της, δεν είχε δικαίωμα να το κάνει χωρίς αντάλλαγμα. Η κερά Ζωή συνέχιζε να κοιτάζει τη σκάφη της και να κλαίει. Τόσο πολύ έκλαψε που ήταν θαρρείς κι έβρεχε. Η ηλιαχτίδα δεν έφευγε, εκεί κρεμασμένη στο φεγγίτη. Την είχε λυπηθεί τόσο που τρεμόσβηνε. Τότε, για καλή της τύχη φύσηξε η Όστρια. Χτύπησαν τα παραθυρόφυλλα, άνοιξαν τα τζαμένια διάπλατα, ξεχύθηκε μέσα στο σπίτι η ζεστή πνοή της, πήρε γι’ αντάλλαγμα τα δάκρυα τα σκόρπισε παντού και μαζί με τα δάκρυα πήρε και το εφτάριγο σεντόνι, που αφού φούσκωσε με θόρυβο πάνω από τη σκάφη, μετά πέταξε σαν πουλί.

        Σηκώθηκε η κερά Ζωή τρίβοντας τα μάτια της. Σώσε τη ζύμη μου και τη χαρά των ανθρώπων μου, παρακάλεσε από την καρδιά της, όλοι οι άνθρωποι του χωριού ήταν οι δικοί της άνθρωποι. «Κερά Ζωή ζάχαρη», πρόλαβε και της μαρτύρησε το μυστικό η ηλιαχτίδα πριν χαμηλώσει ένα σύννεφο και την κρύψει. «Κερά Ζωή ζάχαρη», επανέλαβαν με αγωνία τα δάκρυα που είχαν γίνει βροχή κι εκείνο το εφτάριγο σεντόνι, μόλις ξέφτισε λίγο το σύννεφο κι έφεξε, γύρισε πίσω κι έγινε εφτάχρωμη γέφυρα πια και ένωσε τη σκάφη, με την πλατεία του χωριού. Και φύσαγε ζεστές πνοές η Όστρια στις καρδιές των ανθρώπων.

       Έτρεξε η κερά Ζωή στο κελάρι, πήρε δυο χούφτες ζάχαρη, τη σκόρπισε στη σκάφη και βάλθηκε να διορθώσει το λάθος της. Αυτή ήταν η έβδομη φορά που έφερνε βόλτα τη ζύμη. Κι όσο μετά έπλαθε τα κουλούρια στο σοφρά, για να μην το ξεχάσει ποτέ, έλεγε και ξανάλεγε: «κερά Ζωή ζάχαρη». Από τις πολλές φορές που τό ’πε μπέρδεψε τα λόγια της και λίγο από τη φούρια της και πιο πολύ από τη χαρά της που διορθωνόταν το λάθος της, στο τέλος έφαγε κάτι συλλαβές κι όλο, «Κεραζώζα, Κεραζώζα, Κεραζώζα», έλεγε τραγουδιστά. Άκουσαν και στην πλατεία τούτη τη λέξη και την πέρασαν για καινούριο τραγούδι. Κι όταν σήκωσαν τα μάτια και είδαν τούτη την γέφυρα, χόρευαν και τραγουδούσαν, τόσο πανηγύρι με μια λέξη μόνο και με τη μυρωδιά του εφτάζυμου που είχε αρχίσει ύστερα από ώρα να ψήνεται. Και σού λέει, πως εκείνη τη μία και μοναδική φορά όλα τα παιδιά του χωριού είχαν σκαρφαλώσει πάνω στην Κεραζώζα κι έβλεπαν από κει πάνω με την καρδιά τους, τα θέλω της ζωής και τα μπορώ του κόσμου.

       Από τότε και μετά, το εφτάριγο υφαντό σεντόνι έρχεται κάθε φορά που πρέπει να διορθωθεί ένα λάθος, έρχεται με μια ηλιαχτίδα και με τη βροχή κι όπως το φυσά η Όστρια ψιθυρίζει το ίδιο μυστικό: «κερά Ζωή ζάχαρη» και πάντα στο τέλος από τις πολλές φορές, «Κεραζώζα, Κεραζώζα, Κεραζώζα» λέει τραγουδιστά κι αυτό.

      Γυρνούν οι θύμησες κοντά του, ξεδιπλώνονται οι αναμνήσεις, ξεθάβει απ’ τον ασβέστη τον παλιό καιρό και τώρα να, όλα περνούν ξανά κάτω απ’ τα κλειστά βλέφαρα. Νοστάλγησε τη νιότη του; Ίσως ναι, ίσως και όχι. Ένα δάκρυ ακολούθησε μια βαθιά ρυτίδα και χάθηκε μέσα στ’ άσπρα γένια. Δυο τρεις στάλες βροχής κύλησαν στις πευκοβελόνες κι ύστερα η μια μετά την άλλη, όλο λάμψη έπεσαν στα χέρια του.

    -Αυτές είναι οι αληθινές διαμαντόπετρες, μονολόγησε, θαυμάζοντας τη ζωηράδα και τη λάμψη τους κάτω από τις ηλιαχτίδες του μεσημεριού, αυτές που ετοιμάζονταν να συνεχίσουν το ταξίδι πέρα από τη θάλασσα, σε άλλες μακρινές άγνωστες πολιτείες.

     Ανεβοκατεβαίνει το λακκάκι στο λαιμό του Χάρη από την αγωνία του να βρει και να δει το ουράνιο τόξο  με τα μάτια κλειστά πίσω από το κεντημένο μαντήλι. Τρεμοπαίζουν βυσσινοκέρασα τα χείλη κι αμήχανα τα δάχτυλα κλειδώνονται και ξεκλειδώνονται μεταξύ τους.

     Παρακολουθεί ο γέρος τούτη την ένταση, την άσκηση του παιδιού, με προσήλωση. Πότε-πότε τού χτυπάει τον ώμο για να το εμψυχώσει, σίγουρος για το αποτέλεσμα που θέλει να καταφέρει. Τον καμαρώνει τον Χάρη, νιώθει τόσο περήφανος για τη γενιά και τη φύτρα του.

    -Δυο και τρεις και εκατό φορές γιος μου, μιλάει σιγά και κάνει από μέσα του ευχές και γεμίζει περηφάνια το στήθος του.

      Ξέβαψε το ουράνιο τόξο, διαλύθηκε σαν νερόχρωμα στη φύση, ή μήπως το πήρε και το σκόρπισε ο άνεμος. Την ίδια στιγμή πετάγεται πάνω ο Χάρης και φωνάζει δυνατά, πολύ δυνατά, χαρούμενος.

     -Παππού, παππού, τα κατάφερα! Τα κατάφερα σού λέω παππού. Πρόλαβα κι έκανα ευχή για όλο τον κόσμο, για την καλοσύνη ευχήθηκα παππού, νά ’χει μια πόρτα σε κάθε σπίτι ανοικτή.

     Χοροπηδάει ευτυχισμένος, χαρούμενος. Είναι παιδί. Πριν τελειώσει τη σκέψη του, ανοίγει τα μάτια πετώντας το μαντήλι στον άνεμο ψηλά με ενθουσιασμό.

     -Η Κεραζώζα παππού! Και μετά, πού είναι η Κεραζώζα; Αναρωτιέται και γελάει.

    -Στην καρδιά σου γιε μου, στον όμορφο κόσμο που φυλάς μέσα σου, εκεί είναι, απαντά ο γέρος με στοχασμό και τα μάτια στυλωμένα πέρα μακριά στα σύννεφα τα φορτωμένα

 πανσέδες και βιολέτες. Στην καρδιά σου, επαναλαμβάνει, από τώρα και μετά να ξέρεις, θα ακούς πάντα τα βήματα της αγάπης όταν θα περνά και σίγουρα θα βρεις πολλές πόρτες καλοσύνης στη ζωή σου.

    Έφερε το χέρι στο μέρος της καρδιάς ο μικρός, θαρρείς για να ψηλαφίσει όσα πριν από λίγο είχε κλείσει εκεί. Και ψηλάφισε, το ουράνιο τόξο κι έτσι με την αφή ξεχώρισε τα χρώματα και τα ψιθύρισε ένα-ένα, μωβ, σκούρο μπλε, γαλάζιο, πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο... και μετά σαν να τα άκουσε:«εμείς είμαστε η Κεραζώζα, εμείς μαζί».

      Ένας περαστικός πλησιάζει χαιρετώντας. Χωρίς να του το ζητήσει ο παππούς παίρνει το τσαπί και βοηθά στο σκάψιμο. Ο Χάρης μιμείται τους μεγαλύτερους και με το σκαλιστήρι του κάνει το ίδιο. Ο κυρ Δαμιανός είναι πολύ αγαπητός σε όλους. Είναι ο άνθρωπος που λάμπει από την ομορφιά της ψυχής του.

     Απόγευμα πια, είχαν αρχίσει τα πουλιά το τραγούδι στο φως που έχοντας τηρήσει την υπόσχεσή του να φτάσει σε όλους τους τόπους, ταξίδευε τώρα από την άλλη πλευρά του κόσμου. Η φύση έπαιρνε άλλη όψη καθώς έδυε ο ήλιος και δυνάμωνε το αεράκι. Από μακριά έφτανε ο ήχος της θάλασσας αργός, κυματιστός, όπως τα μουρμουρίσματα στις γειτονιές τ’ απόβραδα. Τούτη την ώρα την αράγιστη του χρόνου, την ώρα που προσφέρει και προσφέρεται η αθωότητα, που διαβάζει και διαβάζεται το φως, τα μυστήρια της φύσης γίνονται ένα με τα θαύματα.

     -Αυτή την ομορφιά γης και ουρανού, ποιαν άλλη εποχή να τη γυρέψεις; Αναρωτιέται ο κυρ Δαμιανός, ανοίγει την αγκαλιά του και κουρνιάζει σαν πουλάκι στη φωλιά ο Χάρης.

   -Παππού, γυρνάμε πίσω απ'τον καιρό; Ρωτάει το παιδί.

   -Και πίσω και μπρος, όπου θέλεις εσύ γιε μου. Άιντε βάλε κι εσύ ένα χεράκι να γυρίσει η μυλόπετρα του χρόνου, να ρεμβάσουμε από το μπαλκόνι του ονείρου τα περασμένα και να ψυχανεμιστούμε τ’ απέραστα. Γέρασα του λόγου μου, λέει.

   -Ένα φιλί θες μόνο παππού και γίνεσαι νέος, όχι ένα χεράκι, τάχα μου τον διορθώνει και τον φιλάει στο μάγουλο.

    Ανταποδίδει εκείνος την αγάπη και την αγκαλιά κι αρχίζει. Θυμάται τα παλιά, τους παλιούς, ανοίγει τα συρτάρια της μνήμης, διαλέγει, ξεκλειδώνει τα καλύτερα, κάνει κουβέντα με το παιδί. Έρχονται στο νου, τα δικά του παιδικά χρόνια γεμάτα νεράιδες και γοργόνες και δράκους και δρακοκαβαλάρισσες, που στόλιζαν τα μαλλιά τους με ανθισμένες φασκομηλιές και χόρευαν με τα στοιχειά κι άνοιγαν δρόμο στα δίκια κι ύστερα μοίραζαν καρβέλια  σε όλους και στα παιδιά χάριζαν μια χούφτα χοντρό αλάτι για να μην ξεχάσουν ποτέ την πρώτη και πιο αληθινή γεύση της ζωής, την αλμύρα και μια χούφτα ζάχαρη για να διορθώνουν τα λάθη τους κάνοντας ευχές στην Κεραζώζα.

      Μιλάει για ξωτικά που γυρνούσαν τις νύχτες στους αλευρόμυλους και πείραζαν τους μυλωνάδες ανακατεύοντας το  αλεύρι με κοκκινόχωμα και για αερικά που φυσούσαν στις καμινάδες και γύριζε ο καπνός μέσα στα σπίτια κι έβηχαν πρώτες οι γριές κι έβγαιναν έξω στο δρόμο με τις μακριές φουστάνες και την καπνιά στο πρόσωπο και οι ανυποψίαστοι διαβάτες τις περνούσαν για φαντάσματα και σκιάζονταν.

        Κι ύστερα φέρνει την κουβέντα στους περίφημους μαστόρους που είχαν έρθει από μακριά κι ήταν αυτοί που χτίσανε το Δημαρχείο στην πόλη και τα μέγαρα, και τη βρύση τη δική τους κάτω στα πλατάνια. Μιλάει για τους ανθρώπους του χωριού που ήταν πάντα φιλόξενοι και καλοσυνάτοι, για τις λίγες ξύλινες βάρκες, τους χορούς γύρω από τις φωτιές και τα πανηγύρια του καλοκαιριού. Κι όλο τον κλείνει στην αγκαλιά του πιο πολύ, πιο ζεστά και κάθε τόσο, «αχ παιδάκι μου» λέει κανακευτά, «τον παλιό καλό καιρό, τότε που όλα ήταν αλλιώς, τότε που αφήναμε ξεκλείδωτες τις πόρτες, τότε που δεν αμπαρώναμε τις καρδιές...»

     Τον παλιό καλό καιρό, οι γειτονιές ήταν γεμάτες κυράδες και νοικοκυραίους και παιδιά, πολλά παιδιά, θυμάται κι αναστενάζει λες και δεν παραδέχεται αυτό που συμβαίνει σήμερα και δεν του αρέσει που δεν μοιάζουν τούτες οι γειτονιές μ’ εκείνες. «Ας είναι», συνεχίζει, για τις γριές που έγνεθαν με τη ρόκα καθισμένες στο πλακόστρωτο της εκκλησιάς και για τα γεροντάκια που έπαιζαν με τις κεχριμπαρένιες χάντρες του κομπολογιού στο καφενείο τραγουδώντας όλοι μαζί, μαντινάδες και καημούς και μεράκια της ζωής και της θάλασσας και του έρωτα.

   -Πες μου ξανά για τη γιαγιά παππού, παρακαλάει ο Χάρης.

     Στη θύμηση τούτη, το πρόσωπο του γέρου παίρνει άλλη έκφραση. Έχει κάτι από χαρμολύπη. Τα μάτια του γίνονται πέλαγα και αρμενίζει εκείνη κουνώντας το μεταξωτό μαντήλι με το ασπροκέντημα και το κόκκινο  μονόγραμμα, το κεφαλαίο Α στη γωνία. Η Αρχοντούλα, η πιο ψηλή απ’ όλες τις κοπέλες της περιοχής, αρχοντογυναίκα, η καλύτερη ξομπλιάστρα. Είχε έρθει από τη Σμύρνη η φαμίλια της και στέριωσε στο μικρό σπίτι πίσω από τη φάμπρικα. Δέκα χρόνια μετά την καταστροφή, οι γονέοι της έκαμαν στην άκρη τις πίκρες που τους είχε ποτίσει ο ξεριζωμός κι έφεραν στον κόσμο την Αρχοντούλα.

      «Και τη γέννησή της, τη θυμάμαι, μεγάλη ιστορία, μεγάλη αγάπη γιε μου», λέει ο γέρος και δένει κόμπο το μαντήλι, το μαντήλι της. Λύνεται ο κόμπος πού ’χει σταθεί στο λαιμό του με την ανάμνηση. Μαζί έζησαν είκοσι τρία  χρόνια και τα υπόλοιπα που είναι πιο πολλά τα έχει περάσει μόνος του. Γίνεται η φωνή του βαθιά, ακόμη πιο αντρίκια, γιατί μιλάει για την αγάπη. Ένα-ένα τα τραγούδια της, αυτά που είχαν φέρει οι γονέοι της από τη Σμύρνη τού ’ρχονται στο νου. Άλλοτε μιλάει, άλλοτε τραγουδάει κι άλλοτε σωπαίνει. Σωπαίνει, σκαλίζει το ξεφτισμένο ασβέστη εκείνης της εποχής κι όλο κάτι βρίσκει και συλλογίζεται.

     Ξέρει κι ο Χάρης το τραγούδι της γιαγιάς Αρχοντούλας. Τού το έχει μάθει ο παππούς και το λένε κάθε φορά μαζί, όπως  και τώρα: «Ήλιε μου στο ξημέρωμα περίμενε λιγάκι/να στείλω στην αγάπη μου ένα γαρουφαλάκι».

    -Γιε μου, την Αρχοντούλα, τη ζήλεψε και την αγάπησε ο ίδιος ο αρχάγγελος και μου την πήρε ξαφνικά ένα ξημέρωμα, παραπονιέται.

   -Ναι, όμως εκείνη αγάπησε μόνο εσένα, του θυμίζει ο Χάρης, τα λόγια που ο ίδιος έχει ξαναπεί σε άλλη κουβέντα πιο παλιά.

  -Ναι, έχεις δίκιο, συμφωνεί και σηκώνεται μαζεύοντας τα τσαπιά, τα σκαλιστήρια, τα ψαλίδια, τα καλάθια και τ'άλλα σύνεργα του αμπελιού. Έχεις δίκιο, μόνο εμένα αγάπησε η καλή μου, η Αρχοντούλα μου και το σπουδαιότερο, με περιμένει!

   -Φεύγουμε παππού; Ρωτάει ο Χάρης

   -Πήρε να σουρουπώνει παιδί μου. Τι λες και συ;

   -Αύριο θα ξανάρθουμε παππού;

   -Βέβαια, έχουμε δουλειές. Δουλειές πολλές, μα αύριο πάλι.

   -Το ουράνιο τόξο παππού;

  -Αυτό τό ’παμε, στην καρδιά σου την κρατάς, την Κεραζώζα.

     -Ναι, συμφωνεί και ξαναφέρνει το χέρι του στο στήθος, και ψηλαφητά ξαναβρίσκει τα χρώματα και τα κάνει δικά του, για τη ζωή και την αγάπη και ξέρει πως πολλά από τα λάθη μας μπορεί και να διορθώνονται, φτάνει να το θέλουμε πραγματικά, «να υπάρχει καλή διάθεση», όπως συνηθίζει να λέει ο παππούς. Μια Κεραζώζα θά ’ρχεται πάντα για βοήθεια.

  Ξεκινούν κατηφορίζοντας από το καινούριο, το καλοστρωμένο με πέτρες μονοπάτι. Το παλιό έχει γίνει αδιάβατο. «Έτσι είναι, δρόμοι που δεν περπατιούνται χάνονται», σχολιάζει ο παππούς και σφυρίζει ένα παραδοσιακό σκοπό. Ψηλά κυπαρίσσια, καρυδιές και βελανιδιές σκορπισμένα γύρω. Αγριολούλουδα, σπάρτα και αλαδανιές γεμάτα τα χέρσα χωράφια. Ο αέρας περνώντας ανάμεσα από τις φυλλωσιές σφυρίζει στο δικό του σκοπό την ομορφιά αλλά και την ερημιά του τοπίου.  Φέρνει όμως και λίγο ψύχρα. Άλλαξε ο καιρός. Δεν είναι η Όστρια που φυσά. Εκείνη τράβηξε κατά το πέλαγος.

     Όσο πλησιάζουν ο Χάρης σκέφτεται τα καναρίνια του. Ανησυχεί κάπως. «Θα φοβούνται», περνά από το νου του μια σκέψη. Είναι μόνα τους. Σκύβει, μαζεύει λουλούδια να στολίσει το κλουβί, έτσι για να τα αποζημιώσει. Τού τα έχει χαρίσει ο άλλος παππούς ο κύριος Κώστας, αυτός που μένει στην πόλη. Όταν έρχεται ακόμη και σε αυτές τις ολιγοήμερες διακοπές τα παίρνει μαζί του. Κελαηδούν όλη τη μέρα. Καμιά φορά τ'αφήνει να πετάξουν στο δωμάτιο για να ξεμουδιάσουν. Έπειτα, μπαίνουν μόνα τους πάλι στο κλουβί, θαρρείς και φοβούνται αυτή την ελευθερία που τους χαρίζει περισσότερο από το μικρό κλουβί.

       Προχωρώντας ανοίγει τα ρουθούνια ανασαίνει βαθιά το βρεγμένο χώμα, τον λεμονανθό και την αύρα της θάλασσας. Αφήνεται στη φαντασία. Ο γκρεμισμένος τοίχος στο ερημοκλήσι επιτρέπει στον αέρα να μπαίνει ελεύθερα κι αφού δεν υπάρχει κανείς να ψάλλει, θαρρείς τούτο το χρέος το έχει αναλάβει αυτός, ο άνεμος που εδώ ακούγεται αλλιώς.

       Ο κυρ Δαμιανός κρατάει τον Χάρη από το χέρι σφιχτά. Νιώθει τον γρήγορο σφυγμό του. «Κοντεύουμε», τον καθησυχάζει. Καταλαβαίνει την αναστάτωσή του. Όλα τα καταλαβαίνει  λες και διαβάζει το ίδιο καλά και τα έξω και τα μέσα φύλλα της ψυχής.

    -Τα καναρίνια, θα σε περιμένουν, να κάνουμε πιο γρήγορα,  βασίλεψε και ο ήλιος, πάει η ώρα, λέει κάπως αόριστα κι ανοίγει το βήμα πιο γοργό.

    Ακολουθεί ο Χάρης ρουφώντας τη μύτη του που έχει κοκκινίσει.

    -Όλα τα καταλαβαίνεις παππού, ε; Θαυμάζει ο μικρός την απλότητα και τη σοφία με απορία.

    -Φτάνουμε Χαρούλη, φτάνουμε. Δυο μαντινάδες δρόμος  μας έμεινε, μια δική μου και μια δική σου. Ήμουν καλός τραγουδιστής στα νιάτα μου, καμαρώνει.

     -Δυο μαντινάδες, αλλά πολλές καλησπέρες παππού, τον πειράζει μόλις φτάνουν, αφού έχουν σταματήσει πολλές φορές ανταλλάσοντας  χαιρετισμούς.

    

    Η αυλή μυρίζει χιώτικο γιασεμί και νερόκρινα. Το φεγγάρι στέκεται πάνω από το φιλιατρό του πηγαδιού φορτωμένο ασήμι. Ο σκύλος, ο Γοργής, τρέχει πρώτος να μπει μέσα σπρώχνοντας με το πόδι του τη σιδερόπορτα. Αναγνωρίζει τον χώρο του. Κοιμάται μέσα σ’ ένα μεγάλο πιθάρι. Μόλις φτάνουν τρέχει κατά κει. Απλώνεται πάνω στην κόκκινη μπατανία. «Ο Διογένης κι εσύ», του λένε  και ξεκαρδίζονται στα γέλια. Ο Γοργής τα πάει μια χαρά και με το χοντρό κεραμιδόγατο κι άσε να λένε, σαν το σκύλο με το γάτο. Τούτοι εδώ οι πρώτοι φίλοι, μαζί τρώνε σε μια μεγάλη πήλινη γάτσρα, μαζί κοιμούνται, μαζί παίζουν, μαζί τεμπελιάζουν στην πολυθρόνα του παππού όταν δεν χουζουρεύει εκείνος. Αχώριστοι. Μόλις τους βλέπει, ο Φιφής, έτσι τον λένε τον γάτο, νιαουρίζει χαρούμενος κι ο σκύλος κουνώντας την ουρά του ανταποδίδει τον χαιρετισμό.

      Τα παραθυρόφυλλα είναι ανοικτά, όπως τα άφησαν. Η κουρτίνα ανεμίζει τα κεντημένα λουλούδια της στο μικρό βοριά. Το μικρό βοριά που περνά μέσα από  τα παλιά σπίτια και τις αυλές κι ύστερα φυσάει από τις χαραμάδες της μνήμης τα όνειρα στις ανθρώπινες καρδιές. Το μικρό βοριά που κάνει κύκλους απόψε χαϊδεύοντας τις ανθισμένες λεμονιές και μετά ξεμακραίνει ανάμεσα στις ψηλές φοινικιές και  τα κέδρα και χάνεται πιο πέρα στ'αμπέλια. Το μικρό βοριά που περνώντας στ'ακροθαλάσσι κάνει τις βάρκες να χορεύουν.

    Ανάβει ο Χάρης το φως, κατεβάζει το κλουβί με τα καναρίνια και το στολίζει. Φουσκώνουν και τινάζουν τα φτερά τους αναστατωμένα κάπως από την λάμψη. Είχαν κουρνιάσει. Συνέρχονται γρήγορα από το ξάφνιασμα και το ηλεκτρικό φως. Περιεργάζονται με το ράμφος τους τ'ανθισμένα κλαδάκια και μετά γέρνουν τα κεφαλάκια αφήνοντας τιτιβίσματα ευχαρίστησης.

   - Το ήξερα πως θα σας αρέσει, λέει χαρούμενος  ο μικρός και τους βάζει φρέσκο δροσερό νεράκι. Μα δεν θέλουν να πιούν. Συνεχίζουν να παρατηρούν με περιέργεια τ’ ανθάκια.  

     Αμέσως μετά, «σαν να πεινάω»,  μονολογεί και το άδειο του στομάχι διαμαρτύρεται μ’ ένα μακρόσυρτο αστείο γουργουρητό. Δεν αντέχει. Μέχρι και ομελέτα ονειρεύεται.

   -Παππού, πείνασα! Δηλαδή τί πείνασα; Τρώω και πέτρες μου φαίνεται, δηλώνει θαρρετά την επόμενη στιγμή.

   -Ε γιε μου, το στομάχι δε χορταίνει με λόγια, δίκιο έχεις, να με συμπαθάς, φταίω. Ξεχάστηκα με τις κουβέντες και μήτε λίγο ψωμοτύρι δεν σού ’δωσα να φας κι ας το είχα μαζί μου. Άιντε όμως να πλυθείς και θα φροντίσω να σ’ αποζημιώσω και με το παραπάνω μάλιστα.

     Ετοιμάζει τη φωτιά στην αυλή και σε λίγο μυρίζει όλη  η γειτονιά ψαράκι στα κάρβουνα. Στρώνει ο Χάρης το τραπέζι στη βεράντα όπως κάθε φορά, όπως κάνει πάντα όταν τρώει με τον παππού. Φέρνει το μουσκεμένο ντάκο, τη σαλάτα με τα σταμναγκάθια και το μάραθο, τις αγκινάρες, τους ντολμάδες που έχει φτιάξει η θεία Αρετή, τον ανθότυρο, τις ελιές, δυο ποτήρια και  τη γυάλινη κανάτα με το κρασί.

     «Οι τηγανιτές πατάτες στην πυροστιά θ’ αργήσουν λίγο», λέει ο παππούς και συμπληρώνει: «Εσύ χτύπησε ωστόσο με το πιρούνι, στο βαθύ πιάτο τρία αυγά».

      Νιώθει πιο μεγάλος τέτοιες στιγμές. Πίνει και κρασί, λίγο, λιγάκι, όσο πρέπει, μα όχι νερωμένο, ο παππούς δεν κοροϊδεύει. Αρέσει και σ'εκείνον. Λέει πως το κρασί είναι το δυναμωτικό της καρδιάς και ανοίγει ένα παραθυράκι στην ευτυχία.

    -Στην υγειά σου παππού, λέει ο μικρός ξετρελαμένος από τη χαρά του κι από τις νοστιμιές που έχει το τραπέζι τους. Φέρνει το ποτήρι στα χείλη με φανερή ευχαρίστηση, κλείνει τα μάτια και απολαμβάνει, το κρασί, τη στιγμή, τη ζωή, το όνειρο.

    - Στη ζωή, εύχεται ο παππούς και μυρίζει πρώτα βαθιά το κρασί πριν το γευτεί, κρασί στο χρώμα του κεχριμπαριού.

      Τρώνε, πίνουν, γελούν, τραγουδούν, γεύονται την ίδια τη ζωή ακέρια σε όλο της το μεγαλείο. Το βλέμμα του γέρου σκουραίνει τέτοιες ώρες. Γίνεται πιο περήφανο, πιο μερακλίδικο, πιο αντρίκιο. Τα μάτια παρατηρούν μ’ επιμονή τις λεπτομέρειες. Στέκονται στοχαστικά σε κάθε τι, θαρρείς κι είναι τούτη η στερνή, η τελευταία φορά που βλέπουν και θέλουν όλα να τ’ αγκαλιάσουν, όλα να τα κλείσουν μέσα τους παντοτινά, να μη χαθούν.

Παππού, ό,τι αγαπάς, ποτέ δε χάνεται; Τον ρωτάει ξαφνικά.

   -Ποτέ γιε μου, ό,τι αγαπάς με την ψυχή σου ποτέ, αυθόρμητα έρχεται η απάντηση.

     Βάζει και δεύτερο ποτήρι κρασί ο κυρ Δαμιανός. Το κρατάει μετέωρο στον αέρα και θαυμάζει το χρώμα. «Δεν χάνονται τέτοιες στιγμές, δεν χάνονται», ψιθυρίζει κάτω από τα μουστάκια του και γελάει, γελάει ευχαριστημένος με την παρέα του.

     Λέει και ξαναλέει ο Χάρης  μέσα από τη γενναιοδωρία της ηλικίας του «σ'αγαπώ παππού, σ'αγαπώ» και τα χείλη του στάζουν μέλι και ροδόσταμο.

   Απολαμβάνει  ο κυρ Δαμιανός τούτη την γλυκιά εξομολόγηση  της αγάπης του παιδιού και υψώνει συγκινημένος το ποτήρι του και τα χέρια στον ουρανό.

     «Σ'ευχαριστώ Θεέ μου, σ'ευχαριστώ που με αξίωσες να ζήσω και ν’ αγαπήσω, μα πιότερο…» συλλογίζεται «σ’ ευχαριστώ γιατί μ’ αξίωσες ν’ αγαπηθώ».

     -Πες μου παππού για το κρασί , άλλη μια φορά.

   -Το κρασί Χαρούλη μου. Μα τά ’παμε,  δεν τά ’παμε; Είναι τέχνη, είναι μεράκι, είναι αγάπη, είναι το ακριβό δώρο της γης που περιμένει υπομονετικά τη βροχή και το φως για να δώσει κλήμα φορτωμένο σταφύλια. Κατάλαβες;

     -Ναι παππού. Έχεις πει, πως αγαπάς πρώτα το κλήμα που εμπιστεύεσαι στην αγκαλιά της γης, κι ύστερα όλα τα άλλα έρχονται με τη σειρά τους. Είδες, πως θυμάμαι! Έλα  τώρα πες μου και τα άλλα, εκείνα με τα όνειρα, παρακαλάει.

    -Α! την αμπελοφιλοσοφία του κυρ Δαμιανού θες να ξανακούσεις. Αυτό κοστίζει κάτι παραπάνω.

    

     Ο Χάρης του σκάει ένα χαμόγελο.

    -Άκου λοιπόν, να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι θέλει η καρδιά; Δεν είναι δύσκολο. Άιντε πες  το ντε, εκείνο, που θέλει η καρδιά; Δεν είναι δύσκολο. Άιντε λοιπόν, το λέει κι ο γιατρός.

   -Κόκκινο κρασί παππού! Ακούγεται με ενθουσιασμό.

  -Κόκκινο, γιατί η καρδιά είναι μοσκοκούζουλη και συνέχεια ταξιδεύει δίχως να λογαριάζει τι λέει ο νους. Κόκκινο λοιπόν για να γιορτάζουν τα θέλω της καρδιάς κι έτσι, μεθυσμένα που λέει ο λόγος, ν’ ανεβαίνουν ψηλά, να βρίσκουν τα πουλιά που δεν γερνούν, να κάνουν το γύρο τ’ ουρανού μέχρι να βρουν άλλη καρδιά να ταιριάξουν και να στεριώσουν στα μπορώ του κόσμου. Και η καρδιά να χαίρεται, χωρίς μαράζι. «Το κόκκινο είναι τση καρδιάς και το λευκό τσ'αγάπης», έτσι, όπως τό ’λεγε και σ’ εμένα ο παππούς μου, τότε που οι άνθρωποι άφηναν τις καρδιές και τις πόρτες ξεκλείδωτες και το κρασί στο πιθάρι.

   -Και για την αγάπη παππού; Ρωτάει ο μικρός και περιμένει θαρρείς και είναι η πρώτη φορά που θ’ ακούσει τούτη την ιστόρηση.

   -Για την αγάπη. Φτερουγίζει ένα αχ και συνεχίζει: Η αγάπη δένει ψυχή, μ'άλλη ψυχή και της πάει το λευκό. Σε τούτη τη συνάντηση πρέπει να ταιριάξουν οι ψυχές, ν’ αφήσουν να κατέβει ο λόγος από τα χείλη, στην καρδιά, να σταθεί εκεί που γεννιέται  η σιωπή και να βάλει μπρος τα έργα. Από τα έργα φαίνεται. Το λευκό κρασί καλοσωρίζει τον έρωτα κι έτσι η ζωή αποκτά πιο μεγάλη ακόμα σημασία. Όπως και νά ’χει, το κρασί παιδί μου, κόκκινο ή λευκό, είναι για να σμίγει ανθρώπους, να σφραγίζει στιγμές και οι στιγμές της αγάπης γράφονται και μετρούν  αιώνιες. Στο πέρασμα του χρόνου πάντα βρίσκουν τρόπο και επιστρέφουν, πότε μέσα από τις κουβέντες και πότε μέσα από τις σκέψεις. Θέλει και σεβασμό το κρασί, όχι να σε πίνει, μα να το πίνεις. Θέλει μέτρο, για να μη χάνουμε και το μέτρημα. Κι ύστερα σιωπή, βαθιά σιωπή.

   -Τι σκέφτεσαι παππού;

  -Σκέφτομαι, μεγάλη που είναι η στιγμή μπροστά στο δισκοπότηρο της αγάπης, μεγάλη στιγμή γιε μου να σε κερνά η αγάπη τη χαρά της ζωής. Για σκέψου μεταλαβιά!

     Με τούτες τις κουβέντες πώς να μην ανοίξουν οι μυστικές πόρτες; Χαράζονται βαθιά, ιδιαίτερα όταν είμαστε παιδιά και τις κουβαλάμε παντού και πάντα, ρότες και θαλασσογραμμές για να μην χαθούμε στις αχαρτογράφητες ξέρες.

    «Ο θάνατος»,  έλεγε ο κυρ Δαμιανός,  «σαν έχεις ζήσει όσα ονειρεύτηκες κι όπως πρέπει, κατά πώς προστάζει η συνείδηση, δεν είναι τελικά τίποτα κακό. Δεν σου παίρνει κάτι γιατί δεν έχει τέτοια εξουσία, δεν μπορεί. Αυτό το κάτι που έζησες, το μεδούλι της ζωής είναι στα έργα σου, στη σκέψη και στο λόγο, κι αυτά μένουν σ'άλλες καρδιές και πάντα θα  μένουν πίσω, να μπολιάζουν την καινούρια φύτρα. Η ζωή είναι παντιγέρα ξαρμάτωτη κι ο τρόπος που θα την αρματώσεις για να την ταξιδέψεις, η πιο ακριβή επιλογή. Σε τούτη την ρούσα παντιγέρα, τη ζωή ανήκουμε κι όχι στον θάνατο, αυτός είναι μόνο μια στιγμή, όταν σφαλίξεις τα μάτια, μα για σκέψου πόσες και πόσες στιγμές μετρά ο άνθρωπος με τα μάτια ανοικτά, σκέψου και ζύγισε και λογάριασε. Η ζωή είναι αυτή που γράφει κι ο θάνατος δεν ξεγράφει, δεν προλαβαίνει, δεν ξέρει.».

     Υψώνει το ποτήρι του άλλη μια φορά στη ζωή και κλείνει το μάτι στο Χάρη. Στις άκριες των ματιών του παιδιού, αντάμωνε το φέγγος της νιότης του, εκείνης που τώρα, στα δικά του μάτια είχε σβήσει σε μια χαρακιά.

   «Δεν βάζω μαράζι», τού ’λεγε «και τη νιότη μου τη χάρηκα και με τις χαρακιές μου πορεύομαι, να όπως τώρα μαζί σου, γλεντώ και με το παραπάνω μάλιστα και δεν σκιάζομαι, η παντιγέρα μου κοντεύει να πιάσει λιμάνι κι η κούπα αδειάζει. Γουλιά- γουλιά τό ’πινα. Κοντεύει κι αυτό να φτάσει στον πάτο. Μα βάλε με το νου σου, πόσα ωραία μου χάρισε, αυτό έχει σημασία».

   -Είσαι ο πιο καλός  παππούς του κόσμου, παππού, λέει  και ρίχνεται στην αγκαλιά του.

    Ο Χάρης αργά, σκίζει το μεσαίο φύλλο από το τετράδιο της ανάγνωσης και γράφει γράμμα στους γονείς του. Δεν ξέρει τι να πρωτογράψει για τον παππού. Στο τέλος, με κεφαλαία γράμματα σημειώνει: «Ο ΓΕΡΟ ΔΑΜΙΑΝΟΣ ΕΙΝΑΙ  Ο ΠΙΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΠΑΠΠΟΥΣ»

    -Αύριο, αύριο θα φύγω, έρχομαι καλή μου, παραμιλάει στο διπλανό δωμάτιο λίγες νύχτες μετά κοιτάζοντας τη φωτογραφία της Αρχοντούλας του, ο γέρος. Με το τραγούδι της, έρχεται ο ύπνος πατώντας σε ροδοπέταλα. Κοιμάται, γαλήνιος, ήρεμος, περήφανος.

    Οι νύχτες, είναι για να κάνουν τα όνειρα να γλιστρούν στα μαξιλάρια. Είναι γεμάτες από τη σκόνη των άστρων που κεντά το σκοτάδι και ανάβει προβολείς στη φαντασία. Ποιος δεν ακροβατεί σ’ ένα ασημένιο φεγγάρι όταν στέκεται πεισματικά πίσω από τα τζάμια ή κρύβεται κάπου-κάπου σ'ένα βιαστικό περαστικό σύννεφο; Ή  πάλι, όταν χαμηλώνει επίτηδες μέχρι το περβάζι και μπαίνει ολόκληρο στην κορνίζα  στο παράθυρο πιάνοντας κουβεντολόι με τα γιασεμιά και τις πεταλούδες, ποιος δεν το θαυμάζει;

     Εκεί στο ασήμι το πλατύγυρο του φεγγαριού ακροβατεί ο Χάρης, μεσάνυχτα και κάτι, με το ραδιόφωνο ανοικτό και μια χαραμάδα στην καρδιά που δεν θέλει να σμίξει με το σκοτάδι. Μένει ανοικτή κι αυτή στο ασήμι και στο φως.

    Ξαφνικά, από τη μια Παρασκευή στην άλλη κάτι άλλαξε. Φοβάται ο Χάρης. Φοβάται για τον παππού που  δεν μπορεί να σηκωθεί για να περπατήσουν μακριά, για τον παππού που δείχνει χλωμός και κουρασμένος και περιορίζεται σε λίγα βήματα μέσα στο σπίτι και στην αυλή. Παρακαλάει στην προσευχή του, «Θεέ μου κάνε κάτι, να μην...».

    Δεν το λέει. Το σκέφτεται, μα φοβάται ακόμη και να το πει. Το καταλαβαίνει όμως. Ξέρει πως αυτό που θα συμβεί θα είναι κάτι που δεν θα μπορεί να αλλάξει. Ο ίδιος ο παππούς του το έχει εξηγήσει με λόγια απλά. Όμως είναι παιδί. Έτσι είναι όλα του κόσμου τα παιδιά. Ξορκίζουν το θάνατο με χρωματιστά παραμύθια και τρυφερές ευχές. Μέχρι και την Κεραζώζα έχει παρακαλέσει νά ’ρθει, να διορθώσουν το λάθος. Μετά μόνος του, παραδέχεται πως δεν υπάρχει λάθος. Όμως τα μάτια του βουρκώνουν. Με ανακούφιση περιμένει τους γονείς του που θά ’ρθουν το πρωί.

      Κοιμάται ο Χάρης. Ο ύπνος διπλοκλειδώνει τα βλέφαρα. Το φεγγάρι ανεβαίνει πολύ ψηλά στον ουρανό. Πάνω από τη θάλασσα καθρεφτίζεται κι όλο φεύγει πιο ψηλά, πιο μακριά μετρώντας προβατάκια τ’ ουρανού και κύματα της θάλασσας.

     Το ξημέρωμα βρίσκει τον παππού αποκαμωμένο,  κουρασμένο στο κρεβάτι. Μια παράξενη λάμψη έχουν τα μάτια του. Είναι αλλιώτικα λες και φωτίζονται από κάπου αλλού, το νιώθει. Φωνάζει το παιδί κοντά του. Το νιώθει κι ο Χάρης πως κάτι συμβαίνει. Προσπαθεί να του χαμογελάσει. Κάτι τον σφίγγει περίεργα στο στήθος, κάτι που τον πνίγει στον λαιμό, και μετά κρυώνει, κρυώνει. Οι γονείς του δεν έχουν φτάσει ακόμη.

   -Τι είναι αμαρτία παππού; Πλησιάζει και ρωτάει με σπασμένη φωνή αλλά και με τη σιγουριά πως ο παππούς θα κάνει τα αδύνατα, δυνατά  για να του απαντήσει.

    Και δεν έχει άδικο. Ανακαθίζει ο γέρος στο κρεβάτι. Δε μπορεί να μην του απαντήσει. Βάζει δυο μαξιλάρια στην πλάτη του, προσπαθεί να πάρει μια ανάσα, κρατά αδύναμα στην αγκαλιά του τον μικρό.

     -Αμαρτία γιε μου, είναι να χάσεις το ταξίδι της ζωής, να φοβηθείς και να μην αρματώσεις την παντιγέρα σου. Αμαρτία  είναι ν’ αφήσεις απαίδευτη την ψυχή, να σε ξεγελάσουν τα φανταχτερά σκουπίδια κι έχει πολλά από αυτά η βιτρίνα του κόσμου. Ό,τι ακούς, ό,τι βλέπεις, ό,τι αγγίζεις, ό,τι μυρίζεις, ό,τι γεύεσαι, ό,τι δηλαδή με τις αισθήσεις σου νιώθεις, να το περνάς και μια φορά από το νου,  να αναρωτιέσαι για το σωστό και το λάθος και ανάλογα να πράττεις. Μα κι αν κάνεις λάθος, δεν πειράζει, θα μάθεις κι απ’ τα λάθη, κάποια θα τα διορθώσεις, κάποια όχι. Να κάνεις το καλό και να μην χαλάσεις καρδιές. Και να θυμάσαι την Κεραζώζα, τον συμβουλεύει.

       Σταματά, για μιαν αναπνοή, κρατά το χέρι του Χάρη.  «Έχω διαλέξει όλες μου τις μάχες, την τελευταία την διάλεξε κάποιος άλλος», λέει με φόρτιση και συνεχίζει πιο αργά: «Αμαρτία είναι να μην έχεις στόχο. Αμαρτία είναι όταν πετύχεις, να μην θυμάσαι από πού ξεκίνησες. Αμαρτία είναι να μην  έχεις μέτρο, να τα θες όλα, να  μην βολεύεσαι με τα λίγα και καλά. Οι αμαρτίες σέρνονται χαμηλά κι έχουν πολλά πόδια, γι’ αυτό εσύ, πάντα ψηλά να σηκώνεις τα μάτια,  να πετάς, ν’ ανταμώνεις τα πουλιά, να φτερουγίζετε μαζί και να φτάνεις τραγουδώντας εκεί που ονειρεύεσαι.»

     Σταματά ξανά, αφήνει την κουβέντα ο κυρ Δαμιανός, στοχάζεται με πιότερη συγκίνηση κι ύστερα ζητάει λίγο νερό.

   Τρέχει ο Χάρης να  φέρει ένα ποτήρι δροσερό νερό να ξεδιψάσει τον παππού και κατόπιν ανοίγει διάπλατα το παράθυρο αντίκρυ όπως του παραγγέλνει.

  - Θα κρυώσεις. Τί θέλεις να δεις παππού; Ρωτάει και τού φέρεται σαν μεγάλος. Τραβάει την κουβέρτα και τον σκεπάζει μέχρι τους ώμους.

   -Άφησε να μπει η πρωινή αύρα γιε μου, έρχεται από τα βάθη της θάλασσας να μας φέρει τα μυστικά από τα δικά της ταξίδια. Άνοιξε τα μάτια και τα χωματένια και τ’ άλλα που ξέρεις, εσύ θέλω να δεις.

   Θαυμάζει ο Χάρης τον ήλιο που ανεβαίνει. Μυρίζει την αλμύρα θάλασσας. Ακούει τα καναρίνια του. Θυμάται  πως ακόμη και τα πουλιά υμνούν τα έργα και τα θαύματα. Προσεύχεται, από μέσα του, παρακαλάει, ικετεύει να μην... Δεν το λέει. Σφίγγει το ροζιασμένο χέρι του παππού στα χέρια του και τον ακούει με προσοχή.

     «Αμαρτία γιέ μου είναι να προσπεράσεις τούτο το θαύμα που απλώνεται μπροστά σου και να μην το καταλάβεις, να μη νιώσεις τίποτα, να μην πεις ευχαριστώ στη φύση  που κοπιάζει και το χαρίζει σε όλους, με πόση αλήθεια αγάπη. Αμαρτία παιδί μου, είναι να μην βλέπεις το δέντρο που ανθίζει, τον ουρανό που δεν ξεχνά να φορέσει μετά τη μπόρα τα καλά του, τη θάλασσα που δεν ησυχάζει θαρρείς και άλλη έγνοια δεν έχει παρά να προλάβει να αγκαλιάσει όλες τις στεριές. Μάθε να απλώνεις τη ματιά σου παντού, να αφήνεσαι να αγαπάς και τα μικρά, τα ασήμαντα. Η καρδιά είναι μεγάλο ταμιευτήριο. Εκεί να τα καταθέτεις και να μην ξεχνάς το καρδιοχτύπι των λαών, να αφουγκράζεσαι τις λεπτομέρειες, οι άνθρωποι όπου γης, ίδιοι είναι, άνθρωποι. Οι λεπτομέρειες δίνουν νόημα στη ζωή. Και την αγάπη, μην την αρνηθείς, η αγάπη κινεί τα σύμπαντα, η αγάπη είναι θεός.»

    

     Κλείνει το παιδί στην αγκαλιά του και γέρνει στο μαξιλάρι.

     Οι επόμενες μέρες του Απρίλη είναι πιο ζεστές και πιο γλυκές.  Ο Χάρης γυρνάει με κοντομάνικο στο γιαλό μαζεύοντας κοχύλια και βότσαλα. Μόνον ο κυρ Δαμιανός κρυώνει, κρυώνει και τις νύχτες θέλει συντροφιά. Βυθίζεται σε ύπνο βαθύ πότε-πότε κι όταν ξυπνάει μιλάει για το πέρασμα, αυτό το χωρίς επιστροφή. Έχουν έρθει οι γονείς του. Είναι μια παρηγοριά. Το σπίτι γεμίζει γλυκές ανθρώπινες παρουσίες. Γείτονες, γνωστοί, φίλοι, κοντινοί και μακρινοί συγγενείς, πηγαινοέρχονται κι όλο θυμούνται, τούτο, εκείνο, το άλλο. Εκείνοι μιλούν περισσότερο. Ο παππούς ακούει: «Ο κυρ Δαμιανός ένας ακόμη καλός άνθρωπος, από τους τελευταίους του παλιού καιρού». Δείχνει την ευχαρίστησή του φέρνοντας το χέρι στο μέρος της καρδιάς, μα δεν μιλάει πια. Στα χείλη του, μένει μόνιμα ένα μισοσβησμένο χαμόγελο. Η ζωή που ξαναπερνά σαν ταινία από μπροστά του, η ψυχή που ετοιμάζεται για το πέρασμα στο άγνωστο.

   Ήταν δειλινό, γεμάτο μυρωδιές και χρώματα. Από τ’ ανοικτό παράθυρο έμπαινε το βουητό της θάλασσας, κι ο ζεστός άνεμος της Όστριας φορτωμένος αλμύρα. Ήρθε ένα σύννεφο πάνω από τις λεμονιές κι ύστερα κι άλλο, κι άλλο, κι άλλα πολλά. Πολλά σύννεφα, πλάι στ’ αρμυρίκια. Έσμιξαν, κοντά - κοντά, θαρρείς και μπήκαν όλα στην ίδια αγκαλιά. Σκούρυναν απότομα. Από λευκά έγιναν σταχτί με κάτι τεράστια μολυβένια σημάδια.

     -Τα σύννεφα φέρνουν τη βροχή, συλλογίζεται ο μικρός και μια ψιχάλα πέφτει από τα δικά του συννεφιασμένα ματοτσίνορα.

     -Βαριανασαίνει ο παππούς. Θαρρείς κουράστηκε ακόμη περισσότερο.

    Ήρθε κι η βροχή, περαστική μόνο για εκείνη την ώρα. Έτσι έπρεπε. Κι ύστερα ήλιος και βροχή μαζί. Η βροχή από τη θάλασσα κι ο ήλιος πάνω από την πλαγιά και τις χορταριασμένες κεραμιδοσκεπές. Κι ένα μόνο αεράκι αλλιώτικο ανάμεσά τους, να γυρίζει τα φύλλα του καιρού σε παλιές αναγνώσεις. Όπως άλλοτε.

      Ο Χάρης κοιτάζει με τα μάτια καρφωμένα ίσια μπροστά περιμένοντας. Είναι σίγουρος. Θά ’ρθει, θα φανεί, τούτη την ώρα δεν είναι δυνατόν να μην έρθει η Κεραζώζα. Όλο περισσότερο χαμηλώνουν τα σύννεφα και παίρνουν τη βροχή πιο μακριά. Ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο στον ουρανό και τούτες οι ηλιαχτίδες τρυπούν την υγρασία της ατμόσφαιρας και τη διάφανη ομίχλη.  Μαζεύονται απέναντι σ'ένα μεγαλόπρεπο τόξο.

  -Παππού, παππού, η Κεραζώζα, παππού, το ήξερα, παππού να την,  ήρθε, φωνάζει ο Χάρης για να πνίξει το λυγμό του.

     Η σιωπή του παππού εκείνη την ώρα μαρτυρούσε πιο πολλά από όσα μπορούσε το παιδί να φανταστεί. Άνοιξε τα μάτια δείχνοντας αόριστα προς το παράθυρο για μια στιγμή κι ύστερα έγειρε στο πλάι το κεφάλι κι ήταν σαν να κοιμήθηκε. Το πρόσωπό του, φώτιζε ένα χαμόγελο παράξενα γαλήνιο. Εφτασφράγιστα έμειναν τα βλέφαρα κι η καρδιά κλειστό χρυσόδετο βιβλίο γι'αλλού πια ετοιμάστηκε ν'ανοίξει και να ξεδιπλώσει τα φύλλα της.

      Λυπάται ο Χάρης και κλαίει. Ξαναφέρνει στη μνήμη του τις τελευταίες μέρες με τον παππού. Όλα τ’ αγαπάει, είναι ωραία, τα έχει κλείσει στην καρδιά και είναι μυρωδιές αγάπης,  δικές του παντοτινά. Αυτό θα πει αθανασία συλλογίζεται και δεν έχει άδικο. Ο κυρ Δαμιανός έχει μπολιάσει τη ζωή του παιδιού με αξίες ζωής κι αυτές δε χάνονται, βρίσκουν ένα μονοπάτι στο νου κι από κει ανοίγουν όλες τις στράτες.

   «Είναι αλήθεια»,  σκέφτεται,  «ο παππούς μου όλες μα όλες τις ηλιαχτίδες της νιότης τις έζησε, τις χάρηκε  και τίμησε με το παραπάνω κάθε ρυτίδα του».

    Νιώθει περήφανος. Ξέρει πως η ψυχή του γέρου αρμενίζει για  να συναντήσει το φως πέρα από θάλασσες κι από στεριές. Ο θάνατος δε μπόρεσε να του πάρει τίποτα, σκέφτεται, «όλα τα έχω καλά φυλαγμένα στην καρδιά μου».

       Κι ύστερα, φαντάζεται τον παππού καθισμένο σε μια Κεραζώζα, να κερνάει τον κόσμο και να διορθώνει λάθη. Να κερνάει ακόμη και τον Χάρο,  σαν να ’ναι φίλος, να τον κερνάει κόκκινο κρασί, να τον μεθάει, κι αυτός να ζηλεύει που δεν ξέρει τι είναι η ρούσα παντιγέρα και το ταξίδι στη ζωή και να φαντάζεται πως τάχα μου θα βρει έναν τρόπο κι ένα μυστικό για να ζήσει κάποτε, να νιώσει τι σημαίνει ν’ αγαπάει, να πονάει, να ερωτεύεται και «άιντε εβίβα τα ποτήρια στη ζωή και την αθανασία και στα μυστήρια του σύμπαντος κόσμου και του πάνω και του κάτω και του δικού μας και των άλλων», ακούει τα λόγια και το γέλιο τού παππού και ξέρει πως εκείνος με τον τρόπο του νίκησε και τον θάνατο, δίχως να φοβάται. Τον νίκησε γιατί ήξερε ν'αγαπά τη ζωή με τα μικρά και τα μεγάλα της, τις χαρές και τις πίκρες, τα τραγούδια, τα ξεφαντώματα, τα μοιρολόγια, τελικά και τα σωστά και τα λάθη.  

      Ακούει να του ψιθυρίζει πως  ίσως καθ’ ένας μας να χρωστάει κάπου μια καλημέρα και μια καληνύχτα,  που δεν γυρεύουν  απάντηση, που δεν περιμένουν  τίποτα, ίσως γιατί από μόνες τους, έχουν τη δύναμη της ευχής, το μαγικό κλικ της καρδιάς που καταφέρνει χωρίς θόρυβο να λέει πολλά και να ζωγραφίζει μαρμαρυγές ασημένιες με το φεγγαρόφωτο στο γιαλό.

    Πάντα θα ακούει τη φωνή του...

   «Όταν το φως θα αγαπήσει τα τοπία της ψυχής, σ'έναν άλλο καιρό, όταν η  ζωή μας, αποκτήσει  μεγαλύτερη αξία, και νόημα με το εμείς, όταν η ρούσα παντιγέρα θά ’χει πλήρωμα το τσούρμο της γης, τότε η Κεραζώζα θα μείνει για πάντα κοντά μας.»

     Όταν η αγάπη  γίνεται δρόμος,  όταν η φωνή καταφέρνει από μόνη της  να ξυπνά τη μαγεία και την αθωότητα, τότε, ένα τραγούδι μπορεί  και να σώζει, τουλάχιστον τα όνειρα, εκείνα που πηγαινοέρχονται με το χαλί της φαντασίας ανεμπόδιστα παντού.

   Οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν τη δύναμη της αγάπης και  τις δυνατότητές της. Θυμίζουν τα καναρίνια του Χάρη που βολεύονταν περισσότερο στο κλουβί, που δεν ήθελαν να ρισκάρουν τα φτερά τους σε ένα άλλο πέταγμα και επέστρεφαν πάντα εκεί στη δήθεν ασφάλεια. Όλοι  μπορούν να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τη φύση, η φύση διδάσκει την αρμονία και την ελευθερία, θυμίζοντάς μας πως ο σεβασμός είναι κάτι που κερδίζεται.

   -Καλό πέρασμα παππού, καλό πέρασμα, λέει ο Χάρης και σκορπίζει μια χούφτα χώμα, «προίκα και μοίρα του ανθρώπου…», αντικρίζοντάς τον για τελευταία φορά, μέσα στα γαρύφαλλα κι έρχεται στα χείλη του το τραγούδι του κυρ  Δαμιανού :

   «Ήλιε μου στο ξημέρωμα περίμενε λιγάκι/να στείλω στην αγάπη μου ένα γαρουφαλλάκι».

Αύριο... εν  ονόματι της Αγάπης

      Ζωή Δικταίου...

      Κέρκυρα  Απρίλης του 1999

Διήγημα από τ’ ανοικτά συρτάρια ενός άλλου καιρού, τότε που έγραφα για να κρατώ την επαφή με την παλιά μου ταυτότητα, αυτήν της καταγωγής.

Με  τα πανιά της νοσταλγίας ανοικτά,  αυτά που μάθαμε να ράβουμε και να μπαλώνουμε μονάχοι, κόντρα στη λήθη, την πορεία την αναγνωρίζει η καρδιά ύστερα από τόσες ξέρες...

Ίσως αυτό που αγαπάμε να είναι αυτό που μας σώζει τελικά.

Με ευγνωμοσύνη σε όλους  εσάς.

Το παραδοσιακό χωριό Χουδέτσι στο δήμο Αρχανών Αστερουσίων

May 25, 2019, 11:00 am

≫ Next: Η ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

≪ Previous: Κεραζώζα, σαν να λέμε κερά Ζωή, ζάχαρη!» - Ένα διήγημα της Ζωής Δικταίου

$

0

0

Το Χουδέτσι είναι χτισμένο στο κέντρο του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων. Συνορεύει επίσης με τον Άγιο Βασίλειο, την Καλλονή, τις Μελέσες και το Μεταξοχώρι.

Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 440 μέτρων και απέχει από το Ηράκλειο 23 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει 863 κατοίκους , το δεύτερο σε πληθυσμό χωριό του Δήμου μας.

Η παλαιότερη μνεία του οικισμού αναφέρεται σε έγγραφο του συμβολαιογράφου του Χάνδακα Leon. Marcello, το 1279, ως Casale Tudeti, κακή γραφή μάλλον της λέξηςChudeci, συνηθέστατο φαινόμενο της εποχής εκείνης.

Το 1379 αναφέρεται σε έγγραφο του Δουκικού αρχείου του Χάνδακα ως Chudeci. Σε άλλο έγγραφο του ίδιου αρχείου το 1395 αναφέρεται ως Cudeci "feudum" de Christo τωνfranciscus et Donatus Cornaro, που ζητούν την έξωση του Andrea Micael Cornaro από το μύλο τους στο χωριό Cudeci.

Το 1577 αναφέρεται από τον Fr.Barozzi ως Chudheci, από τον Καστροφύλακα το 1583 ως Cudeci με 233 κατοίκους, από το Βασιλικάτα ως Chudheci το 1630.

Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Hodec με 27 χαράτσα, στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως Kudhetsi με 20 χριστιανικές και 5 τούρκικες οικογένειες.

Ο Χουρμούζης αναφέρει ότι το 1842 είχε 26 χριστιανικές και 5 τούρκικες οικογένειες και 6 εκκλησίες. Μια  από αυτές ήταν η παλαιά ιστορημένη εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα περίχωρα.

Το 1881 αναφέρεται ως Χουδέτσι στο Δήμο Αγιών Παρασκιών με 339 Χριστιανούς και 12 Τούρκους κατοίκους. Το 1900 είναι στον ίδιο Δήμο με 362 κατοίκους, ενώ το 1920 είναι έδρα αγροτικού Δήμου με 492 κατοίκους.

Το !928 είναι έδρα ομώνυμης κοινότητας με 612 κατοίκους και το 1940 αναφέρεται ωςΧουδέτσιον με 633 κατοίκους.

Ο Paul Faure ετυμολογεί το όνομα του χωριού από την αραβική λέξη guds, που σημαίνει άγιος.

 Αξιόλογο αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κρήνη του χωριού, που χρονολογείται στα 1671 και ονομάζεται Χατζινές.

Στη θέση Φλαμπουριάρης, βρέθηκε το 1952 μικρή πήλινη κεφαλή της θεάς Αθηνάς με κράνος. Στην ίδια  θέση σώζονται λείψανα εγκατάστασης και αγωγοί υδραγωγείου ελληνιστικής εποχής. Το 1961 στη θέση Κορφή βρέθηκαν τμήματα ειδωλίων και ζωδίων, τύπου Μεσομινωικής εποχής.

Από το Χουδέτσι καταγόταν ο Νικολής Μαρκάκης, ριμαδόρος, γιος του σοφού «Δασκάλου» λεγόμενου  Γιάννη Μαρκάκη. Γεννήθηκε το 1860 στο Χουδέτσι και σκοτώθηκε τριάντα εφτά χρονών, μόλις αρραβωνιασμένος, το 1897. Έγραψε τη ριμάδα για τη θρόνιαση του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο, το 1895.Όπως αναφέρει και  ο ίδιος.:

...Γιατ΄είμαι ένας χωρικός, τα γράμματά μου λίγα

εις το Χουδέτσι κάθομαι, κρατώ και τη σκαλίδα...

Αν ερωτούν ποιος το ΄βγαλε τούτο το τραγουδάκι,

Εις το Χουδέτσι κάθεται, Νικόλαος Μαρκάκης...

 Μετά από εξήντα χρόνια ο φιλόλογος και ποιητής Λευτέρης Αλεξίου εξέδωσε τη ριμάδα στα Κρητικά Χρονικά (έτος 1956), όπου αναφέρει:  «άμποτε όσοι κρατούνε τη σκαλίδα, να΄ χανε την παρατηρητικότητα και την παραστατική ικανότητα στο λέγειν του ριμαδόρου των εγκαινίων»

Το Χουδέτσι, την πρώτη πεντηκονταετία του 20ου αιώνα ήταν το θέρετρο αναψυχής των ευκατάστατων Ηρακλειωτών( δεν υπήρχε τότε η μανία με τις παραλίες).Τα περιβόλια στους Σκυλούς και τον Αη- Βασίλη, τα τρεχούμενα νερά στο Χουδέτσι, οι κήποι με τα τριαντάφυλλα στις Μελέσες, τα δροσερά περιβόλια στις Αγιές Παρασκιές, ήταν προπολεμικά αγαπημένοι προορισμοί για τους Καστρινούς.

Δυο τέτοιοι καστρινοί ο Λευτέρης Αλεξίου και ο Νίκος Καζαντζάκης πέρασαν μερικές μέρες στα χωριά της Πεδιάδας( Αύγουστος 1921).

Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος που θεμελιώθηκε το 1874. Μέσα έχει πολλές , ασβεστωμένες δυστυχώς τοιχογραφίες. Εδώ ανακαλύφτηκε και η πέτρινη εικόνα του Αγίου Γεωργίου.

Άλλες εκκλησίες είναι η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Νικόλαος, ο Άγιος Αντώνιος, ο Τίμιος Σταυρός, ο Άγιος Παντελεήμονας ο Άγιος Παϊσιος, ο Μιχαήλ Αρχάγγελος η Παναγία Ζωοδόχος Πηγή και άλλες.

 Κατά τη Μάχη της Κρήτης το χωριό πολέμησε ηρωικά κατά των Γερμανών εισβολέων.

Η έφεση στην Κρητική ρίμα και η αγάπη για τη μουσική και τα μουσικά όργανα (αριστοτέχνης ήταν ο ντόπιος μακαρίτης οργανοποιός Λευτέρης Βλασάκης), είναι τα «σήματα κατατεθέντα» των Χουδετσανών.

Δεν είναι τυχαία η εγκατάσταση του πολυταξιδεμένου και άξιου μουσικού και δασκάλου Ross Daily στο Χουδέτσι, όπου ο Δήμος με τη συμβολή του σπουδαίου μουσικού δημιούργησε το μουσείο Παραδοσιακών μουσικών οργάνων και Μουσικό Εργαστήρι «Λαβύρινθος».

Τα οδωνύμια λοιπόν στο Χουδέτσι δόθηκαν βασισμένα στις θεματικές ενότητες:

Κρητική μουσική

Ζωγράφοι της κρητικής αναγέννησης

Μυθολογία της Μινωικής Κρήτης

Πρόσωπα  από τον αγώνα των αδελφών Κυπρίων ενάντια στην Αγγλική Κατοχή

Τοπωνύμια

Πρόσωπα με ιδιαίτερη προσφορά στον τόπο τους

ΠΗΓΗ - http://www.dimos-nikoskazantzakis.gr

ΦΩΤ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΛΗΣ

Η ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

May 25, 2019, 9:00 pm

≫ Next: Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΜΠΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΜΠΕΛΟΥΖΟΣ

≪ Previous: Το παραδοσιακό χωριό Χουδέτσι στο δήμο Αρχανών Αστερουσίων

$

0

0

ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ ΤΣ ΑΓΑΠΗΣ ΣΟΥ... ΔΕ ΓΙΝΟΜΑΙ ΜΙΚΡΗ ΜΟΥ...
ΕΓΩ ΤΟΝ ΘΕΛΩ ΤΟΝ ΘΕΟ... ΠΙΟ ΧΑΜΗΛΑ ΚΑΛΗ ΜΟΥ..

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΜΠΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΜΠΕΛΟΥΖΟΣ

May 25, 2019, 9:30 pm

≫ Next: ΣΑΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ ΚΥΔΩΝΙ ΓΛΥΚΟ ΤΟΥ ΚΟΥΤΑΛΙΟΥ

≪ Previous: Η ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

$

0

0

---

ΣΑΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ ΚΥΔΩΝΙ ΓΛΥΚΟ ΤΟΥ ΚΟΥΤΑΛΙΟΥ

May 25, 2019, 10:00 pm

≫ Next: Παρουσιάζεται στις 29 Μαΐου στην Ι.Α. Κρήτης, στο Ηράκλειο – Ειρηναίος Γαλανάκης «Επανάσταση των Συνειδήσεων»

≪ Previous: Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΜΠΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΜΠΕΛΟΥΖΟΣ

$

0

0

ΥΛΙΚΑ

1 1\2 κιλο κυδωνια
1 1\2 φλυτζανι νερο
1 1\2κιλο ζαχαρη
1\2 φλυτζανι αμυγδαλοψιχα ασπρισμενη
2 κουταλιες χυμο λεμονιου

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ριχνετε στην κατσαρολα το νερο με την ζαχαρη  κ τα βραζετε  μεχρι να δεσει λιγο το σιροπι 
καθαριζετε τα κυδωνια ,τα κοβετε σε φετες τα βαζετε σε μια λεκανη με νερο για να μην μαυρισουν κ κατοπιν τα κοβετε σε λεπτες λωριδες ,βαζετε σε κατσαρολα νερο και μολις παρει βραση ριχνετε το κυδωνι αφηνετε να βρασει για 3 λεπτα κ το στραγγιζετε .προσθετετε το κυδωνι στο κρυο σιροπι βαζετε την κατσαρολα στη φωτια κ το βραζετε μεχρι να δεσει καλα το σιροπι  ριχνετε το χυμο λεμονιου την αμυγδαλοψιχα κ αφου κρυωσει το γλυκο το βαζετε σε αποστειρωμενο  γυαλινο βαζο.





ΠΗΓΗ: http://mageirikikaisintages.blogspot.de/

Παρουσιάζεται στις 29 Μαΐου στην Ι.Α. Κρήτης, στο Ηράκλειο – Ειρηναίος Γαλανάκης «Επανάσταση των Συνειδήσεων»

May 25, 2019, 11:00 pm

≫ Next: Η ιστορία των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα

≪ Previous: ΣΑΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ ΚΥΔΩΝΙ ΓΛΥΚΟ ΤΟΥ ΚΟΥΤΑΛΙΟΥ

$

0

0

Μετά από τις εκδηλώσεις σε Χανιά και Καστέλι Κισσάμου, οι Εκδόσεις Ραδάμανθυς και το βιβλιοπωλείο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης διοργανώνουν παρουσίαση βιβλίου του μακαριστού Ειρηναίου Γαλανάκη «Επανάσταση των Συνειδήσεων» στο Ηράκλειο. Η εκδήλωση θα γίνει την Τετάρτη 29 Μαΐου 2019, στις 7:30 το απόγευμα.

Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι:

Μετοχιανάκης Ηλίας, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης

Τσερεβελάκης Ιωάννης, Άρχων Πρωτονοτάριος της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, Φιλόλογος-Θεολόγος-Συγγραφέας

Θα χαιρετίσουν οι:

Σήφης Μιχελογιάννης, Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, Υπεύθυνος Τομέα Κρήτης

Σταμάτης Αποστολάκης, Δάσκαλος-Λαογράφος

και εκπρόσωπος της οικογένειας Γαλανάκη.

Παρουσιάζεται στις 29 Μαΐου στην Ι.Α. Κρήτης, στο Ηράκλειο – Ειρηναίος Γαλανάκης «Επανάσταση των Συνειδήσεων»

Η ιστορία των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα

May 26, 2019, 12:00 am

≫ Next: Εκλογές τότε και τώρα - Τι δείχνει η ιστορία για την περίοδο που διανύουμε…

≪ Previous: Παρουσιάζεται στις 29 Μαΐου στην Ι.Α. Κρήτης, στο Ηράκλειο – Ειρηναίος Γαλανάκης «Επανάσταση των Συνειδήσεων»

$

0

0

των Γιάννη Σιάτρα και Δήμητρας Καρρά

Οι πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα διεξήχθησαν μεταξύ του Μαΐου και του Αυγούστου του 1844. Στις εκλογές αυτές νίκησε το “Ρωσικό” κόμμα (κόμμα των "Ναπαίων"), με αρχηγό τον Ανδρέα Μεταξά. Όμως, την εντολή για την πρωθυπουργία την πήρε ο Ιωάννης Κωλέττης επικεφαλής του τρίτου κόμματος (“Γαλλικού” κόμματος ή “κόμματος της Φουστανέλας”).

Από τότε, στα 171 χρόνια που έχουν περάσει έχουν γίνει ακόμη 62 εκλογικές αναμετρήσεις. Οι εκλογές της 25 Ιανουρίου 2015 θα είναι οι 64ες κοινοβουλευτικές εκλογές στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.

Συχνότητα εκλογικών αναμετρήσεων

Στην περίοδο 1844 – 1900 πραγματοποιήθηκαν 23 εκλογικές αναμετρήσεις (περίπου μία κάθε 2,43 χρόνια). Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, πραγματοποιήθηκαν 34 εκλογικές αναμετρήσεις. Περίπου μία κάθε 2,94 χρόνια. Όμως, αν αφαιρέσουμε τα χρόνια των δικτατοριών και της κατοχής (περίπου 16 χρόνια), τότε βλέπουμε ότι κατά τον 20ο αιώνα, γινόταν μία εκλογική αναμέτρηση κάθε 2,47 χρόνια. Στην περίοδο 2000 – 2015, έγιναν (συμπεριλαμβάνουμε και την αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου) 7 εκλογικές αναμετρήσεις (δηλαδή, 1 κάθε περίπου 2,3 χρόνια).

Το μικρότερο διάστημα μεταξύ δύο εκλογικών αναμετρήσεων είναι αυτό των 41 ημερών μεταξύ των εκλογών του 2012. Το μακρύτερο χρονικό διάστημα είναι αυτό μεταξύ των εκλογών της 6ης Δεκεμβρίου 1915 και 1ης Νοεμβρίου 1920 (4 χρόνια και 11 μήνες). Βέβαια, στην περίοδο αυτή εντάσσεται και η φάση του εθνικού διχασμού και συνεπώς δε θεωρείται ως ομαλή. Το αμέσως επόμενο μακρύτερο διάστημα μεταξύ δύο εκλογών είναι αυτό μεταξύ των εκλογών της 26 Μαρτίου 1906 και 10ης Αυγούστου 1910.

Συγκεντρωτικά, για την περίοδο 1844 – 2015, ανά δεκαετία, ο αριθμός των εκλογικών αναμετρήσεων έχει ως εξής:

1844-1850: 3

1851-1860: 3

1861-1870: 5

1871-1880: 5

1881-1890: 4

1891-1900: 3

1901-1910: 5

1911-1920: 4

1921-1930: 3

1931-1940: 4

1941-1950: 2

1951-1960: 4

1961-1970: 3

1971-1980: 2

1981-1990: 5

1991-2000: 3

2001-2010: 3

2011-2015: 3

Δηλαδή, σε 171 χρόνια, έχουν γίνει 64 εκλογικές αναμετρήσεις, ή μία εκλογική αναμέτρηση κάθε 2,67 χρόνια (μία κάθε 2,42 χρόνια, αν αφαιρέσουμε τα χρόνια των δικτατοριών και της κατοχής).

Με άλλα λόγια, ακόμη και στα χρόνια της μεταπολίτευσης κατά τα οποία ο κοινοβουλευτικός θεσμός λειτούργησε με μεγαλύτερη ωριμότητα, η συχνότητα των εκλογικών αναμετρήσεων είναι η ίδια με το παρελθόν.

Μήνες εκλογικών αναμετρήσεων

Ο μήνας κατά τον οποίον έγιναν οι περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις είναι ο Νοέμβριος (10 αναμετρήσεις). Αντίθετα, ο μήνας με τις λιγότερες εκλογικές αναμετρήσεις είναι ο Ιούλιος (μία εκλογική αναμέτρηση – στις 18 Ιουλίου 1875).

Ιανουάριος: 5

Φεβρουάριος: 5

Μάρτιος: 7

Απρίλιος: 4

Μάιος: 6

Ιούνιος: 7

Ιούλιος: 1

Αύγουστος: 2

Σεπτέμβριος: 8

Οκτώβριος: 6

Νοέμβριος: 10

Δεκέμβριος: 3

Αριθμός Βουλευτών

Ο αριθμός των εκλεγόμενων βουλευτών έχει σημειώσει σημαντικές διακυμάνσεις (δείτε τον παρακάτω πίνακα). Κινούνταν κάτω από τους 200 κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 19ου αιώνα, έφθασε στον μεγαλύτερο αριθμό μετά τη μικρασιατική καταστροφή (398) και σταθεροποιήθηκε στους 300 από το 1935 και μετά (με εξαίρεση τις πρώτες δύο μεταπολεμικές εκλογές).

Εκλογικό σύστημα

Εκλογικό σύστημα είναι ο τρόπος κατανομής των βουλευτικών εδρών και εκλογής των υποψηφίων στις εκλογές και οποίο ορίζεται με ειδικό νόμο ή κανονισμό. Με βάση τις διατάξεις του για την εκπροσώπηση των πολιτικών συνδυασμών, διακρίνεται σε τρεις βασικές κατηγορίες: πλειοψηφικό, αναλογικό, και σύνθετο ή μικτό.

Στην Ελλάδα έχουν εφαρμοστεί συνολικά 14 διαφορετικά εκλογικά συστήματα. Αυτό οφείλεται στη σημασία που έχει το εκλογικό σύστημα στο αποτέλεσμα των εκλογών -και αποτελεί μία από τις βασικές πηγές της κακοδαιμονίας στην άσκηση πολιτικής στη χώρα μας- αλλά και στη δυνατότητα μεταβολής του που -κακώς- δίνει το Σύνταγμα.

Κατά πάγια ελληνική συνταγματική παράδοση, ο καθορισμός του συστήματος των βουλευτικών εκλογών ανατίθεται καταρχήν στον κοινό νομοθέτη. Από τα προηγούμενα Συντάγματα, μόνο το Σύνταγμα του 1925 κατοχύρωσε το αναλογικό εκλογικό σύστημα. Στα Συντάγματα που ακολούθησαν δεν καθιερώθηκε ένα πάγιο εκλογικό σύστημα ή -έστω- περιορισμοί στον κοινό νομοθέτη κατά τη θέσπιση του εκλογικού νόμου. 

Δείτε τα εκλογικά συστήματα που εφαρμόστηκαν από το 1926 έως και σήμερα:

1926: Απλή Αναλογική

1928: Πλειοψηφικό με στενή περιφέρεια

1932: Αναλογική

1933: Πλειοψηφικό με στενή περιφέρεια

1935: Πλειοψηφικό με ευρεία περιφέρεια

1936: Αναλογική

1946: Αναλογική

1950: Αναλογική

1951: Ενισχυμένη Αναλογική

1952: Πλειοψηφικό με στενή περιφέρεια

1956: Πλειοψηφικό εκπροσώπηση μειοψηφίας – Αναλογική για μεγάλες περιφέρειες

1958: Ενισχυμένη Αναλογική

1961: Ενισχυμένη Αναλογική

1963: Ασθενώς ενισχυμένη αναλογική

1964: Ασθενώς ενισχυμένη αναλογική

1974: Ενισχυμένη Αναλογική (νδ 65/1974)

1977: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 626/1977)

1981: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 626/1977)

1985: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 1516/1985)

1989: Αναλογική με ρήτρα +1 (ν. 1847/1989)

1989: Αναλογική με ρήτρα +1 (ν. 1847/1989)

1990: Αναλογική με ρήτρα +1 (ν. 1847/1989)

1993: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 1907/1990)

1996: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 1907/1990)

2000: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 1907/1990)

2004: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 1907/1990)

2007: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 3231/2004)

2009: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 3231/2004)

2012: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 3636/2008)

2012: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 3636/2008)

2015: Ενισχυμένη Αναλογική (ν. 3636/2008)

Δείτε περιγραφή των εκλογικών συστημάτων για τις εκλογές της περιόδου 1974 έως και σήμερα.

·         Νόμος 3636/2008 (εκλογές Μάιος 2012, Ιούνιος 2012, Ιανουάριος 2015) ενισχυμένη αναλογική

·         Νόμος 3231/2004 (εκλογές 2007, 2009) ενισχυμένη αναλογική

·         Νόμος 1907/1990 (αναπληρωματική εκλογή Β΄ Αθηνών 1992, εκλογές 1993, 1996, 2000, 2004) ενισχυμένη αναλογική

·         Νόμος 1847/1989 (εκλογές Ιούνιος 1989, Νοέμβριος 1989, 1990) αναλογική με ρήτρα +1

·         Νόμος 1516/1985 (εκλογές 1985) ενισχυμένη αναλογική

·         Νόμος 626/1977 (εκλογές 1977, 1981) ενισχυμένη αναλογική

·         Νομοθετικό Διάταγμα 65/1974 (εκλογές 1974, αναπληρωματική εκλογή Κέρκυρα και Κοζάνη 1975) ενισχυμένη αναλογική

Για περισσότερα στοιχεία για τα εκλογικά συστήματα δείτε εδώ. Για περισσότερα στοιχεία για τα εκλογικά συστήματα των τελευταίων ετών δείτε εδώ.

Συμμετοχή ψηφοφόρων

Έως και το 1956, μόνον ένα μικρό μέρος του πληθυσμού ψήφιζε στις βουλευτικές εκλογές. Οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου κατά το 1952, όμως δεν ψήφισαν στις εκλογές εκείνης της χρονιάς επειδή δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Τελικά, για πρώτη φορά ψήφισαν στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956. Ο αριθμός των εχόντων δικαίωμα ψήφου διευρύνθηκε σημαντικά μετά το 1981 όταν θεσπίστηκε το δικαίωμα ψήφου σε όσους είχαν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους.

Η συμμετοχή στις εκλογές στην Ελλάδα πάντα βρισκόταν στις πρώτες θέσεις ανάμεσα στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εν τούτοις, το ποσοστό αυτό δείχνει να μειώνεται σημαντικά στα τελευταία 15 χρόνια.

 1926 – 1964: Νόμιμος Πληθυσμός – Ψηφίσταντες

1974 – 2012: Εγγεγραμμένοι – Ψηφίσταντες

 Δείτε τα στοιχεία των βουλευτικών εκλογών για την περίοδο 1844 - 2015

Στοιχεία: α) "Μητρώο Πληρεξουσίων, Γερουσιαστών και Βουλευτών (1822-1935)", Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα, 1986 , β) "Μητρώον Γερουσιαστών και Βουλευτών", Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα 1977

Έλληνες Φορολογούμενοι

Ιανουάριος 2015

Γιάννης Σιάτρας - Δήμητρα Καρρά

ΠΗΓΗ - http://www.kosmoslarissa.gr/

Εκλογές τότε και τώρα - Τι δείχνει η ιστορία για την περίοδο που διανύουμε…

May 26, 2019, 1:00 am

≫ Next: Η ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα

≪ Previous: Η ιστορία των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα

$

0

0

Κάθε εκλογική αναμέτρηση είναι, φυσικά, κρίσιμη. Η επικείμενη, όμως, χαρακτηρίζονται από πολλούς ιστορική. Χαρακτηριστικά «νέας μεταπολίτευσης» προσδίδει ο επικεφαλής της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ενώ ο αρχηγός της συντηρητικής κυβέρνησης διακηρύσσει ότι οι πολίτες δεν ψηφίζουν κόμμα, αλλά για το μέλλον της Ελλάδας. Περί τίνος πραγματικά πρόκειται με ιστορικούς όρους κι όχι από προεκλογικές προσεγγίσεις;

Σε όσα ακολουθούν επιχειρείται μια απάντηση με βάση το παρελθόν των πρόωρων εκλογικών αναμετρήσεων του παρελθόντος. Όπως επίσης και μια εκτίμηση ποιές δυνάμεις ωφελούνται από τις εσπευσμένες κάλπες.

Κανόνας η επίσπευση

Ο κανόνας στα νεοελληνικά κοινοβουλευτικά χρονικά είναι η πρόωρη διάλυση της Βουλής και η εσπευσμένη προκήρυξη εκλογών. Η μη ολοκλήρωση της κυβερνητικής θητείας διαπερνά τον 21ο αιώνα ως τώρα κι ολόκληρο τον προηγούμενο κι ακόμη παλιότερα .

Εντός του ίδιου κανόνος ένα δεύτερο αξιοσημείωτο είναι ότι ουδέποτε στα ελληνικά κοινοβουλευτικά χρονικά πρωθυπουργός, προερχόμενος από οποιοδήποτε συντηρητικό κομματικό σχήμα ολόκληρο τον 20ου αιώνα, συμπλήρωσε πλήρη τετραετή θητεία! Για διάφορους και διαφορετικούς κάθε φορά λόγους.

Εντός αυτού του υπο-κανόνος συμπεριλαμβάνεται η ΝΔ από την ίδρυσή της (1974) ως σήμερα. Δεν έχει να επιδείξει ούτε μια πλήρη θητεία! Ακόμη και η μακρότερη κυβερνητική περίοδος (1977-1981) δεν ήταν τυπικά μια πλήρης τετραετία.

Από την οπτική αυτή ταυτοποιείται απολύτως μ΄ όλα τα προγενέστερα πολιτικά κόμματα στα οποία έχει τις ρίζες της (Λαϊκό Κόμμα, Συναγερμός, ΕΡΕ).

Καθώς βαδίζουμε πάλι σε πρόωρες εκλογές, λόγω της μη ανάδειξης Προέδρου της Δημοκρατίας , εγείρεται το ερώτημα: η πρόωρη προκήρυξη εκλογών ευνοεί την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση; Από τ΄ αποτελέσματα των εσπευσμένων εκλογικών αναμετρήσεων δεν προκύπτουν καθαρές γενικές απαντήσεις.

Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές από τις ιστορικές συγκρίσεις δεν σημαίνει ότι περιμένουμε επαναλήψεις, αλλά περιορίζουμε κάπως την απροσδιοριστία ξεχωρίζοντας πιθανά σενάρια. Ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους και τομές.

Με την έννοια αυτή η τρέχουσα περίοδος , που άρχισε το 2012 και συνεχίζεται , παραπέμπει σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Ειδικότερα στις περιόδους του 1950-52, του 1958-1961 και 1977-1981. Καθεμιά απ΄ αυτές συνδέεται με ανατροπές του κομματικού συστήματος.

Το θέμα τίθεται ως εξής σε μια από τις πιο πρόσφατες εκλογικές μελέτες («2012 ο διπλός εκλογικός σεισμός» επιμέλεια Γ. Βούλγαρη και Η. Νικολακόπουλου): « Στις πρώτες εκλογές μετά τον Εμφύλιο το νέο κομματικό τοπίο εμφανίστηκε κατακερματισμένο τόσο στις εκλογές του 1950 όσο και του 1951. Ανασυγκροτήθηκε με πυλώνα τη Δεξιά παράταξη… Στις εκλογές του 1958 η διάλυση του Κέντρου έδωσε ένα υψηλό ποσοστό στην Αριστερά, το οποίο όμως αποδείχτηκε προσωρινό, όταν στις επόμενες εκλογές του 1961 συγκροτήθηκε η Ένωση Κέντρου… Στις εκλογές του 1977 έγινε το πρώτο βήμα για την αντικατάσταση ενός παίκτη του παλαιού δικομματισμού, της ΕΚ από ένα νέο, το ΠΑΣΟΚ. Αλλαγή που επιβεβαιώθηκε στις επόμενες εκλογές του 1981,με την επικράτηση και πάλι μιας δικομματικής αντιπαράθεσης για την εξουσία…»

Έθεταν, μετά τις εκλογές του 2012, το ερώτημα αν αυτό το ιστορικό προηγούμενο επαναλαμβάνεται στις μέρες μας με τη ΝΔ και το ΣΥΡΙΖΑ. Το θέμα δεν είναι του παρόντος, αν και γενικά οι εξελίξεις μετά το «διπλό σεισμό» του Μαίου – Ιουνίου εκείνης της χρονιάς δίνουν μια καταφατική απάντηση.

Πάντως τα προηγούμενα των τριών συγκεκριμένων εκλογικών περιόδων, με μια έννοια, τουλάχιστον, τροφοδοτούν σύγχρονα σενάρια:

– Η «αμφίπλευρη» διεύρυνση με τον Ελληνικό Συναγερμό του Αλ. Παπάγου, κατά την πρώτη περίοδο, έχει αναχθεί σε πρότυπο για τη συντηρητική παράταξη. Μ΄ επιτυχίες και αποτυχίες. Ακόμη και σήμερα επιχειρείται η μίμησή του…

– Πρότυπο θεωρήθηκε η ανασυγκρότηση του Κέντρου μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς , κατά τη δεύτερη περίοδο. Χωρίς, όμως, να επαναληφθεί μ΄ επιτυχία η εφαρμογή ως τις μέρες μας…

– Η ανάδειξη νέου διεκδικητή της εξουσίας , κατά την τρίτη περίοδο, διανύει δυο στάδια. Τα πρώτα βήματα του ΠΑΣΟΚ προς την κυβέρνηση έγιναν 1977 και ολοκληρώθηκαν το 1981. Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ 2012-2015 παραπέμπει σε αυτό το προηγούμενο…

Ο Αλ. Παπάγος με τον Κ. Καραμανλή. Το δίδυμο της κυριαρχίας του κράτους της Δεξιάς τη δεκαετία του 1950.

Εσπευσμένες οι 8 στις 10

Η τετραετής θητεία της Βουλής καθιερώθηκε με το Σύνταγμα του 1864. Η διάρκειά της ορίζεται με ακρίβεια σ΄ όλους τους μεταγενέστερους καταστατικούς χάρτες της Πολιτείας (1911, 1951 και 1975): «Οι βουλευτές εκλέγονται για τέσσερα συνεχή (συναπτά ήταν η παλιότερη ορολογία) έτη που αρχίζουν από τη μέρα των γενικών εκλογών).

Από την εποχή, που πρωτοκαθιερώθηκε η τετραετής θητεία μέχρι σήμερα , έγιναν στη χώρα συνολικά 56 εκλογικές αναμετρήσεις. Οι 43 απ΄ αυτές ήταν πρόωρες, σύμφωνα με το πνεύμα και το γράμμα των σχετικών συνταγματικών διατάξεων. Σε ποσοστά αυτό μεταφράζεται γύρω στο 80%.

Η εικόνα αυτή δεν μεταβάλλεται ουσιωδώς αν συνυπολογιστούν

οι προγενέστερες εκλογικές αναμετρήσεις. Από το 1844, όταν ψήφισαν για πρώτη φορά οι Έλληνες και η κυβερνητική θητεία ήταν τριετής. Σε 63 εκλογικές αναμετρήσεις (1844-2102 ) η Βουλή διαλύθηκε πρόωρα σε 44 περιπτώσεις.

Έτσι η τυπική συμπλήρωση της τετραετίας είναι σπανιότατο φαινόμενο. Σημειώνεται μόνο δυο φορές τον 20ο αιώνα (Ελευθέριος Βενιζέλος 1928-1932 και Ανδρέας Παπανδρέου 1985-1989) .

Πλήρη ουσιαστικά τετραετία, αν όχι και τυπικά, καθώς απομένανε ακόμη μερικές βδομάδες ή μήνες , συμπλήρωσαν κι άλλοι πρωθυπουργοί.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης το 1882-1885 και 1897-1890, ο Γεώργιος Θεοτόκης 1906-1910, ο Γεώργιος Ράλλης 1980-1981 και ο Κώστας Σημίτης 2000-2004. Υπάρχουν ακόμη και μερικές ιδιόμορφες περιπτώσεις, όπως είναι η αναβίωση της Βουλής των «Λαζάρων» (εκλέχτηκε το 1915 και «επαναλειτούργησε» μετά την επάνοδο του Βενιζέλου το 1917) και η επιμήκυνση της θητείας του Ελ. Βενιζέλου το 1920.

Γ. Παπανδρέου στην κυβέρνηση το 1963, αλλά όχι και στην εξουσία

Μετέωρα τα συμπεράσματα

Από τα σχετικά στατιστικά στοιχεία προκύπτει ένα αμφίσημο συμπέρασμα: στις μισές περιπτώσεις η κυβέρνηση που κήρυξε πρόωρα τις εκλογές νίκησε. Στις άλλες οι κυβερνήσεις, που προκύψανε από πρόωρες , ήταν διαφορετικές από κείνες οι οποίες τις επισπεύσανε ή τις διενεργήσανε αναγκαστικά ή όχι.

Στην πραγματικότητα, ενώ η στατιστική δείχνει ισοπαλία, υπερισχύουν οι περιπτώσεις εκλογικής νίκης της θητεύουσας και επισπεύδουσας κυβέρνησης. Επειδή δεκατέσσερις (14) εκλογικές αναμετρήσεις έγιναν από «υπηρεσιακές» , οι οποίες , φυσικά, δεν πήραν μέρος στις εκλογές και τις διαδέχτηκαν , στις περισσότερες περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις οι οποίες τις είχαν διορίσει επισπεύδοντας τις εκλογές.

Αν αφαιρεθούν οι κάθε είδους υπηρεσιακές από τον κατάλογο, που δίνει διαφορετικές κυβερνήσεις πριν και μετά τις εκλογές, οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ηττήθηκαν καθαρά στις εκλογές οι επισπεύδουσες κυβερνήσεις μειώνονται αισθητά.

Το γενικό συμπέρασμα για όλες τις κοινοβουλευτικές εποχές είναι πως η κυβέρνηση , που κάνει πρόωρες εκλογές στις περισσότερες περιπτώσεις κερδίζει παρά χάνει με το άνοιγμα της κάλπης.

Η εικόνα, όμως, αυτή μεταβάλλεται στο πλαίσιο διαφορετικών κοινοβουλευτικών περιόδων. Άλλοτε επικρατεί η μια τάση κι άλλοτε η άλλη.

1. Μεταπολίτευση:

Α. Σε πέντε πρόωρες εκλογές (1977, 1985, 1996, 2000, 2007 ) η επισπεύδουσα κυβέρνηση βγήκε νικήτρια από τις κάλπες.

Β. Σε τέσσερις περιπτώσεις η επισπεύδουσα ηττήθηκε (1981, 1993, 2004, 2009 )

Γ. Σε μια αναμέτρηση (1990), που αναγκάστηκε η κυβέρνηση να επισπεύσει, κέρδισε η αντιπολίτευση

Δ. Υπάρχουν τρεις ιδιόμορφες (1989 και διπλές του 2012) , που προκάλεσαν κυβερνητικά κόμματα, αλλά στο τέλος προκύψανε κυβερνήσεις συνεργασίας

2. Η μεταπολεμική εικόνα:

Α. Από την απελευθέρωση της χώρας και τις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές, μέχρι την επιβολή της δικτατορίας το 1967, μεσολάβησαν εννιά πρόωρες εκλογικές αναμετρήσεις. Στις επτά απ΄ αυτές (1946, 1950, 1951, 1956, 1958, 1961, 1964) τις εκλογές κέρδισαν οι κυβερνήσεις , οι οποίες τις προκήρυξαν και επέσπευσαν (στον υπολογισμό συγκαταλέγονται και οι περιπτώσεις που προκύψανε μετεκλογικά συγγενή πολιτικά σχήματα). Β. Σε δυο περιπτώσεις (1952 και 1963) οι κυβερνήσεις, που επισπεύσανε ηττήθηκαν…

3. Η Προπολεμική

Από την έλευση του Βενιζέλου ,ως την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά (1936) , έγιναν 11 πρόωρες εκλογικές αναμετρήσεις .

Όσες προκήρυξε πρόωρα ο Ελ. Βενιζέλος μέχρι του Βαλκανικούς Πολέμους (1910, 1911, 1912 ) τις κέρδισε. Αλλά στις δυο πρόωρες μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο ( 1920, 1933) ηττήθηκε.

Χαρακτηριστικό σκίτσο για την εκλογική νοθεία επί κυβερνήσεων Καραμανλή

Ο επισπεύδων συνήθως επωφελείται

Αν υπάρχουν κάποια απάντηση στο ερώτημα ποιόν ευνοούν οι πρόωρες εκλογές αυτή είναι ότι κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται διαφορετικά κάθε εποχή χωρίς γενικεύσεις. Μεταπολιτευτικά, πάντως ,ωφελημένοι προκύπτει να είναι οι επισπεύδοντες (κυβέρνηση και κόμματα που τις προκαλούν με τον ένα ή άλλο τρόπο).

Στον πίνακα που ακολουθεί περιλαμβάνονται οι νίκες και οι ήττες σε όλες τις πρόωρες μεταπολεμικές εκλογικές αναμετρήσεις.

•  Σοφούλης Θεμιστοκλής 22/11/1945 – 4/4/1946

Εκανε τις εκλογές (31/3/1946) και σχημάτισε μετά πάλι κυβέρνηση

• Διομήδης Αλέξ. 30/06/1949 – 06/01/1950

Διαδέχτηκε τον κεντρώο Σοφούλη, προκηρύχτηκαν εκλογές με υπηρεσιακή (5/3/1950) και αναδείχτηκαν στην κυβέρνηση πάλι κεντρώοι (Σ. Βενιζέλος, Ν. Πλαστήρας)

• Βενιζέλος Σοφοκλής 21/8/1950- 27/10/ 1951

Εκανε εκλογές (9/9/1951) και κυβέρνηση σχημάτισαν οι κεντρώοι (Ν. Πλαστήρας)

• Πλαστήρας Νικόλαος 27/10/1951- 11/10/1952

Εκλογές με υπηρεσιακή (16/11/1952) που έχασαν οι κεντρώοι και κέρδισε Δεξιά (Αλ. Παπάγος)

• Καραμανλής Κωνσταντίνος 6/10/1955 – 29/2/ 1956

Προκήρυξε εκλογές (19/2/1956 με υπηρεσιακούς υπουργούς) τις οποίες και κέρδισε η ΕΡΕ

• Καραμανλής Κ. 29/2/1956 – 5/3/1958

Εκλογές με υπηρεσιακή (11/5/1958) και νίκη της ΕΡΕ

• Καραμανλής Κ. 17/5/1958- 20/9/1961

Εκλογές με υπηρεσιακή (29/10/1961) και νίκη της ΕΡΕ

• Καραμανλής Κ. 4/11/1961- 19/6/1963

«Πολιτικο-υπηρεσιακή κυβέρνηση Πιπινέλη, εκλογές με υπηρεσιακή (3/11/1963) και ήττα της ΕΡΕ

• Παπανδρέου Γεώργιος 8/11/1963- 31/12/1963

Εκλογές με υπηρεσιακή (16/2/1964) και νίκη της Ενωσης Κέντρου

• Καραμανλής Κ. 24/7/1974- 21/11/1974

Εκλογές με υπηρεσιακούς υπουργούς (17/11/1974) και νίκη της ΝΔ του Κ. Καραμανλή

• Καραμανλής Κ. 21/11/1974- 28/11/1977

Εκλογές με υπηρεσιακή (20/1/1977) και νίκη της ΝΔ

• Ράλλης Γεώργιος 10/5/1980- 21/10/1981

Εκλογές με υπηρεσιακούς υπουργούς και ήττα της ΝΔ

• Παπανδρέου Ανδρέας 21/10/1981- 5/6/1985

Εκλογές με υπηρεσιακούς υπουργούς (2/6/1985) και νίκη του ΠΑΣΟΚ

• Μητσοτάκης Κωνσταντίνος 11/4/1990-13/10/1993

Εκλογές με υπηρεσιακούς (10/10/1993) και ήττα της ΝΔ

• Σημίτης Κωνσταντίνος 22/1/1996- 25/9/1996

Εκλογές με υπηρεσιακούς (22/9/1996) και νίκη του ΠΑΣΟΚ

• Σημίτης Κ. 25/9/1996 – 13/4/2000

Εκλογές με υπηρεσιακή (9/4/2000) και νίκη του ΠΑΣΟΚ

• Σημίτης Κ. 13/4/2000 – 10/3/2004

Εκλογές με υπηρεσιακούς (7/3/2004) και ήττα του ΠΑΣΟΚ

• Καραμανλής Κώστας 10/3/2004- 19/9/2007

Εκλογές με υπηρεσιακούς (19/9/2007) και νίκη της ΝΔ

• Καραμανλής Κ. 19/9/2007-6/10/2009

Εκλογές (6 /10/2009) και ήττα ΝΔ

• Παπανδρέου Γιώργος 6/10/2009- 11/11/2011

Διάδοχη κυβέρνηση συνεργασίας Παπαδήμου (11/11/2011 – 16/5/2012) διπλές εκλογές με υπηρεσιακή (6/5 και 17/6/2012), ήττα του ΠΑΣΟΚ, νίκη του κόμματος (ΝΔ) που προκάλεσε τις εκλογές.

Α. Παπανδρέου στην κυβέρνηση και την εξουσία μετά τις εκλογές του 1981

Ενόψει ενός τρίτου κύματος;

Αναζητώντας συσχετισμούς και αναλογίες των επικείμενων εκλογών με προηγούμενες αναμετρήσεις οδηγούμαστε στο 1963 και το 1981.

Στην πρώτη περίπτωση αυτό, που αποκαλούνταν κέντρο -κεντροαριστερά, αποκαθήλωσε την παραδοσιακή Δεξιά από την κυβέρνηση. Όχι, όμως , και από την εξουσία, όπως έδειξαν οι εξελίξεις μετά το 1965.

Στην άλλη περίπτωση ΠΑΣΟΚ του Α. Παπανδρέου ανέτρεψε την αυταρχική μεταπολιτευτική Δεξιά. Για να χρησιμοποιήσουμε ένα πρόσφορο σχήμα τότε προκλήθηκε το δεύτερο μεταπολιτευτικό κύμα, αν θεωρήσουμε ως πρώτο τη μετάβαση από τη δικτατορία στην κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Το ζήτημα την περίοδο που διανύουμε είναι αν βρισκόμαστε μπροστά σ΄ ένα τρίτο μεταπολιτευτικό. Με επίδικο την ανατροπή των πολιτικών δυνάμεων, που αντιπροσωπεύουν την Ελλάδα της λιτότητας και των μνημονίων…

Η τελευταία προεκλογική συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1981

Η ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα

May 26, 2019, 2:00 am

≫ Next: Εγκαινιάστηκε η παιδική χαρά στην οδό Ιτάνου και Καλαμά

≪ Previous: Εκλογές τότε και τώρα - Τι δείχνει η ιστορία για την περίοδο που διανύουμε…

$

0

0

Ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή της διοίκησης των τοπικών υποθέσεων από όργανα ανεξάρτητα από την κρατική εξουσία, εισήχθη στη χώρα μας από τη βαυαρική αντιβασιλεία, με το Βασιλικό Διάταγμα της 27ης Δεκεμβρίου του 1833. Η μικρή τότε Ελλάδα διαιρέθηκε σε δήμους, επαρχίες και νομούς. Μέχρι τότε τις τοπικές υποθέσεις διαχειρίζονταν οι δημογεροντίες, τις οποίες είχε αναγνωρίσει η Α'Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (1822) και τις κατάργησε για μικρό διάστημα ο Ιωάννης Καποδίστριας (1 Ιανουαρίου 1830).

Οι πρώτες δημοτικές εκλογές διεξάχθηκαν το 1834 στο νομό Αργολιδοκορινθίας, με την εκλογή του δημάρχου να γίνεται με έμμεσο τρόπο. Οι πολίτες (μόνο άνδρες και με εισοδηματικά κριτήρια) ψήφιζαν για την εκλογή δημοτικών συμβούλων και η κυβέρνηση διόριζε ίσο αριθμό δημοτικών συμβούλων. Από τους τρεις πρώτους πλειοψηφήσαντες, η κεντρική διοίκηση επέλεγε έναν, ο οποίος αναλάμβανε καθήκοντα δημάρχου. Είναι φανερό ότι η τοπική αυτοδιοίκηση μόνο ανεξάρτητη δεν ήταν από την κεντρική εξουσία, μία κατάσταση που συνεχίζεται με παραλλαγές έως σήμερα.

Στην Αθήνα οι πρώτες δημοτικές έγιναν από τις 15 έως τις 20 Μαρτίου του 1835 και δήμαρχος αναδείχθηκε ο φιλοκυβερνητικός Ανάργυρος Πετράκης, γόνος οικογένειας γαιοκτημόνων από την Αρκαδία. Στον Πειραιά οι εκλογές έγιναν αργότερα (14 Δεκεμβρίου 1835) και δήμαρχος αναδείχθηκε ο Υδραίος αγωνιστής του '21 και έμπορος Κυριάκος Σερφιώτης. Όσον αφορά στους επάρχους και τους νομάρχες, αυτοί διορίζονταν από την κεντρική εξουσία. Μετά την έξωση του Όθωνα το 1862, ψηφίστηκε νέος νόμος (19 Νοεμβρίου1864), με τον οποίο καθιερώθηκε η άμεση εκλογή του δημάρχου από τους πολίτες (άνδρες).

Το 1912 ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιχείρησε να αναμορφώσει το αυτοδιοικητικό σύστημα της χώρας. Με τον νόμο ΔΝΖ'«Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων» κατακερματίστηκαν οι δήμοι και δημιουργήθηκαν χιλιάδες κοινότητες σε ολόκληρη την επικράτεια. Οι κοινότητες αυτές, μικρές και χωρίς πόρους, κατέληξαν να λειτουργούν ως τοπικά παραρτήματα της κρατικής γραφειοκρατίας (έκδοση πιστοποιητικών και ληξιαρχικών πράξεων) αντί να αποτελούν ζωντανά κύτταρα οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και προόδου.

Δεκατρία χρόνια μετά την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό, η Θεσσαλονίκη ψήφισε πρώτη φορά για δήμαρχο. Στις εκλογές της 25ης Οκτωβρίου του 1925 εξελέγη ο πρόσφυγας δικηγόρος Μηνάς Πατρίκιος. Οι δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934 έμειναν στην ιστορία, διότι για πρώτη φορά ψήφισαν οι γυναίκες και για πρώτη φορά εξελέγησαν κομμουνιστές δήμαρχοι (Μήτσος Παρτσαλίδης στην Καβάλα και Διονύσης Μενύχτας στις Σέρρες). Οι εκλογές αυτές ήταν και οι τελευταίες μέχρι το 1951, εξαιτίας της μεσολάβησης της δικτατορίας Μεταξά, της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου.

Οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές έγιναν στις 15 Απριλίου του 1951, με το σύστημα της έμμεσης εκλογής του δημάρχου από τους δημοτικούς συμβούλους. Το σύστημα αυτό εφαρμόστηκε μέχρι και τις δημοτικές εκλογές του 1964, με εξαίρεση αυτές του 1954, οπότε οι δήμαρχοι εξελέγησαν άμεσα από τον λαό. Κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974), οι δήμαρχοι διορίζονταν από τη χούντα, ενώ μετά την μεταπολίτευση του 1974 επιστρέψαμε στην άμεση εκλογή του δημάρχου από τον λαό με το σύστημα των δύο γύρων. Το 1994 αποτελεί τομή στην εκλογική ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς για πρώτη φορά οι νομάρχες εξελέγησαν απευθείας από τον λαό (16 και 23 Νοεμβρίου), με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου.

Το 1997 με το σχέδιο «Καποδίστριας» (Νόμος 2539/97) πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση από την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η χώρα διαιρέθηκε σε 13 περιφέρειες, 51 νομούς, 910 δήμους και 124 κοινότητες. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη, που είχε τη νομοθετική πρωτοβουλία, η συνένωση κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους έγινε με σκοπό τη βελτιστοποίηση της δημόσιας διοίκησης στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Νομάρχες, κοινοτάρχες και δήμαρχοι ήσαν αιρετοί, ενώ οι περιφερειάρχες διορισμένοι από την κυβέρνηση.

Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Νόμος 3852/2010) επιχειρήθηκε η νέα και πιο πρόσφατη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση στη χώρα μας από την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου. Η Ελλάδα αποτελείται πλέον από 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις, 13 περιφέρειες και 352 δήμους. Οι επικεφαλής των αποκεντρωμένων διοικήσεων είναι διορισμένοι από την κυβέρνηση, ενώ αιρετοί είναι οι περιφερειάρχες και οι δήμαρχοι. Ο «Καλλικράτης» θεωρείται συνέχεια του «Καποδίστρια», επειδή διέπεται από παρόμοια φιλοσοφία αναγκαστικής συνένωσης των υπαρχόντων μικρών δήμων και κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους.

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ

Εγκαινιάστηκε η παιδική χαρά στην οδό Ιτάνου και Καλαμά

May 26, 2019, 3:16 am

≫ Next: Οι πρώτες δημοτικές εκλογές στην Κρήτη, το 1879- Ποιοι ήταν οι πρώτοι δήμαρχοι

≪ Previous: Η ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα

$

0

0

Εγκαινιάστηκε το απόγευμα της Παρασκευής 24 Μαΐου η παιδική χαρά στην συμβολή των οδών Ιτάνου και Καλαμά (κοντά στον Ιερό Ναό της Αγίας Άννας), παρουσία του Δημάρχου Ηρακλείου Βασίλη Λαμπρινού, μελών της δημοτικής αρχής και πλήθος κόσμου, κυρίως παιδιών με τους γονείς τους. 

Πρόκειται για έναν σύγχρονο χώρο παιγνιδιού που περιλαμβάνει πρωτοποριακά παιχνίδια, προσβάσιμα και σε ΑμεΑ.

Ο Δήμαρχος δήλωσε σχετικά: «Συνεχίζουμε το έργο της ανακατασκευής και πιστοποίησης των παιδικών χαρών του Ηρακλείου που έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Θεωρούμε ότι η δημιουργία ασφαλών και σύγχρονων χώρων παιχνιδιού στην πόλη είναι εξαιρετικά σημαντική και για αυτό δεν θα σταματήσουμε μέχρι να τις πιστοποιήσουμε όλες».

Οι πρώτες δημοτικές εκλογές στην Κρήτη, το 1879- Ποιοι ήταν οι πρώτοι δήμαρχοι

May 26, 2019, 4:00 am

≫ Next: Έφυγε απο την ζωή ο λαϊκός ήρωας, Γιάννης Κεσκιλίδης ΣΑΜΨΩΝ

≪ Previous: Εγκαινιάστηκε η παιδική χαρά στην οδό Ιτάνου και Καλαμά

$

0

0

Οι εκλογές με νοθεία και πολλά παρατράγουδα, στους 86 πρώτους δήμου του νησιού

Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη andrikakisalekos@gmail.com

Οι πρώτες εκλεγμένες δημοτικές αρχές της Κρήτης αναδείχτηκαν πριν από 140 χρόνια, τον Οκτώβριο του 1879, ενώ ακόμα το νησί ήταν υπό την τουρκική διοίκηση. Οι πρώτοι δήμοι, συνολικά 86, συγκροτήθηκαν το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διοικητικής και δικαστικής μεταρρύθμισης, με κοινωνικά χαρακτηριστικά που επιχειρούσε τότε η Υψηλή Πύλη, αναγκασμένη από τις αλλεπάλληλες εξεγέρσεις των Κρητών. 

Η μεταρρύθμιση αυτή – συμπεριλαμβανομένης και της σύστασης των πρώτων δήμων ήταν, ούτως ή άλλως, αρκετά καθυστερημένη, καθώς οι πρόνοιές της αποτελούσαν υποχρεώσεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας έναντι των Κρητών μετά τη μεγάλη επανάσταση του 1866. Το 1868 ο σουλτάνος είχε παραδώσει το πρώτο σύνταγμα της Κρήτης, τον Οργανικό Νόμο, εκχωρώντας μερικά στοιχειώδη δικαιώματα στους χριστιανούς. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν και η δυνατότητα να συγκροτούν δήμους και να εκλέγουν τους δημοτικούς τους άρχοντες. Ο νόμος αυτός παραβιάστηκε από την πρώτη στιγμή και χρειάστηκαν άλλα 11 χρόνια για να εφαρμοστεί. Μεσολάβησε η επανάσταση του 1878 το κέρδος από την οποία ήταν η Σύμβαση της Χαλέπας, που στην ουσία αποτελούσε την ανανέωση και τη βελτίωση του Οργανικού Νόμου του 1868.

Στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που προέκυψαν από τη Σύμβαση της Χαλέπας, το 1878, ήταν το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης, με την οργάνωση των δήμων και την εκλογή των δημοτικών αρχόντων. Μη φανταστεί, πάντως, κανείς ότι αναφερόμαστε σε σημαντικές, τουλάχιστο σε σχέση με σήμερα, αρμοδιότητες. Όμως για την εποχή εκείνη, και σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη περίοδο, η συγκρότηση δήμων και η εκλογή δημάρχων που είχαν τη δυνατότητα να διαχειριστούν θέματα όπως η καθαριότητα των πόλεων ή το τεράστιο, εκείνη την εποχή, πρόβλημα της ζωοκλοπής, ήταν ασφαλώς ένα βήμα προόδου. Πολύ περισσότερο που – παρά τις δυσκολίες του δημοτικού νόμου, ο οποίος στην ουσία αποτελούσε απλή εκλογική νομοθεσία- αυτά τα θέματα θα είχαν τη δυνατότητα να τα χειριστούν χριστιανοί, ακόμη και άνθρωποι που είχαν πάρει το τουφέκι και πολεμούσαν τον κατακτητή.

Όπως τονίσαμε, το βήμα αυτό δεν έλυνε το εθνικό πρόβλημα για τους Κρήτες, που φυσικά ήθελαν την ελευθερία και την ένωσή τους με την Ελλάδα. Όμως ήταν σημαντικό. Γιατί, ακόμη κι αν η Υψηλή Πύλη αναγκαζόταν, μέσω της Σύμβασης της Χαλέπας, να εκχωρήσει προνόμια στους χριστιανούς προκειμένου να δείξει ένα φιλελεύθερο προσωπείο στην Ευρώπη, οι κάτοικοι αποκτούσαν μερικά στοιχειώδη που θα βοηθούσαν να καλυτερεύσει τουλάχιστο η ζωή τους, ενώ θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στη διοίκηση. Τέτοια προνόμια, εκτός από την αυτοδιοίκηση, ήταν η εκλογή πληρεξουσίων, για τη συγκρότηση Γενικής Συνέλευσης, στην οποία οι χριστιανοί θα είχαν την πλειοψηφία των 2/3, η έκδοση εφημερίδων και η σύσταση συλλόγων, η απαλλαγή από ορισμένους φόρους, η γενική αμνηστία, ακόμη και το γεγονός ότι επιτρεπόταν η κατοχή των όπλων, τα οποία θα ήταν χρήσιμα για την κρίσιμη ώρα μιας επόμενης επανάστασης, που ήταν βέβαιο ότι θα ερχόταν. Φυσικά η διάταξη της Σύμβασης ότι ο Γενικός Διοικητής θα μπορούσε να είναι και χριστιανός, ή αν ήταν μουσουλμάνος θα είχε χριστιανό σύμβουλο, ενίσχυσε ένα κλίμα ικανοποίησης που υπήρξε στους Κρήτες. Όσο κι αν ο Διοικητής ή ο σύμβουλός του ήταν εκπρόσωπος του δυνάστη, εφόσον είχε το ίδιο θρήσκευμα με τον υποδουλωμένο λαό, έδινε μια ελπίδα και παρηγοριά στους χριστιανούς. Φυσικά αυτό δεν ίσχυσε στις περισσότερες των περιπτώσεων.

ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΣΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Αν και οι πρώτοι δήμοι συγκροτούνται το καλοκαίρι του 1879 και οι δήμαρχοι, μαζί με τα δημοτικά συμβούλια εκλέγονται τον Οκτώβριο ή, σε μερικές περιπτώσεις, τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς, δήμαρχοι στις τρεις μεγάλες πόλεις του νησιού, τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, υπάρχουν μερικά χρόνια νωρίτερα. Δεν αποτελούν όμως αυτοδιοίκηση, καθώς διορίζονται και είναι υπάλληλοι της Γενικής Διοίκησης, που τους παύει όποτε θέλει. Έτσι δεν μπορούμε να θεωρήσομε ως λειτουργούς της αυτοδιοίκηση αυτούς τους πρώτους διορισμένους δημάρχους. Εδώ εντοπίζομε ότι υπάρχει ένα προς έρευνα θέμα, σε σχέση με το χρόνο που τοποθετούνται οι πρώτοι διορισμένοι κρατικοί υπάλληλοι, οι οποίοι ονομάζονται δήμαρχοι. Από τη δική μας έρευνα προκύπτει ότι οι διορισμένοι δήμαρχοι τοποθετούνται στις τρεις πόλεις μετά το 1871. Άλλωστε σε άρθρο της εφημερίδας του Ηρακλείου «Μίνως», από τις πρώτες που κυκλοφόρησαν στην πόλη μετά τη Σύμβαση της Χαλέπας, όταν και δόθηκε η δυνατότητα έκδοσης εφημερίδων στο νησί, γίνεται μια τέτοια αναφορά. Ότι, δηλαδή, οι πρώτοι δήμαρχοι διορίστηκαν μετά το 1871. Το άρθρο αυτό είχε δημοσιευτεί στις 27 Ιουνίου 1881, λίγες ημέρες πριν την πραγματοποίηση των δεύτερων δημοτικών εκλογών στην Κρήτη και αναδημοσιεύεται στο πλαίσιο του αφιερώματός μας. Όμως στα περίφημα «Δελτία» του ο Νικόλαος Σταυρινίδης έχει σημείωση με τα ονόματα των δημάρχων του Ηρακλείου, διορισμένων και εκλεγμένων. Κι εκεί υποστηρίζει ότι ο πρώτος δήμαρχος της πόλης είχε τοποθετηθεί το 1861 και ήταν ο Παπουτσαλής Σεχίβ Βεκίλη, που και αργότερα υπηρέτησε ως εκλεγμένος. Θεωρούμε ότι είναι αδύνατο να υπήρξε δήμαρχος από εκείνη την περίοδο, πριν καν υπάρξει ο θεσμός στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι πρώτοι δήμοι οργανώθηκαν το 1864, σύμφωνα με τη «Στατιστική του πληθυσμού της Νήσου Κρήτης» του Νικολάου Σταυράκη, ενώ στην Κρήτη, γράφει ο ίδιος, ο θεσμός εφαρμόστηκε μετά το 1867. Προφανώς η αναφορά είναι για τους τρεις πρώτους δήμους των μεγάλων πόλεων, που η έρευνά μας εντοπίζει να δημιουργούνται μετά το 1871.

Στα «Δελτία» ο Ν. Σταυρινίδης αναφέρει ως επόμενο δήμαρχο τον Χαλήλ βέη Οσμάν Τσάμη, στα 1874 και  τον Νουσουρέτ εφένδη Αλή Μπαμπαδάκη στα 1881. Και η δική μας έρευνα εντόπισε τον Μπαμπαδάκη ως δήμαρχο το 1881, στις δεύτερες εκλογές. Στις πρώτες, του 1879, εξελέγη ο Βιλάλ Σιτκή εφένδης, ο οποίος είναι ο πρώτος εκλεγμένος, στην ιστορία, δήμαρχος της πόλης.

Υπάρχει κι ένα δεύτερο προς περαιτέρω διερεύνηση ζήτημα. Αυτό του αριθμού των δήμων. Στις σύγχρονες αναφορές για τη συγκρότηση των πρώτων δίνεται ο αριθμός 88 για όλη την Κρήτη. Αυτός προκύπτει όμως από την αναφορά του Ν. Σταυράκη, που όμως μάλλον θα πρέπει να την περιορίσομε στο 1881, όταν και έγιναν οι δεύτερες δημοτικές εκλογές και λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του χρόνου εκείνου, η πρώτη οργανωμένη απογραφή την οποία επόπτευσε ο ίδιος. Από τη δική μας έρευνα προκύπτει ότι οι πρώτοι δήμοι που συγκροτήθηκαν με τις αποφάσεις της Γενικής Διοίκησης, το καλοκαίρι του 1879, ήταν 84. Και μέχρι τις εκλογές του Οκτωβρίου προστέθηκαν άλλοι δύο, για να φτάσομε στους 86. Θεωρούμε ότι μέχρι τον Ιούλιο του 1881, όταν και έγιναν οι επόμενες δημοτικές εκλογές, προστέθηκαν δύο ακόμη, για να φτάσομε στους 88, ενώ έγιναν και άλλες αλλαγές, όπως σε έδρες ή ονομασίες, ακόμη και σύνθεσης δήμων.

ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΝΟΘΕΙΑ

Οι χριστιανοί δήμαρχοι κυριάρχησαν στις πρώτες δημοτικές εκλογές του 1879. Από τα στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσομε για τις εκλογές σε 57 δήμους, οι 48 ανέδειξαν χριστιανούς και οι 9 μουσουλμάνους δημάρχους. Αυτό φυσικά έχει σχέση και με την πλειοψηφία χριστιανών ή μουσουλμάνων, καθώς, σύμφωνα με τον δημοτικό νόμο, στους μικτούς δήμους (εκείνους που είχαν τουλάχιστο 40 οικογένειες από κάθε θρήσκευμα)  ο δήμαρχος ανήκε σ’ εκείνη τη θρησκευτική κοινότητα που είχε τους περισσότερους κατοίκους στην πόλη, ανεξάρτητα αν ο ίδιος συγκέντρωνε τις περισσότερες ψήφους. Έτσι, για παράδειγμα, στα Χανιά όπου ήταν περισσότεροι οι μουσουλμάνοι, πλειοψήφησε χριστιανός, αλλά εξελέγη, τελικά, μουσουλμάνος. Στις επόμενες εκλογές του 1881, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Ν. Σταυράκης, από τους 88 δήμους, μόλις οι 10 ήταν μουσουλμάνοι.

Στους τρεις μεγάλους δήμους του νησιού, Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο εξελέγησαν μουσουλμάνοι, όμως στη Σητεία, που θεωρείτο η έδρα του Τμήματος Λασιθίου, ο δήμαρχος ήταν χριστιανός. Φυσικά το ίδιο συνέβη και στα Σφακιά, όπου όμως υπήρχαν μόνο χριστιανοί. Αποκλειστικά από χριστιανούς κατοικούνταν και τα χωριά της επαρχίας Λασιθίου, ενώ αμιγώς μουσουλμανικές περιοχές ήταν οι δήμοι Σούδας και Σπιναλόγκας, οι μοναδικοί οικισμοί, εκτός των τριών μεγάλων πόλεων, που αποτέλεσαν χωριστούς δήμους. Ο δήμος Σπιναλόγκας, μάλιστα, δημιουργήθηκε μετά την έκδοση των σχετικών διαταγμάτων του Γενικού Διοικητή για τη σύσταση των δήμων, καθώς το ζήτησαν οι μουσουλμάνοι κάτοικοί της. Αρχικά το νησί ήταν ενταγμένο στο δήμο Φουρνής.

Αυτές οι πρώτες εκλογές διεξήχθησαν με σημαντικά προβλήματα και καταγγελίες για βία και νοθείες. Κι αυτά συνέβησαν παρά το γεγονός η τουρκική διοίκηση και ο χριστιανός Γενικός Διοικητής Ιωάννης Φωτιάδης πασάς ήθελαν να εμφανίσουν στην Ευρώπη μια φιλελεύθερη πολιτική, μετά και την ισχύ της Σύμβασης της Χαλέπας. Άλλωστε η ανάγκη να δείξουν ένα φιλελεύθερο προσωπείο ήταν αυτή που οδήγησε την Υψηλή Πύλη να παραχωρήσει στην Κρήτη τις μεταρρυθμίσεις, με την ψήφιση πολλών νόμων που εκχωρούσαν προνόμια στους χριστιανούς. Προνόμια, πάντως, που για άλλους λαούς θεωρούνταν αυτονόητα και είχαν κατακτηθεί αιώνες πριν.

Στο Ηράκλειο υπήρξαν σοβαρές καταγγελίες για παρεμβάσεις της διοίκησης και για νοθεία, ενώ, όπως αναφερόταν σ’ επιστολή που δημοσίευσε αθηναϊκή εφημερίδα («Ώρα»), ο α΄ δημαρχιακός πάρεδρος Μηνάς Ζαχαριάδης εξελέγη από τους μουσουλμάνους και δεν εκπροσωπούσε τους χριστιανούς, όπως πρόβλεπε ο νόμος. Τις καταγγελίες για τις πρώτες δημοτικές εκλογές στο Μεγάλο Κάστρο επιβεβαιώνει και ο υποπρόξενος της Ρωσίας στην πόλη Ιωάννης Μιτσοτάκης, ο οποίος σε αναφορά του προς τον προϊστάμενό του στα Χανιά ονόμαζε τον Χουσνή Βέη Μιρζαδάκη, μουσουλμάνο της τοπικής διοίκησης, ως τον άνθρωπο που έκανε τις παρεμβάσεις στη διαδικασία της εκλογής. Η υπόθεση, μάλιστα, εκτός του γεγονότος ότι προκάλεσε την κατάθεση ένστασης από την πλευρά της χριστιανικής μειοψηφίας, έφτασε μέχρι το εισαγγελικό γραφείο.

Ανάλογα προβλήματα υπήρξαν και σε πολλούς άλλους δήμους, κυρίως της υπαίθρου, όπου τα πράγματα ήταν ανεξέλεγκτα. Οι πρώτες εκλογές προκηρύχθηκαν για το τριήμερο από την Παρασκευή 26 μέχρι την Κυριακή 28 Οκτωβρίου 1879, αλλά σε μερικές περιπτώσεις πραγματοποιήθηκαν αργότερα, είτε λόγω επεισοδίων, είτε εξαιτίας των αγροτικών εργασιών. Ενώ σ’ ολόκληρη την επαρχία Σφακίων η αναβολή σημειώθηκε εξαιτίας της σφοδρής κακοκαιρίας που επικρατούσε στην περιοχή τις ημέρες της προγραμματισμένης ψηφοφορίας.

Στα Χανιά και το Ηράκλειο εξελέγησαν οι, και προηγουμένως διορισμένοι δήμαρχοι, Ισμαήλ βέης Χαϊδαραγαδάκης και Βιλάλ Σιτκή εφένδης. Στην πόλη του Ρεθύμνου, όπου επίσης υπήρχε διορισμένος δήμαρχος, εξελέγη ο Μεχμέτ βέης Μουλαλιδάκης.

Ανάμεσα στους πρώτους δημάρχους ή άλλους εκλεγμένους δημοτικούς παράγοντες των δήμων διακρίνομε και μερικούς επαναστάτες που σ’ αυτή τη φάση επέλεξαν να υπηρετήσουν τις πρώτες δημοτικές αρχές. Όπως είναι η περίπτωση του Δημητρίου Ζουδιανού, ο οποίος εξελέγη στις Δαφνές.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα ονόματα των δημοτικών αρχόντων και των μελών των δημοτικών συμβουλίων για 57 από τους 86 πρώτους δήμους που καταφέραμε να εντοπίσομε.

Τμήμα Ηρακλείου

Δήμος πόλεως Ηρακλείου

Για τα αποτελέσματα του δήμου Ηρακλείου έχομε στοιχεία για τον αριθμό των ψηφισάντων, αλλά και των ψήφων που έλαβαν ο δήμαρχος και οι δημαρχιακοί πάρεδροι. Για τις εκλογές στην πόλη δημοσιεύομε στη συνέχεια και αναλυτικό ρεπορτάζ, καθώς, όπως προαναφέραμε,  από την πλευρά των χριστιανών υπήρξαν καταγγελίες για παρατυπίες, αλλά και ότι ο πρώτος δημαρχιακός πάρεδρος, που θα έπρεπε να εκπροσωπεί τη χριστιανική μειοψηφία, ήταν άνθρωπος των Τούρκων.

Εψηφοφόρησαν 1385, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην επίσημη εφημερίδα της οθωμανικής διοίκησης, «Κρήτη».

Δήμαρχος Βιλάλ Σιτκή εφένδης (1054), ο οποίος ήταν και προηγουμένως στη θέση αυτή, ως διορισμένος, φυσικά.

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μηνάς Ζαχαριάδης (554)

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ορφανής εφένδης (220), Νικόλαος Καστρινογιαννάκης (284).

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μεχμέτ εφένδης Σεμσηζαδέ, Φαζήλ βέης Χατζή Εμινεζαδές, Μουσταφά εφένδης Ογλουδάκης, Μουσταφά βέης Ζεΐμεζαδές, Ριφάτ βέης Εφεντάκης, Εμμανουήλ Στειακάκης, Γεώργιος Δουβάκης, Ηρακλής Σαπουντζάκης, Σταύρος Χατζιδάκης, Γεώργιος Καρούζος.

Επαρχία Μονοφατσίου και μέρους Ρίζου

Δήμος Χάρακος

Δήμαρχος…… (σ.σ. δε βρέθηκε το όνομα, αλλά είναι χριστιανός, καθώς διαπιστώνομε ότι πρόκειται για μικτό δήμο και ο α΄ δημαρχιακός πάρεδρος είναι μουσουλμάνος)

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφάς Κλάδος

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δημήτριος Βατζακάκης, Αγγελής Καλογεράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μουσταφάς Χοχλιδάκης, Αναγνώστης Καλογιαννάκης, Ιβραήμ Κουρλάκης, Χαράλαμπος Αγγελιδάκης, Δεμίρ Τζαμπαζάκης,  Αγ. Χουδάκης, Σελήμ Καδάκης, Αναγνώστης Μαραγγάκης.

Δήμος Μεγάλης Βρύσης

Δήμαρχος Αβδούλ – Νεβή αγάς

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αντώνιος Παππαδάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Χουσεΐν Χουσνή εφένδης, Διαμαντάρης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ασάν Νουράκης, Χουσεΐν Γαλατάκης, Αχμέτ Τσιριτάκης, Ρισβανάκης βέης, Γεώργιος Πετρογιαννάκης, Γεώργιος Χαριτάκης, Εμμανουήλ Παππαδάκης, Γεώργιος Στρατάκης.

Δήμος Τεφελίου

Δήμαρχος Μεχμέτ Ρισβανάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αδέμ Νομπετσάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Καδέμ Μουλαδάκης, Αλής αγάς Πολιτάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Σαλής Στεργιαδάκης, Ανή Γατειαδάκης, Αλής βέης Βαμάκης, Σαλής Μασλουμάκης, Χουσεΐν Μπαμπαδάκης, Ομέρ αγάς Ομέρ Ογλού, Ασάν Μουσαδάκης, Χουσεΐν Ζιδιανάκης.

Δήμος Αρκαλοχωρίου

 Δήμαρχος Ρισβάν εφένδης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Δημήτριος Ζωγραφάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Τζεμαλής Αριφάκης, Ζαχαρίας Φλωράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Δαγασανάκης βέης, Εδεχέμ εφένδης, Μουσταφάς Ριζοτάκης, Αλής Μεραμπουτάκης, Αναγνώστης Μαθιανάκης, Αναγνώστης Μαραγγάκης, Εμμαννουήλ Λαμπρής, Μιχαήλ Σταυρουλάκης.

Δήμος Σχοινιά

Δήμαρχος Μιχαήλ Παππαδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Σελήμ Τζεμαλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Εμμανουήλ Φαδινάκης, Νουρής Μουλαδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Κηπαράκης, Εμμανουήλ Μαρκατάτος, Κωνσταντίνος Δημητρουλάκης, Ζαχαρίας Δασκαλάκης, Χασάν Δαγασανάκης, Αλής Ζαφεράκης, Αράπ αγάς, Ισμαήλ Σουφαλάκης.

Επαρχία Μαλεβυζίου

Δήμος Αγίου Μύρωνος

Δήμαρχος Μιχαήλ Καλημεράκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αλής Χαληλαγαδάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Σταμάτιος Παππαδοκτιστάκης, Μελέκος Χατζαλάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αντώνιος Λινάρδος, Κωνσταντίνος Κολυβάκης, Ιωάννης Αλβαντάκης, Αλέξανδρος Αλεξάκης, Εμμανουήλ Χ. Στυλιανάκης, Γεώργιος Χαιρετάκης, Μουλά Τεφίκ Ρετζεπάκης Χουσεΐν Φασουλάκης.

Δήμος Κρουσώνος

Δήμαρχος Ιωάννης Ιερωνυμάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Κωνσταντίνος Κριτσοτάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Σάββας Χριστοδουλάκης, Δημήτριος Καλησπεράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Κεφαλογιαννάκης, Γεώργιος Σκουλάς, Μιχαήλ Μαυροματάκης, Ζαχαρίας Μακατουνάκης, Αδάμ Αδαμάκης, Γεώργιος Βουλγαράκης, Αναγνώστης Λιανδρογιαννάκης, Μανούσος Σταματάκης.

Δήμος Τυλίσσου

Δήμαρχος Εμμανουήλ Θ. Χατζιδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αχμέτ Ιουσουφάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δράκος Μαυρογιαννάκης, Αζίζ Χαχαλάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Κοκκινίδης, Φραντζ. Πεδιώτης, Βασίλειος Νειράκης, Νικόλαος Περάκης, Ιωάννης Ζερβουδάκης, Κωνσταντίνος Κουκουλάκης, Μουσταφάς Αϊμονιώτης, Αλή Αληβασουλάκης.

Επαρχία Τεμένους

Δήμος Δαφνών

Δήμαρχος Δημήτριος Ζουδιανός

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χατζή Τσελεπής Τζεβράκης.

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Χουσεΐν Ταπουλάκης, Χαρ. Σακαλάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Σκουντάκης, Γεώργιος Παναγιωτάκης, Αναγνώστης Περδικάκης, Ανδρέας Μαρούλης, Τζιμαλή Παπουτσάκης, Ιβραΐμ Σερδαράκης, Δερβίσης Καταρτάκης, Αχμέτ Ρετζεπάκης.

Δήμαρχος Αρχανών

Δήμαρχος Δημήτριος Λυδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χαϊδέρ Γρανταλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Τσινιτάκης, Χουσεΐν Τζεμαλάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Ουσταγιαννάκης, Εμμανουήλ Χατζάκης, Μιχαήλ Δασκαλάκης, Γεώργιος Ελευθεράκης, Καδρής Μεριχιανάκης, Σελήμ Βιτσαξάκης, Ιζέτ Προχεράκης, Αλής Καραμεχμετάκης.

Επαρχία Πεδιάδος

Δήμος Αγίων Παρασκιών

Δήμαρχος Εμμανουήλ Ν. Παπαδάκης

Α΄ Πάρεδρος Χουσεΐν εφένδης Αγαδάκης

Δεν εντοπίσαμε στοιχεία για τις δημοτικές αρχές στους δήμους, Καστελλίου, Παναγιάς, Μοχού, Επισκοπής (επαρχία Πεδιάδος), Τυμπακίου (επαρχία Πυργιωτίσσης), Πλατάνου, Αμπελούζου, Ζαρού (επαρχία Καινουργίου).

Τμήμα Λασσιθίου

Επαρχία Μεραμβέλλου

Δήμος Βραχασίου

Δήμαρχος Γεώργιος Χ. Σαριδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ελευθέριος Κουκουλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Μιχαήλ Χ. Ζ. Ροβίθης, Χατζή Αναστάσιος Φτενός.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Κατσαράκης, Εμμανουήλ Λαβρεντάκης, Χατζή Σπυρίδων Ανδρουλάκης, Λεωνίδας Παππαδάκης, Θεοχάρης Ροβίθης, Αντώνιος Κ. Σφακιανάκης, Διονύσιος Ροβίθης, Ιωάννης Κυπριώτης.

Δήμος Νεαπόλεως

Δήμαρχος Εμμανουήλ Κοκκινάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Εμμανουήλ Λυράκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δημήτριος Χουρδάκης, Γεώργιος Ν. Τσιχλάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Πλευριτάκης, Δημήτριος Μαραγκάκης, Χριστόδουλος Γαράκης, Δημήτριος Λυράκης, Ιωάννης Σομινελάκης, Ελευθέριος Συλιγαρδάκης, Ιωάννης Αποστολάκης, Κωνσταντίνος Διαλινάκης.

Δήμος Χουμεργιάκου

Δήμαρχος Νικόλαος Παπαγιανάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιβραήμ Παπουτσαλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ευστράτιος Μαρνέλος, Σωκράτης Βελονάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Πελιμπασάκης, Γεώργιος Χλαπουτάκης, Χασάν Κοτσιφαλάκης, Ιωάννης Μουρελάκης, Μάρκος Μαρκάκης, Μουσταφάς Σουλεϊμανάκης, Ιωσήφ Κοκολάκης, Αλής Μουλαχμετάκης.

Δήμος Φουρνής

 Δήμαρχος Νικόλαος Γραμματικάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Εμμανουήλ Ζαγιαννάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Νικόλαος Μενεγάκης, Ιωάννης Πετουράκης

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Γραμματικάκης, Ιωάννης Ραυτόπουλος, Γεώργιος Ραπανάκης, Εμμανουήλ Ιωάν. Κλουτσάκης, Εμμανουήλ Γωνιο(ω)τάκης, Δημήτριος Μοσχοβιτάκης, Νικόλαος Λεμπιδάκης, Ιωάννης Φρουζάκης.

Δήμος Κριτσάς

Δήμαρχος Γεώργιος Εμμ. Παγκαλάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Γεώργιος Πα. Ταυλάς.

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Επιτροπάκης, Ιάκωβος Πετρουράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Κ. Σγουρός, Νικόλαος Ι. Αλεξάκης, Μη(ι)χαήλ Φιρφιρής, Νικόλαος Γ. Αλεξάκης, Μηχαήλ Ι. Κουτουλάκης, Γεώργιος Ι. Ταυραδός, Αντώνιος Χ. Μ. Πάγκαλος, Γεώργιος Πα. Ι. Πάγκαλος, Γεώργιος Χριστιανάκης.

Δήμος Σπιναλόγκας

Δήμαρχος Τεφήκ εφένδης Χ. Μεμηχιάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χαλήλ εφένδης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Μουλά Χαλίλης, Μασλούμ Ιβραήμ Καπετανάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Πιλάλ Χ. Μουσταφαδάκης, Ιβραήμ εφένδης, Τοσούν εφένδης, Παρπαρεσάκης, Δερβίς Βεκιλαγασάκης, Αλής Τσελεπάκης, Εμίν Μεχμέτ Ρεϊσάκης, Αχμέτ Τσεπαπακάκης, Μουλά Μουσταφάς Ρεϊσάκης.

Επαρχία Λασσιθίου

Δήμος Τσερμνιάδου

Δήμαρχος Στέφανος Γραμματικάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μηχαήλ Βογιάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Κωστάκης, Γεώργιος Δετοράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Μαρκάκης, Δημήτριος Καλογεράκης, Θεόφιλος Χαρκιαδάκης, Στρατής Χρυσός, Γεώργιος Αλεξάκης, Εμμανουήλ Παναγιωτάκης, Αναγνώστης Φαζής, Αντώνιος Χαρκιαδάκης.

Δήμος Ψυχρού

Δήμαρχος Εμμανουήλ Παππαδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Δημήτριος Γαλανάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δημήτριος Ταμνιολάκης, Αναγνώστης Ματθαιάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ηλίας Βιδάκης, Αναγνώστης Περάκης, Ζαχαρίας Ανδρουλάκης, Γεώργιος Παπαμαρινάκης, Δημήτριος Ν. Γαλανάκης, Νικόλαος Παναγιωτάκης, Νικόλαος Δαγαλάκης, Ιωάννης Σακελάρης.

Επαρχία Βιάννου

Δήμος Βιάννου

Δήμαρχος Σπυρίδων Αγαπάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιβραήμ Μεριδάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Αγγουράκης, Χουσεΐν Μεραμπουτάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Μεταξάκης, Μ. Χουσεΐν Καουκάκης, Δημήτριος Κουφαλιτάκης, Ασάν Χοτσάκης, Νικόλαος Μανουσάκης, Χασάν Χατσαριφάκης, Νικόλαος Παπαδάκης, Αχμέτ Τσουκράκης.

Δήμος Αγίου Βασιλείου

Δήμαρχος Ιωάννης Ινιοτάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Γεώργιος Χατσάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Μοσχοβάκης, Γεώργιος Στεφανάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Σταύρος Λουλάκης, Δημήτριος Στρατάκης, Ιωάννης Γιαναδόπουλος, Γεώργιος Μηχαλογιαννάκης, Χατζή Ιωάννης Παππαδάκης, Νικόλαος Βασιλικάκης, Νικήτας Μουζουράκης, Αναγνώστης Χαραλαμπόπουλος.

Δήμος Μουρνιών

Δήμαρχος Αναγνώστης Δασκαλάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Χατσάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αναγνώστης Μεταξάς, Αναγνώστης Παπά Ματθαιάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Καπαράκης, Μηχ. Φραντσιτσινάκης, Στυλιανός Μαργαριτάκης, Εμμανουήλ Ρακιτσομηχελάκης, Εμμανουήλ Μαρκόπουλος, Γεώργιος Λενάκης, Αναγνώστης Τσικαλουδάκης, Νικόλαος Ιερωνυμάκης.

Επαρχία Ιεραπέτρου

Δήμος Ιεραπέτρου

Δήμαρχος Χατζή Μουράτ εφένδης Καρακάσης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ανδρέας Φαφουτάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Σελήμ εφένδης Σουμπασάκης, Δημήτριος Καρυδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μουσταφά εφένδης Μουλαχασανάκης, Χατζή Πέτρος Μελά, Ατίφ αγάς Καντογλάκης, Μιχαήλ Αθανασάκης, Ιβραήμ Ισουφάκης, Γεώργιος Κουνδουράκης, Οσουμάν βέης, Παύλος Συγγελάκης.

Δήμος Ανατολής

Δήμαρχος Εμμανουήλ Καζανάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Θεοφανάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Φραγκιός Μαράκης, Δημήτριος Χανιοτάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Μ. Παρίτης Ιωάννης Μοναστηράκης, Ιωάννης Παπά Πέτρου, Ιωάννης Γ. Παριτάκης, Γεώργιος Γενιατάκης,  Δημήτριος Γαρόφαλος, Αναγνώστης Καλαϊτσάκης, Αναγνώστης Πετσαγκουράκης.

Δήμος Κάτω Χωρίου

Δήμαρχος Γεώργιος Φραγκάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Ταχήρ Χατσηχαληλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Χαράλαμπος Μουστακάκης, Ιωάννης Χατζή Χαραλάμπους.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Σκουλικαράκης, Ασάν Μαιζανάκης, Ιωάννης Ψαρουδάκης, Χατζή Εμμ. Φραντζεσκάκης, Ηλίας Τομαδάκης, Εμμανουήλ Βογιατσής, Μουλά Ταχήρ Χαμαμάκης, Αλή εφένδης Τσελεπάκης.

Επαρχία Σιτείας

Δήμος Λιμένος Σιτείας

Δήμαρχος Γεώργιος Παππαδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφά Νουρή εφένδης.

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Λιανουδάκης, Ρεμετάν εφένδης Χ. Εμινάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Περάκης, Μουσταφά εφένδης Βελάκης, Αναγνώστης Δεσποτάκης, Μουλά Σαλής Χαλβατσάκης, Θεόδωρος Ξενικάκης, Μουλά Μεχμέτ Χοτσάκης, Αναγνώστης Κοζυράκης, Χουσεΐν Αριφάκης.

Δήμος Χανδρά

Δήμαρχος Ιωάννης Ξομπλαράκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χουσεΐν Μπεχλουλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Αυγουστινάκης, Ιβραήμ Αρναουτάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χαλκιολάκης, Σαλής Ιβραημάκης, Αντώνιος Αδαμάκης, Μουσταφά εφένδης Χατζή Μασλουμάκης, Νικόλαος Αεράκης, Μουσταφά Φιχμή εφένδης, Γεώργιος Χατσηδάκης, Οσουμάν Μουρατογλούς.

Δήμος Τουρλωτής

Δήμαρχος Εμμανουήλ Φουνταλιδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χριστόδουλος Συντυχάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ρετσέπ εφένδης Χατζή Μουσταφαδάκης, Ιωάννης Καποτάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χατζή Γ. Ζερβάκης, Κωνσταντίνος Παππαδάκης, Στέφανος Σακκαδάκης, Εμμανουήλ Πετράς, Ιωάννης Θωμαδάκης, Χατζή Αντώνιος Μαστοράκης, Μεχμέτ Μημοστάκης.

Δήμος Ρούκουνα

Δήμαρχος…… (σ.σ. δε βρέθηκε το όνομα, αλλά είναι χριστιανός, καθώς διαπιστώνομε ότι πρόκειται για μικτό δήμο και ο α΄ δημαρχιακός πάρεδρος είναι μουσουλμάνος)

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος: Ρεμετάν εφένδης Καντογλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Στέφανος Μεταξάκης, Μουλά Ιβραήμ Χιλαλάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Ψαραδόπουλος, Δερβής Αλής, Αναγνώστης Μαυράκης, Μουλά Αλής Χοτσάκης, Γεώργιος Παπά Νικολάου, Μεχμέτ Αλή Βεβάκης, Νικόλαος Χατσόπουλος, Σουλεϊμάν Πετράκης.

Δήμος Καρυδίου

Δήμαρχος Χατζή Κατσαράς

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Παναγιώτης Παππαδάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αναγνώστης Παπαδόπουλος, Αναγνώστης Λιαφάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χουλάκης, Αναγνώστης Καψιλίδης, Χατζή Α. Λιαφάκης, Αναγνώστης Τσαντάκης, Αναγνώστης Σπυριδάκης, Αναγνώστης Φουντοραδάκης, Αναγνώστης Περιφεράκης, Νικόλαος Οικονομάκης.

Τμήμα Χανίων

Δήμος πόλεως Χανίων

Δήμαρχος Ισμαήλ βέης Χαϊδαραγαδάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος, Αναγνώστης Παπαδάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Σατζή βέης Χαμίτ Βιτζαζαδές, Αθανάσιος Βαλής.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μουσταφά βέης Σερβάκης,

Χαλήλ βέης Κοκκινάκης, Αλή εφένδης Καλιοντζάκης, Μεχμέτ βέης Δολμαδάκης, Σουλεϊμάν εφένδης Τσαουσάκης, Γεώργιος Τσιριμονάκης, Αντώνιος Μαρκαντωνάκης, Δημήτριος Βλουμάκης, Πέτρος Φορτσάκης, Ιωάννης Ησυχάκης.

Λίγο αργότερα παραιτήθηκε ο Αντώνιος Μαρκαντωνάκης και αντικαταστάθηκε από τον επιλαχόντα Χατζή

Μιχαήλ Κασσιώτη.

Επαρχία Κυδωνίας

Δήμος Ακρωτηρίου

Δήμαρχος Ιωάννης Χ. Καζάκος

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ομέρ Κοπριτάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Στυλιανός Μπιστολάκης και Χατζή Οσμάν Λατιφάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ηλίας Νικολαΐδης, Θεοφάνης Νικηφοράκης, Γεώργιος Τορνατζάκης, Εμμ. Στρατηγάκης, Αναγνώστης Προυκάκης, Δημήτριος Πλανάκης, Νικόλαος Μαλινάκης, Δερβίς Μπουντζουράκης, Σουλεϊμάν Πιστο- λάκης και Αχμέτ Λατιφάκης.

Δήμος Αζιζιέ (Σούδας)

Δήμαρχος Χουσεΐν εφένδης.

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφά αγάς Τοπτσή Μπασάκης.

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Χουσεΐν αγάς Τοπτσημπασάκης και Χασάν αγάς.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Χουσεΐν εφένδης Βακράκης, Μεχμέτ Ρεΐς Λαγαρέ, Χουσεΐν αγάς Κολαγασάκης, Τζαφέρ καπετάν Ζεκιργιαδάκης, Αλή εφένδης Χουσάκης, Αχμέτ αγάς Νουσρετάκης, Χαλήλ καπετάν Δελή Χουσεϊνάκης και Μουλά Αχμέτ Γεραμέττογλου.

Δήμος Κεραμιών

Δήμαρχος Εμμανουήλ Σαρικάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αντώνιος Κασκαλάκης

Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αναγνώστης Φαδάκης και Στυλιανός Πουλιτζάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Τροχαλάκης, Εμμ. Κυριακάκης, Στυλιανός Κωνσταντάκης, Μιχαήλ Μπικάκης, Χατζή Δημήτριος Πιπάκης, Αναγνώστης Πατεράκης, Νικόλαος Κοκολογιαννάκης, Γεώργιος Αρετάκης.

Δήμος Λάκκων

Δήμαρχος Ι. Κοκκαλάς

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ραμαδάν Μεμησάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Εμμ. Σκουλάς και Αλή Χ. Φαφουνάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Βωλανάκης, Αντώνιος Βωλανάκης, Ιωάννης Μιχελάκης, Ιωάννης Μαντακάκης, Μιχαήλ Παπήλαρης, Γ. Χαζιράκης, Ν. Μαντακάκης, Τζελίλ Χαϊνάκης, Μουλά Βαχρή Γιουσουφάκης, Χασάν Μεμισάκης.

Δήμος Περιβολίων

Δήμαρχος Γ. Φρεδιανάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χουσεΐν εφένδης Απτή Αγαδάκης.

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αντώνιος Κουβαριτάκης, Μεμίς αγά Κοπριτάκης

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μάρκος Καρυδάκης, Ευστάθιος Χατζιδάκης, Ιωάννης Κουτράκης, Μιχαήλ Μπουρεξάκης, Εμμανουήλ Γεμενάκης, Μεχμέτ εφένδη Αυνάκης, Τζεμαλή αγά Λαλινάκης, Χουσεΐν βέη Δερβισαγαδάκης, Χουσεΐν Μετάκης, Εμίν βέη Μελιγκουνάκης.

Για τους δήμους Αλικιανού και Πύργου Ψι(η)λονέρου δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Επαρχία Κισσάμου

Δήμος Καστελλίου

Δήμαρχος Εμμανουήλ Παππά Ιωάννου Ανουσάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφά βέη Χουσεΐν Εφεντάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Θεόδωρος Μαρής, Γεώργιος Φορτζάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αρτέμιος Μαρκαντωνάκης, Παναγιώτης Βλαστάκης, Αναγνώστης Γιακουμάκης, Αντώνιος Ξαουράκης, Μιχαήλ Κονδυλάκης, Θεόδωρος Νικολακάκης, Μουσταφά βέης Καραγκιολάκης, Αδεμβέης Διζδαράκης, Μεχμέτ βέης Μαντωνάκης, Αβνή βέης Χατζή Βεκράκης.

Δήμος Πανεθύμου

Δήμαρχος Αναγνώστης Αγοραστάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Μεχμέτ Χατζή Αλάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι: Ιωάννης Παππαγιαννάκης, Παναγιώτης Παταλιοτάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Σπανοκοκολάκης, Νικόλαος Καραζονάκης, Αναγνώστης Μιχελάκης, Στυλιανός Κατσουρελάκης, Τζανής Χουδαλάκης, Μουλά Κιαμήλ, Οσμάν Ομεραλάκης.

Δήμος Μεσογείων

Δήμαρχος Αντώνιος Ανουσάκης (σ.σ. Αθουσάκης;)

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Βασίλειος Σαφουλάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ι. Παππαδοδημητράκης, Ι. Ριμαντωνάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Μαρκουλάκης, Μεχμέτ Εμήν εφένδης, Ανδρέας Κοκκινάκης, Νικόλαος

Δασκαλάκης, Δημήτριος Τερζάκης, Ιωάννης Μαργαριτάκης, Βασίλειος Καστανάκης, Ι. Σκουλάκης.

Δήμος Εννέα Χωρίων

Δήμαρχος Νικόλαος Φελεσάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χριστόφορος Τζανακάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Αρχοντάκης, Αναγνώστης Κουκουράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χ. Παπαδάκης, Απόστολος Παπαδάκης, Μιχαήλ Παπαδάκης, Ζαχαρίας

Μυλωνάκης, Αλέξανδρος Γιαννακάκης, Γεώργιος Αρετάκης, Μιχαήλ Χαιρετάκης, Ι. Παπαδάκης.

Δήμος Βουκοληών

Δήμαρχος Εμμανουήλ Παπαδάκης

Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Αχμέτ Χαϊδεράκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Γεώργιος Φουντουλάκης Αντώνιος Ποντικάκης

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Παναγιώτης Χατζηδάκης, Νικόλαος Ιερωνυμάκης, Μιχαήλ Τραγανουδάκης, Μουσταφά

βέης Βεδογλάκης, Δερβίς Λαδάκης, Σελήμ εφένδης Γιαβασάκης, Ιβραήμ εφένδης Ρουστεμάκης, Χαμήτ εφένδης.

Δήμος Σπηλιάς

Δήμαρχος Εμμανουήλ Γεωρ. Παπαδάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Αναστασάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Ηλίας Λουπασάκης, Ι. Μαλανδράκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ι. Σκουλουδάκης, Ανδρέας Καπετανάκης, Ιωάννης Μαλανδρής, Σταύρος Μαραγκουδάκης, Γ. Παπαδάκης, Α. Τροχαλάκης, Μιχαήλ Αγγελάκης, Α. Σφακιανάκης, Βασίλειος Χατζηδάκης, Ι. Παπαδάκης.

Επαρχία Σελίνου

Δήμος Κανδάνου

Δήμαρχος Μουσταφάς Αργυράκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Γεώργιος Παπαδαντωνάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ρουσουνά εφένδης Χοντσάκης, Γεώργιος Μπενάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Δεβόγας, Αχμέτ Αλή Τσαουσάκης, Στυλιανός Τσιβουράκης, Μουλά Μεχμέτ Χιτσάκης, Εμμανουήλ Φιλαδιτάκης, Χατζή Νταουστάκης, Ζαχαρίας Καλαϊσάκης, Χαλήλ Χατζηοσμανάκης.

Δήμος Παλαιοχώρας

Δήμαρχος Ιωάννης Λαμπακάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αχμέτ Καουράκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Πωλιός Πωλιουδοβαρδάκης, Ισμαήλ Κουρουπάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Βασίλειος Γεωργιάδης, Αχμέτ Μπαλουρδάκης, Γεώργιος Σκλαβάκης, Μεχμέτ Πασαλά-

κης, Αρτέμιος Τοπολιανάκης, Ιβραήμ Μπεκιράκης, Ιωάννης Παντελάκης, Χατζή Χασάν Βαλιτσάκης.

Δήμος Καμπανού

Δήμαρχος Μάρκος Παπαγιαννάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιβραήμ Τοσυκάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αντώνιος Παπαδομανωλάκης, Εμμανουήλ Παπαγιαννάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αντώνιος Μαρματάκης, Μουσταφάς Τουσουνάκης, Κωνσταντίνος Φιωτάκης, Αναγνώστης Χαλακατευάκης, Γεώργιος Παπαμαρκάκης, Γεώργιος Θεοδωράκης, Ιβραήμ Καμακιλάκης.

Επαρχία Σφακίων

Δήμος Χώρας Σφακίων

Δήμαρχος Αλέξανδρος Τσιριντανάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιωάννης Συγγελάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Παύλος Παυλάκης, Μανούσος Πολενάκης

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωσήφ Χ. Γρηγοράκης, Μανώλης Ζουράκης, Στρατής Φασούλης, Παύλος Δ. Τζιριντανάκης, Χρη(ι) στόδουλος Κακαβελάκης, Ρούσος

Δ. Παπαδάκης, Γεώργιος Ψυλάκης, Στρατής Κελιδούχος.

Δήμος Ανωπόλεως

Δήμαρχος Παύλος Ι. Παπαδάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ανδρέας Κριαράκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Καντήλης Σεϊμένης, Στρατής Σαυγιολάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Ν. Σαυγιολάκης, Χατζή Πολάκης, Γεώργιος Βαϊλάκης, Ανδρέας Ορφανουδάκης, Νικόλαος Νικολουδάκης, Αναγνώστης Γεωργακάκης, Αναγνώστης Ξηρουχάκης, Νικηφόρος Χατζιδογιαννάκης.

Δήμος Καλλικράτους

Δήμαρχος Ανδρέας Ν. Μανουσελάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Στρατής Παπαδάκης.

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ανδρέας Παπαδοπετράκης, Νικόλαος Καλανιγάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Μπελιβανάκης, Εμμανουήλ Κ. Βολουδάκης,

Πέτρος Α. Μανουσελάκης, Ιωάννης Μπουγιουκαλάκης, Γύπαρης Τσιγδονάκης, Γεώργιος Μπρετσουλής, Ανδρέας Π. Μανουσελάκης, Γεώργιος Λεδάκης.

Δήμος Αγίου Ιωάννου

Δήμαρχος Παύλος Ι. Βαρδυνάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χρη(ι)στόδουλος Παπαδάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Αναγνωστάκης, Γεώργιος Καστανάκης

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Παπαδάκης, Θεόδωρος Βιγλάκης, Κωνσταντίνος Ζουριδάκης, Αναγνώστης Πολυ ράκης, Σταμάτιος Όψιμος, Αναγνώστης Λαμπάκης, Χρηστόδουλος Σταυριδάκης, Νικηφόρος Τζοντάκης.

Δήμος Ασκύφου

Δήμαρχος Μιχαήλ Τσινιαράκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μιχαήλ Μπιράκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ανδρέας Τρουλάκης, Γεώργιος Αναγνωστάκης

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ανδρέας Ρ. Βουρδουμβάκης, Ιωάννης Μποξάκης,

Ιωάννης Καυκαλάκης, Λάμπης Βιζαστακάκης, Ιωάννης Λυκάκης, Γεώργιος Βαλιράκης, Μιχαήλ Καρκαβάτσος, Ιωάννης Μπρεδολογάκης.

Δήμος Ίμβρου

Δήμαρχος Μάρκος Ζερβός

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αναγνώστης Δελιγιαννάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωσήφ Μανουσομανωλάκης, Γεώργιος Λαδογιαννά-

κης, Αναγνώστης Πιπεράκης, Αναγνώστης Θ. Παπαδάκης, Αναγνώστης Κουδιδάκης,

Ευστράτιος Μοσχοβάκης, Ιωάννης Σταυρακάκης, Εμμανουήλ Μανταδάκης.

Για τους υπόλοιπους δήμους του Τμήματος Σφακίων δεν βρέθηκαν αποτελέ-

σματα. Δηλαδή, για τους δήμους Βάμου, Φρε, Καλυβών και Μπρόσνερου, της

επαρχίας Αποκορώνου, και Σελιών, Κοξαρέ, Αρδάκτου και Μελάμπων της

επαρχίας Αγίου Βασιλείου.

Τμήμα Ρεθύμνης

Δήμος πόλεως Ρεθύμνης

Δήμαρχος Μεχμέτ βέης Μουλαλιδάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Κακλαούνης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Βασίλειος Δρανδάκης, Μουσταφά εφένδης Σακαλόγλους.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Δημήτριος Καλλομενόπουλος, Στυλιανός Μαγιολιτάκης,

Μεχμέτ βεης Μουλαμουσταφαδάκης, Επαμεινώνδας Καλλομενόπουλος, Χουσεΐν εφένδης Τσιτσεκάκης, Μουσταφά εφένδης Κιλιτσάκης, Ιωάννης Παππαλεξάκης, Εμίν εφένδης Καντιδάκης, Δημήτριος Μανουσάκης, Μεχμέτ αγάς Βεϊσαγαδάκης.

Επαρχία Ρεθύμνης

Δήμος Χρομοναστηρίου

Δήμαρχος Αντώνιος Βαβελάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Αχμέτ Λαχουριδάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Βαλέργας, Μουσταφά Χ. Ιμπραϊμάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ματθαίος Γεωργιουδάκης, Τζανής Κοτσιφός, Αναγνώστης Κοκολάκης, Μουλά Κιαμήλ Βεϊσάκης, Μεχμέτ Τζορμπατζής, Αχμέτ

εφένδης Χ. Χασανάκης, Ιωάννης Στεφανάκης, Ισμαήλ βέης Κατάκης.

Δήμος Πηγής

Δήμαρχος Παναγιώτης Μανωλισάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αλής αγάς Κιατιπάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Νικόλαος Ρουμελιανάκης, Μουλά Μεχμέτ Σκουμπεντεδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Τζεδάκης, Νικόλαος Μυγιάκης, Εμμανουήλ Βωλανάκης, Μάρκος Βωλανάκης, Παναγιώτης Κάτσικας, Νικόλαος Κιρμιζάκης,

Κασήμ αγάς Καρατζεδάκης, Αλή αγάς Μουλαλιδάκης.

Δήμος Αμνάτου

Δήμαρχος Γεώργιος Χορτάτσος

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αλής αγάς Παστελάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Σμυρνάκης, Χασάν Μεχμεταλιδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μάρκος Βαρδάκης, Ηρακλής Τσικουδάκης, Μάρκος Κανάκης, Αναγνώστης Σφακιανάκης, Νικόλαος Δαμέργας, Αντώνιος Φραγκιαδάκης, Χασάν Καργιαγασιδάκης, Κασήμ Καργιαγασιδάκης.

Δήμος Ατσιποπούλου

Δήμαρχος Γεώργιος Μυστράκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Σουλεϊμάν Γιουνουσάκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ανδρέας Καλούδης, Ισμαΐλ Γιαμετάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Γ. Τσίχλης, Ιωάννης Πετρακάκης, Στυλιανός

Σαλιβεράκης, Αναγνώστης Παππαλεξάκης, Χασάν εφένδης Μουλαμουσταφαδάκης, Μουλά Μουκτάρ Χ. Δερβισάκης, Αλής Χαροκοπάκης, Μεχμέτ Τσελιμάκης.

Δήμος Ρουστίκων

Δήμαρχος Χατζή Σπυρίδων Παπαδάκης

Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Γιουσούφ Βεκιράκης

Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Παπαδάκης, Μουλά Τζελήμ Σερμεντάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Χ. Παπαδάκης, Ιωάννης Ζερβός, Ιωσήφ Δασκαλάκης, Αναγνώστης Παπαδάκης, Αναγνώστης Ηλιο μαρκάκης, Μουλά Μεχμέτ Ουστά Βιλαλάκης, Νικόλαος Σταματογιαννάκης, Μουλά Ρεσήμ Μπαρπουσάκης.

Για τους δήμους, Αργυρουπόλεως της επαρχίας Ρεθύμνης, Μαργαριτών, Μελιδονίου, Αυδανιτών, Γαράζου, Ανωγείων, Δαμάστας, της επαρχίας Μυλοποτάμου, και Μέρωνα, Μοναστηρακίου, Αποδούλου, της επαρχίας Αμαρίου, δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Πηγές - αρχεία

-«Οι πρώτοι δήμοι της Κρήτης, το 1879», έρευνα – επιμέλεια Αλ. Α. Ανδρικάκη, ιστορικό αφιέρωμα, έκδοση της «Πατρίδος», Ηράκλειο 2010

- Δετοράκης Θεοχάρης, «Ιστορία της Κρήτης», Αθήνα 1990

- «Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866- 1869», έρευνα, μετεγγραφές, επιμέλεια Αλ. Α. Ανδρικάκη,  δεύτερο μέρος, ιστορικό αφιέρωμα, έκδοση της «Πατρίδος», Ηράκλειο 2008

- «Κανονισμός περί της Καθόλου Διακυβερνήσεως των Γενικών Διοικήσεων

(Βιλαγετίων)», εν Κωνσταντινουπόλει εκ του Αυτοκρατορικού Τυπογραφείου, 1871

- Κρητικού κώδικος τεύχος πρώτον περιέχον τα κατά το έτος 1858 εκδοθέντα Διατάγματα, τον Οργανικόν Νόμον του 1868 μετά των σχετικών Αυτοκρατορικών Φιρμανίων, Διατάγματά τινα μεταγενέστερα και την εν Χαλέπα Σύμβασιν του 1878 μετά των αναγκαίων υποσημειώσεων και υποσημειώσεων και παραπομπών, εκ του Τυπογραφείου της Γεν. Διοικήσεως Κρήτης, εν Χανίοις 1879.

- Μουρέλλος Ιωάννης, «Ιστορία της Κρήτης», Τόμοι 2 και 3, Τυπ. Ερωτοκρίτου, Ηράκλειον 1932

- Νικολακάκης Δημήτριος, «Η Τοπική Αυτοδιοίκηση επί Κρητικής Πολιτείας. Ιστορικό ίδρυσης των δήμων των Χανίων», στο αφιέρωμα «Κρητική Πολιτεία», 8ο τεύχος, έκδοση Χανιώτικα Νέα – Κοινωφελές ίδρυμα «Αγία Σοφία», Χανιά 2000

- Ξανθουδίδης Στέφανος, «Επίτομος Ιστορία της Κρήτης από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς» μετά προλόγου υπό Σπυρ. Π. Λάμπρου, εν Αθήναις, Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία, 1909

- Πετρώφ Ι., «Άτλας της Μεγαλονήσου Κρήτης», εκ του Ελληνικού Τυπογραφείου, 1887

- Σταυράκης Νικόλαος, «Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης», Αθή- νησι, 1890

- Τρούλλης Μιχάλης, «Νομαρχία Ρεθύμνου», Ρέθυμνο, 2010

- Τωμαδάκης Β. Νικόλαος, «Ιστορία της εκκλησίας Κρήτης επί Τουρκοκρατίας (1645- 1898)»,«Αθηνά»: Σύγγραμμα περιοδικόν της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας. Σειρά Διατριβών και Μελετημάτων, 1974

- Φουντουκάκης Κ., «Ιστορία της Κρήτης : από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων», Εν Αθήναις Εκδίδοται υπό Εμ. Μπλαζουδάκη. Εκ του Τυπογραφείου "Νέαι Ιδέαι", 1903

- Ψιλάκης, Βασίλειος, «Ιστορία της Κρήτης από της απωτάτης αρχαιότητος μέχρι των καθ'ημάς χρόνων», τόμος 4, Εκ του τυπογρ. της "Νέας Ερεύνης", Εν Χανίοις 1909

Εφημερίδες

- Κρήτη, Εφημερίς της Γενικής Διοικήσεως, 1879-1880

- Μίνως Ηρακλείου, 1880-1881

- Νέα Ημέρα Τεργέστης, 1879-1880

- Ώρα Αθηνών, 1879- 1880

Αρχεία

- Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου- Τμήμα Αρχείων

- Ιστορικό Μουσείο Κρήτης- Συλλογή  Ι. Μιτσοτάκη

- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Τμήμα Εφημερίδων

- Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κρήτης

Άλλες πηγές

- «Δελτία» Νικολάου Σταυρινίδη

- «Η Κρήτη του 1900», εκδόσεις Μικρός Ναυτίλος», 1995 (φωτογραφίες)

- Eine Fruhlingsfahrt nach Kreta,  Zurich, 1917 (περιοδικό)

- Kreta in Vergangenheit und Gegenwart,

1899

- Αρχείο Αλ. Α. Ανδρικάκη

ΠΗΓΗ - //www.candiadoc.gr/

---

Έφυγε απο την ζωή ο λαϊκός ήρωας, Γιάννης Κεσκιλίδης ΣΑΜΨΩΝ

May 26, 2019, 4:23 am

≫ Next: Πανήγυρη Ιερού Ναού Αγίου Iωάννου του Ρώσου Ιεράπετρας

≪ Previous: Οι πρώτες δημοτικές εκλογές στην Κρήτη, το 1879- Ποιοι ήταν οι πρώτοι δήμαρχοι

$

0

0

Ο λαϊκός ήρωας, Γιάννης Κεσκιλίδης, που μαζί με τον Παναγή Κουταλιανό και μερικούς άλλους «μασίστες» έγραψαν ιστορία, έφυγε από τη ζωή έχοντας δίπλα του, τους δικούς του ανθρώπους. Σύμφωνα με τα παιδιά του, «έφυγε, όπως το επιθυμούσε, γρήγορα και ανώδυνα». Νοσηλευόταν από την περασμένη Δευτέρα με πνευμονία στο νοσοκομείο «Αγία Όλγα»

Ποιος ήταν ο θρυλικός Σαμψών

Ο Γιάννης Κεσκελίδης ή Κεσκιλίδης, πιο γνωστός σαν «Σαμψών» γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1929, και ήταν παλαίμαχος Έλληνας πρωτοπαλαιστής. Προερχόταν από οικογένεια ποντίων οι οποίοι έφθασαν και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα ύστερα από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Ασχολήθηκε από μικρός με τον αθλητισμό, καθώς εντάχθηκε στο δυναμικό του Πειραϊκού Συνδέσμου, ως αθλητής ελευθέρας πάλης.

Τα επόμενα χρόνια διακρίθηκε σε σωρεία διοργανώσεων στη χώρα και στο εξωτερικό, ενώ από τη δεκαετία του ’50 ασχολήθηκε με αγώνες επιδείξεως της τεράστιας δύναμής του σε ανοικτούς χώρους (πλατείες, πάρκα κλπ) δίνοντας παραστάσεις που τον κατέστησαν πάρα πολύ δημοφιλή, έως του σημείου από πολλούς να χαρακτηρισθεί σαν «λαϊκός ήρωας». Την Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 2014 διοργανώθηκε στη γειτονιά του, τη Νέα Ιωνία ο λαϊκός αγώνας δρόμου «Ολύμπιος Σαμψών» προς τιμή του. Ο Γιάννης Κεσκελίδης ήταν παρών, παραδίδοντας τα βραβεία στους νικητές.

Πανήγυρη Ιερού Ναού Αγίου Iωάννου του Ρώσου Ιεράπετρας

May 26, 2019, 5:00 am

≫ Next: Οι εκλεγμένοι δήμαρχοι Ηρακλείου απο το έτος 1916

≪ Previous: Έφυγε απο την ζωή ο λαϊκός ήρωας, Γιάννης Κεσκιλίδης ΣΑΜΨΩΝ

$

0

0

Την Δευτέρα 27 Μαϊου 2019, μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου, πανηγυρίζει ο φερώνυμος Ιερός Ναός που βρίσκεται στην είσοδο της πόλης της Ιεράπετρας (στη θέση «Ελαιοδεξαμενές»).

Το απόγευμα της Κυριακής 26/5 και ώρα 7.00΄ μ.μ., θα τελεσθεί ο Μέγας πανηγυρικός Εσπερινός της εορτής.

Ανήμερα της πανηγύρεως, Δευτέρα 27/5 και ώρα 7.00΄ π.μ., θα τελεσθεί η ακολουθία του Όρθρου και στη συνέχεια η Θεία Λειτουργία, ιερουργούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Ιεραπύτνης και Σητειας κ. Κυρίλλου.

Από την Ενορία Τιμίου Σταυρού πόλεως Ιεράπετρας

Πανήγυρη Ιερού Ναού Αγίου Iωάννου του Ρώσου Ιεράπετρας

Οι εκλεγμένοι δήμαρχοι Ηρακλείου απο το έτος 1916

May 26, 2019, 5:00 am

≫ Next: Στο 1ο δημοτικό σχολείο των Αρχανών άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα ο υποψήφιος περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.

≪ Previous: Πανήγυρη Ιερού Ναού Αγίου Iωάννου του Ρώσου Ιεράπετρας

$

0

0

Από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι σήμερα 26 Δήμαρχοι έχουν υπηρετήσει αυτόν τον τόπο. Πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος Δήμαρχος είναι ο Κος Ιωάννης Βογιατζάκης ο οποίος εκλέχτηκε το 1916. 

Δήμαρχος                         Από    Εώς      

Ιωάννης Βογιατζάκης    1916    1920     
Στυλιανός Γεωργίου    1920    1922     
Ιωάννης Βογιατζάκης    1922    1929     
Ανδρέας Παπαδάκης    1929    1934     
Μηνάς Γεωργιάδης    1934    1940     
Εμμ.Ξανθάκης    Οκτώβριος 1940    1941    

Ζουράρης Χριστόφορος και, Διομήδης Τσακίρης από 15 ημέρες    1941    1941     
Μάνθος Πλεύρης    Ιούλιος 1941    Οκτώβριος 1944     
Δημ. Χαλκιαδάκης    Οκτώβριος 1944    Ιούλιος 1946     
Αριστείδης Ανδρουλάκης    Ιούλιος 1946    Σεπτέμβριος 1950     
Δημήτρης Χαλκιαδάκης    Οκτώβριος 1950    Φεβρουάριος 1951     
Ηλίας Πόρταλης (Πρωτοδίκης)    ένα διάστημα του 1951          
Γεώργιος Γεωργιάδης    1951    Ιούνιος 1959     
Νικόλαος Κρασαδάκης    Ιούλιος 1959    Ιούνιος 1964     
Ανδρέας Καλοκαιρινός    Ιούλιος 1964    Αύγουστος 1967     
Νικόλαος Χατζάκης    Αύγουστος 1967    Ιούλιος 1969     
Ιωάννης Βογιατζάκης    Ιούλιος 1969    Οκτώβριος 1971     
Αριστείδης Πετράκης    Οκτώβριος 1971    Σεπτέμβριος 1973     
Αποστόλης Πετράκης    Οκτώβριος 1973    Σεπτέμβριος 1974     
Ζήσης Κόττας    24-9-1974    31-5-1975     
Εμμανουήλ Καρέλλης    1-6-1975    16-5-1989     
Κώστας Κληρονόμος    30-5-1989    24-5-1994     
Μιλτιάδης Φαρσάρης    30-5-1994    31-12-1994     
Κώστας Ασλάνης    1-1-1995    31-12-2002     
Γιάννης Κουράκης    1-1-2003    έως το  2014

Βασίλης Λαμπρινός 2014 έως και σήμερα

Στο 1ο δημοτικό σχολείο των Αρχανών άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα ο υποψήφιος περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.

May 26, 2019, 5:25 am

≫ Next: Στο Μποδοσάκειο ψήφισε ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός και επικεφαλής της «Δύναμης Πολιτών»

≪ Previous: Οι εκλεγμένοι δήμαρχοι Ηρακλείου απο το έτος 1916

$

0

0

Στο 1ο δημοτικό σχολείο των Αρχανών άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα ο υποψήφιος περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης. Ο επικεφαλής του συνδυασμού «Κρήτη η Ζωή μας», συνομίλησε με πολίτες που βρέθηκαν στο εκλογικό κέντρο και του ευχήθηκαν καλή επιτυχία ενώ ενημερώθηκε και για την πορεία της εκλογικής διαδικασίας από τους δικαστικούς αντιπροσώπους. Βγαίνοντας από το εκλογικό κέντρο ο υποψήφιος περιφερειάρχης Κρήτης έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Σήμερα είναι μια γιορτή της Δημοκρατίας. Ο κόσμος πρέπει να ψηφίσει τους καλύτερους όχι μόνο στις Περιφερειακές αλλά και στις ευρωεκλογές, και στις δημοτικές και στις κοινοτικές. Το βράδυ θα περιμένουμε τα αποτελέσματα του αγώνα που κάναμε την προεκλογική περίοδο με υπευθυνότητα, με σοβαρότητα και ηρεμία. Θέλουμε να συνεχίσουμε και την επόμενη τετραετία την προσπάθεια για την ισόρροπη ανάπτυξη του νησιού και την ενότητα της Κρήτης.

Η εκλογική διαδικασία όπως με έχουν ενημερώσει οι συνεργάτες μας διεξάγεται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα σε όλη την Κρήτη με μεγάλη συμμετοχή.

Καλή επιτυχία σε όλους.»

Στο Μποδοσάκειο ψήφισε ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός και επικεφαλής της «Δύναμης Πολιτών»

May 26, 2019, 5:26 am

≫ Next: Άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Σητείας ο Γιάννης Πλακιωτάκης

≪ Previous: Στο 1ο δημοτικό σχολείο των Αρχανών άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα ο υποψήφιος περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.

$

0

0

Στο Μποδοσάκειο άσκησε το εκλογικό του δικαίωμα ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός και επικεφαλής της «Δύναμης Πολιτών»

Το μήνυμά του:

«Συμπολίτισσες και συμπολίτες.

Σας καλώ να ασκήσετε το εκλογικό σας δικαίωμα τόσο στις Ευρωεκλογές όσο και στις Αυτοδιοικητικές Εκλογές. Η συμμετοχή σας στη σημερινή εκλογική διαδικασία είναι εξαιρετικά σημαντική. Μην αφήνετε τους άλλους να επιλέγουν για εσάς.

Σήμερα αποφασίζουμε σε τι Ηράκλειο θέλουμε να ζούμε

Όλα θα πάνε καλά!».